آیا رابطه جنسی باعث بهبود کارکرد مغز سالمندان می‎‌شود؟

• دکتر کاترین پادوک
• ترجمه محمدقاسم رافعی

تحقیق جدید به این موضوع پی می‎برد که در مقایسه با سالمندانی که خبر از فقدان ارتباط جنسی یا داشتن حداکثر یک بار ارتباط جنسی در ماه می‎دهند، مغز آن دسته از پیرانی که خبر از داشتن دستکم یک بار رابطۀ جنسی در طول هفته می‎دهند، در برخی آزمون‎های شناختی نمرات بهتری کسب می‎کند.
مطالعه – که توسط محققان دانشگاه کاونتری و دانشگاه آکسفورد، هر دو در انگلستان انجام شد – در "نشریات پیری‌شناسی – سری بی: علوم روان‌شناسی و اجتماعی" منتشر شده است.
تحقیق بر پایۀ مطالعۀ پیشین استوار است که دریافته بود سالمندان فعال از نظر جنسی در مقایسه با سالمندان غیر فعال در این حیطه، عملکرد بهتری در برخی تست‎های مربوط به توانایی ذهنی دارند.
در هر حال علت وجود چنین ارتباطی روشن نیست. محققان به مطالعات دیگری ارجاع می‎دهند که پی برده‎اند سالمندانی که از نظر جسمانی فعالند و زندگی اجتماعی پرتحرکی دارند احتمالاً در تست‎های عملکرد ذهنی کارنامۀ بهتری از خود نشان می‎دهند.
اینها می‎تواند عنوان‎گر این موضوع باشد که ارتباط میان فعالیت جنسی و عملکرد شناختی فقط بازتاب عناصر اجتماعی و جسمانی فعالیت جنسی است.
نویسندۀ رهبر مطالعه خانم دکتر هیلی رایت / Hayley Wright، از "مرکز تحقیقات روان‌شناسی، رفتار و موفقیت" در دانشگاه کاونتری، و همکارانش اصرار دارند که فعالیت جنسی یک پدیدۀ پییچیده با پتانسیلی است که نه فقط از اجزاء اجتماعی و جسمانی خود فراتر می‎رود، بلکه در جنبه‎های عاطفی، روان‌شناختی و بیولوژیک نیز از این ویژگی برخوردار است.
آنها می‎گویند، فعالیت جنسی بیشتر ممکن است با بهبود شناختی مرتبط باشد، بر همان مبنایی که این ارتباط با دیگر فعالیت‎ها وجود دارد. بر این اساس، محققان تست‎های شناختی گسترده‌تری را برای تحقیق در مورد این ارتباط طراحی کردند.

مطالعه طیفی از تست‎های شناختی را مورد استفاده قرار داد
برای انجام تحقیق خود، تیم پژوهشی 73 نمونه (28 مرد و 45 زن) در سنین 50 تا 83 سال و متوسط سنی 62 سال را گرد آورد.
نمونه‌ها پرسشنامه‎ای را پر کردند که در آن سؤالاتی در مورد وضعیت سلامت و سبک زندگی آنها مطرح می‎شد و نیز در این مورد سؤال می‎شد که در طول 12 ماه منتهی به مطالعه چند بار ارتباط جنسی داشته‎اند. از نمونه‏‌ها خواسته می‎شد تا پاسخ دهند: یک بار در طول هفته، یک بار در طول ماه، یا هرگز.
فعالیت جنسی به عنوان "عمل به مقاربت جنسی، استمناء یا نوازش و در آغوش گرفتن" تعریف شد.
نمونه‎ها همچنین تحت آزمون تست‎های توانایی ذهنی قرار گرفتند. یکی از این آزمون‎ها – آزمون شناختی ادنبروکز III – شامل ارزیابی حافظه، سلاست کلامی، زبان، توجه، و توانایی تجسم فضایی است، که به توانایی در تجسم اشیاء و فواصل میان آنها اشاره دارد.
تست سلاست کلامی شامل ذکر هر تعداد ممکن نام حیوانات در طول 60 ثانیه است، و سپس ذکر هر تعداد لغتی که با حرف “F” شروع می‎شود. تست توانایی تجسم فضایی شامل ترسیم طرح‎واره‎ای از حافظه و کپی کردن یک طرح پیچیده است.
در آنالیز خود، محققان نتایج را برای لحاظ کردن عواملی مانند سن، جنس، تعداد سال‎های تحصیلات رسمی، و سلامت قلبی عروقی تنظیم کردند. آنها وضعیت سلامت قلب را نیز در صورتی که می‎توانست بر تواتر سکس و عملکرد مغز مؤثر باشد در محاسبات خود لحاظ کردند.

تواتر سکس با نمرات شناختی مرتبط است
نتایج مطالعه نشان داد که فرکانس فعالیت جنسی با سن، تحصیلات، سلامت قلبی عروقی، وضعیت ازدواج، کیفیت زندگی، و دیگر عوامل تغییر نمی‎کند.
بیشتر نمونه‎ها خبر از آن می‎دادند که در طول 12 ماه منتهی به مطالعه هر هفته یک بار رابطۀ جنسی داشته‎اند.
نمونه‎هایی که خبر از فقدان ارتباط جنسی خود می‎دادند به طور متوسط در مجموع عملکرد شناختی و سلاست کلامی نمراتی پایین‎تر از همتایان خود داشتند که خبر از داشتن یک بار رابطۀ جنسی در طول هفته می‎دادند.
همچنین در مقایسه با نمونه‎هایی که هر هفته یک بار ارتباط جنسی داشتند، نمونه‎هایی که خبر از داشتن یک بار رابطۀ جنسی در طول ماه می‏دادند به طور متوسط در سلاست کلامی و بعضاً در توانایی تجسم فضایی نمرات کمتری داشتند.
تیم تحقیق به هیچ‎گونه ارتباطی میان تواتر فعالیت جنسی و توجه، حافظه، و توانایی زبانی دست پیدا نکرد.
به دلیل نوع طراحی خود، مطالعه قادر به اثبات این موضوع نیست که سکس بیشتر عملکرد مغز را افزایش می‎دهد؛ این مطالعه صرفاً می‎تواند وجود ارتباط و قدرت آن را نشان دهد. به هر جهت، محققان مدعی‎اند که این مطالعه می‎تواند روشنگری بیشتری در مورد ارتباط مزبور انجام دهد.
همچنان که دکتر رایت اصرار دارد، "هر بار که ما پارۀ دیگری از تحقیق را انجام می‎دهیم کمی بیشتر به فهم این موضوع نزدیک می‎شویم که اساساً چرا چنین ارتباطی وجود دارد، ساز و کارهای اصلی آن کدامند، و آیا یک ارتباط ‘علت و معلولی’ میان فعالیت جنسی و عملکرد شناختی در افراد پیر وجود دارد."
خانم دکتر رایت و همکارانش عنوان می‎کنند که مطالعات بیشتری باید به تحقیق در مورد جنبه‌های بیولوژیک این ارتباط بپردازند، و آن را بررسی کنند، برای مثال نقشی را که دوپامین و اکسی‌توسین در این مورد دارند.
دکتر هیلی رایت می‎گوید:
"مردم دوست ندارند که فکر کنند افراد پیر هم سکس دارند – اما ما نیاز داریم تا در سطح اجتماعی با این درک و دید چالش کنیم و به این موضوع بپردازیم که فعالیت جنسی چه اثری بر افراد 50 ساله و مسن‎تر می‏تواند داشته باشند، ورای اثرات شناخته شده‎ای که روی سلامت جنسی و احساس کلی تندرستی دارد."