یوگا و مدیتشین تغییرات بیان ژنی موجب استرس را معکوس می‎کنند

• هانر وایتمن
• ترجمه محمدقاسم رافعی

همچنان که میزان استرس رو به افزایش می‎گذارد، مردم بیشتری با هدف کمک به بهبود سلامت و تندرستی خود به یوگا، مدیتیشن، و دیگر تمرینات ذهنی - جسمی روی می‎آورند. در یک تحقیق جدید، محققان از یک توضیح مولکولی برای اثرات کاهش دهندۀ استرس چنین تمریناتی پرده برداشته‎اند.
نویسندۀ رهبر مطالعه ایوانا بوریک / Ivana Buric، از مرکز روان‌شناسی دانشگاه کاونتری در انگلستان، و همکارانش پی برده‎اند که مداخلات ذهنی جسمی (MBIs)، تغییرات مسبب استرس در DNA ما را "معکوس" می‎کنند.
محققان اخیراً یافته‎های خود را در نشریه "مرزهای ایمنولوژی" منتشر کرده‎اند.
بر مبنای اعلام NIH، کاربرد MBIs در ایالات متحد آمریکا رو به افزایش است. یوگا رایج‌ترین روش این نوع تمرینات ذهنی جسمانی است؛ و آمار نشان می‎دهد که از سال 2002 تعداد آمریکاییان بزرگسال در سنین 18 تا 44 سال که به یوگا می‌پردازند تقریباً دوبرابر شده است.
یکی از دلایل اصلی روی آوردن مردم به یوگا، مدیتیشن، و دیگر اشکال تمرینات MBIs کمک به کاستن از استرس است، و اکثریت قریب به اتفاق مطالعات انجام شده به فواید MBIs برای تسکین استرس اذعان داشته‎اند.
اما مکانیسم‎های زیربنایی این ارتباط کدامند؟ تحقیقات پیشین به صورت مقدماتی بر این موضوع متمرکز شدند که چگونه MBIs برای تسکین استرس بر مغز تأثیر می‎گذارد، اما بوریک و همکارانش بر آن بودند که دریابند آیا در این مورد توضیحی در سطح مولکولی وجود دارد.
برای مطالعۀ خود، محققان به بررسی این موضوع پرداختند که آیا MBIs بر بیان ژن تأثیر می‎گذارد، فرآیندی که در آن ژن‎ها پروتئین‎ها و دیگر مولکول‎های دارای تأثیر بر عملکرد سلولی را ایجاد می‎کنند.
تیم تحقیق 18 مطالعه را که اثرات MBIs پرطرفدار – شامل یوگا، تای چی، مدیتیشن، و تمرکز حواس – را بر بیان ژن بررسی کرده بودند مرور کرد.
مطالعات مزبور شامل 846 نمونه بودند، و به طور متوسط دورۀ پیگیری بالینی آنها 11 سال به طول انجامیده بود.

MBIs تولید مولکول‎های التهابی را کاهش می‎دهد
بر مبنای آنالیز خود، محققان پی بردند در افرادی که به تمرینات MBIs می‌پردازند تولید مولکولی به نام عامل هسته‎ای کاپا B (NF-kB)، که به عنوان تنظیم کنندۀ بیان ژن شناخته می‎شود کاهش پیدا می‎کند.
محققان توضیح می‎دهند که حوادث استرس‌زا محرک فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک (SNS) می‎شوند، که مسؤول ایجاد پاسخ "بجنگ – یا – دررو" است.
فعالیت SNS به تولید NF-kB منجر می‎شود، که باعث تولید مولکول‎هایی به نام سیتوکین می‎شود که از التهاب سلولی حمایت می‎کنند. اگر این واکنش مولکولی ادامه یابد، می‎تواند به بروز مشکلات جدی برای سلامت جسمانی و روانی مثل افسردگی و سرطان منجر شود.
به هر جهت مطالعه عنوان می‎کند که MBIs تولید NF-KB و سیتوکین‎ها را کاهش می‎دهد. این روند نه تنها باعث کاهش استرس می‎شود، بلکه در عین حال به رفع اختلالات سلامت مرتبط نیز کمک می‎کند.
بوریک می‎گوید: "میلیون‎ها نفر در سراسر جهان اکنون از فواید سلامت مداخلات ذهنی – جسمی مثل یوگا یا مدیتیشن لذت می‎برند، اما آنچه ممکن است آنان ندانند این است که این فواید در یک سطح مولکولی شروع می‎شوند و می‎توانند مسیری را که کدگذاری ژنتیکی در کار خود طی می‎کند تغییر دهند."
ایوانا بوریک می‎گوید: "این فعالیت‎ها ردی از خود به جا می‎گذارند که ما آن را امضاء مولکولی در سلول‎های خود می‎نامیم، که در آن از طریق تغییر بیان ژن‎ها، اثراتی که استرس یا اضطراب می‎توانند بر بدن ما اعمال کنند، معکوس می‌شود. به عبارت ساده‎، MBIs سبب می‎شود مغز ما فرآیند DNA ما را در مسیری هدایت کند که باعث بهبود سلامت ما می‎شود."
تیم تحقیق می‎گوید که تحقیقات بعدی باید به کاوش در چگونگی تأثیرات مولکولی MBIs بر استرس در مقایسه با سایر مداخلات مثل ورزش و رژیم و غذایی بپردازند.
بوریک جمع‎بندی می‎کند: "اما این پایۀ مهمی برای کمک به محققان بعدی در راستای کاوش در فواید فعالیت‎های رو به افزایش محبوب ذهنی – جسمی است.