• هانر وایتمن
• ترجمة هامیک رادیان
مخدرها رایج ترین داروهای نسخه‌ای ضد درد در ایالات متحد آمریکا هستند و نیز کشنده‌ترین آنها؛ هر روزه 78 آمریکایی بر اثر اُوردوز مخدرها می‌میرند. اکنون دانشمندان فرم تازه‌ای از مخدر را توسعه داده‌اند، که بنا به گفتة آنها می‌تواند تعداد اُوردوزها را کاهش دهد و با اعتیاد مقابله کند.
در مطالعه‌ای که در نیچر / Nature منتشر شده است، محققان آشکار کرده‌اند که چگونه ساختار اتمی "گیرندة مرفین" را در مغز برای خلق یک ترکیب دارویی که درد را به اندازة مرفین بلوک می‌کند، و فاقد عوارض جانبی مضر منجر به مرگ بیمار است، کشف کرده‌اند.
بیشتر آنکه، تیم تحقیق می‌گوید – خلاف مخدرهای فعلی – ترکیب جدید ناحیة پاداش را در مغز فعال نمی‌کند، و بنابراین پتانسیل کاهش اعتیاد را دارد.
مخدرها برای درمان دردهای متوسط تا شدید به کار می‌روند. آنها از طریق اتصال به پروتئین‌هایی که گیرنده‌های مخدر نامیده می‌شوند و درک درد را کاهش می‌دهند، کار می‌کنند.
کلاس‌های عمومی مخدرها شامل هیدروکودون (ویکودین)، اُکسی‌کودون (اکسی‌کانتین، پرکوست)، و مرفین (کادیان، اوینزا) است.
بر مبنای داده‌های مراکر کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) در فاصلة 1999 تا 2014 فروش نسخه‌ای مخدرها در ایالات متحد آمریکا چهار برابر شده است. در هر حال در طول همین دورة زمانی، هیچ افزایشی در مقدار کلی درد از سوی آمریکایی گزارش نشده است.
همپای اوج گرفتن فروش نسخه‌ای مخدرها افزایش مشابهی در مرگ‌های ناشی از تجویز مرفین وجود داشته است؛ در فاصلة سال‌های 2000 تا 2014 مخدرها مسؤول تقریباً 500000 مورد مرگ در ایالات متحد آمریکا بوده‌اند.
این موضوع نگرانی‌های بسیاری را در متخصصان مراقبت‌های پزشکی پدید آورده است، و در اوایل سال جاری، CDC گایدلاین‌های جدید تجویز دارو را برای کمک به مهار آنچه "اپیدمی مخدر" خوانده می‌شود، انتشار داده است.
اما آیا این مطالعة جدید راهی برای مهار این اپیدمی به صورت ریشه‌ای ارائه می‌دهد؟
خلق مخدر تازه از اسکراچ
علی‌رغم زیان‌های مرتبط با مخدرها، هیچ شکی در این باره وجود ندارد که مخدرها فواید مهمی برای بسیاری از بیماران دچار دردهای متوسط تا شدید دارند.
"دکتر براین شوایچت / Brian Shoichet، پروفسور شیمی دارویی در دانشکدة داروسازی دانشگاه کالیفرنیا– سان فرانسیسکو (UCSF)، و نویسندة همکار ارشد مطالعه می‌نویسد: "مرفین پزشکی را دگرگون کرد. پروسیچرهای زیادی در پزشکی وجود دارند که ما اکنون می‌توانیم انجام دهیم زیرا می‌دانیم که قادریم تا درد در پیش روی بیمار را کنترل کنیم. اما این امر آشکارا خطرناک نیز است. مردم دهه‌هاست که در جستجوی جانشینی ایمن‌تر برای مخدرهای استاندارد هستند."
بر مبنای گفتة شوایچت دانشمندان پیشتر سعی کرده بودند ساختار خود مرفین را با تلاش برای از بین بردن عوارض جانبی آن دگرگون کنند و در همان حال اثرات آن را در کاهش درد حفظ نمایند."
گذشته از تلاش برای تغییر ساختار مرفین، پژوهشگران مطالعة جدید به این موضوع پرداختند که چگونه می‌توانند با استفاده از اطلاعات موجود در مورد ساختار گیرندة مرفین در مغز – گیرندة مخدر مو – مخدر تازه‌ای را از اسکراچ توسعه دهند.
نویسندة همکار ارشد دکتر براین کوبلیکا / Brian Koblika ، از دانشکدة پزشکی دانشگاه استنفورد، ساختار اتمی این گیرنده را پیشتر در سال 2012 رمزگشایی کرد.
شوایچت می‌گوید: "در شکل سنتی کشف دارو، شما درون یک صندوق شیمیایی کوچک دربسته قرار دارید. اما وقتی شما کار را با ساختار گیرنده شروع می‌کنید می‌توانید هدف‌گذاری کنید، و می‌توانید همة آن محدودیت‌ها را کنار بگذارید. شما قدرت تصور مواردی را دارید که پیشتر حتی نمی‌توانستید فکرش را هم به مخیلة خود راه دهید."
PZM21 هیچ‌گونه مشکلات تنفسی و یبوست در موش‌ها ایجاد نکرد
برای مطالعة خود، محققان اطلاعات ساختاری گیرندة مو – مخدر را با یک تکنیک کامپیوتری به نام "اتصال رایانه‌ای" ترکیب کردند.
این کار به تیم تحقیق امکان داد تا چهار تریلیون "آزمایش مجازی" انجام دهد، و نیز این موضوع را که چگونه 3 میلیون مولکول ممکن است با ساختار گیرندة مو- مخدر سازگار شوند و آن را فعال سازند، شبیه‌سازی کند.
به طور مشخص، محققان در جستجوی مولکول‌هایی برآمدند که به گیرنده متصل می‌شوند و پیام‌های پروتئین G را برای کاهش درک درد فعال می‌کنند، اما در عین حال باعث فعال شدن بتا – ارستین 2 – پروتئینی که مسؤول مشکلات تنفسی و ایجاد یبوست وابسته به مصرف مخدر است، نمی‌شوند.
محققان 23 مولکول که چنین نویدی را می‌دهد مشخص کردند، و با افزایش دادن کفایت شیمیایی این مولکول‌ها تا 1000 برابر، مؤثرترین کاندید را که PZM21 نامیده‌اند، یافتند.
در مرحلة بعد محققان PZ21 را در بررسی‌های آزمایشگاهی و مدل‌های موشی مورد آزمون قرار دادند. آنها دریافتند که مولکول مزبور قادر است گیرندة مخدر مو را برای کاهش پیام‌های درد هم‌اندازة مرفین هدف قرار دهد، اما محرک ایجاد مشکلات تنفسی و یبوست نمی‌شود.
محققان همچنین دریافتند که مولکول مورد بحث بدواً مدارهای مخدر مغز را ضمن تأثیر اندکی بر روی گیرنده‌های مخدر در طناب نخاعی، برای تسکین درد هدف قرار می‌دهد. بر مبنای نظر تیم تحقیق، هیچ مخدر دیگری چنین خاصیتی ندارد.
رفتارهای اعتیادی در موش‌ها کاهش یافت
از این گذشته آزمایش‌های انجام شده بر روی موش آشکار کرد که PZ21 مسیرهای دوپامین را که سیستم‌های پاداش محرک اعتیاد شناخته می‌شوند، در مغز تحریک نمی‌کند.
در آزمون‌های رفتاری، تیم تحقیق دریافت که زمان سپری شده از سوی موش‌ها در اتاقک‌هایشان پس از دریافت PZM21 افزایش نمی‌یابد؛ چنین موردی در صورت بروز اعتیاد در موش‌ها توسط دارو اتفاق نمی‌افتاد.
شوایچت می‌نویسد: "ما نشان نداده‌ایم که این دارو کاملاً اعتیادآور نیست. در این برهه ما فقط نشان داده‌ایم که موش‌ها انگیزشی در جستجوی مخدر از خود نشان نمی‌دهند."
در حالی که پژوهش‌های بیشتر برای تأیید ایمنی و کارآیی PZ21 در انسان مورد نیاز است، و همچنین در این مورد که آیا می‌تواند مانع اعتیاد شود، محققان بر این باورند که آنها در مسیر درستی برای توسعة دارویی قرار دارند که می‌تواند به جنگ اپیدمی مخدرها برود."
پژوهشگران چنین جمع‌بندی می‌کنند:
"خلاف مرفین، PZ21 در مورد مؤلفه‌های نفسانی بی‌دردی در برابر مؤلفه‌های واکنشی آن مؤثرتر و عاری از دپرسیون تنفسی و فعالیت تقویتی مانند مرفین در موش‌ها در دوزهای معادل آنالژزیک‌ها است.
بنابراین PZM21 هم هم به عنوان رهاکنندة پیام‌های گیرندة مخدر و هم به عنوان دارویی که به اجتناب از بسیاری از عوارض جانبی مخدرهای فعلی منتج می‌شود، مورد استفاده دارد./
نظرات (0)