ریفلاکس اسید یا برگشت اسید معده به مری - علل، علایم، و درمان

• مارکوس مک‌گیل
• مرور از: دانشکده پزشکی دانشگاه ایلی‌نویز - شیکاگو
• ترجمۀ فرهنگ راد

ریفلاکس اسید اختلال شایعی است که با بروز دردی سوزان معروف به سوزش سر دل در ناحیۀ تحتانی قفسۀ سینه مشخص می‌شود. ریفلاکس اسید هنگامی رخ می‌دهد که اسید معده به درون لولۀ مری برمی‌گردد.
بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) هنگامی در فرد تشخیص داده می‌شود که تعداد موارد بروز ریفلاکس اسید در وی بیش از دو بار در هفته باشد.
ویژگی‌های دقیق در افراد متفاوت است اما بیماری‌های ناشی از ریفلاکس اسید شایع‌ترین شکایات مربوط به دستگاه گوارش در سطح بخش‌های بیمارستانی در سطح ایالات متحد آمریکا محسوب می‌شود.
"کالج گاستروانترولوژی آمریکا" می‌گوید که بیش از 60 میلیون آمریکایی دستکم یک بار در هر ماه دچار سوزش سر دل می‌شوند، و حداقل 15 میلیون نفر هر روزه با این اختلال دست به گریبان هستند.
GERD بیشتر در کشورهای غربی شایع است و بنا به تخمین‌ها مبتلابه 20 تا 30 درصد کل جمعیت است.
سوزش سر دل مزمن می‌تواند به عوارض جدی منجر گردد.

[مطالب این مقاله:]
• علل ریفلاکس اسید
• رژیم غذایی در ریفلاکس اسید
• درمان ریفلاکس اسید
• علایم ریفلاکس اسید
• ریفلاکس اسید در طول بارداری
• تشخیص ریفلاکس اسید

علل ریفلاکس اسید
ریفلاکس اسید هنگامی رخ می‌دهد که بخشی از اسید معده به عقب برگشته وارد مری می‌شود. علی‌رغم نام خود سوزش سر دل هیچ ارتباطی به قلب ندارد.
معده حاوی اسید هیدروکلریک است، اسیدی قوی که به شکستن و خرد کردن غذا و محافظت در برابر عوامل بیماریزا مثل باکتری‌ها کمک می‌کند.
دیوارۀ معده به طور مشخص برای محافظت از معده در برابر اسید نیرومند مزبور سازگاری یافته است اما مری چنین وضعیتی ندارد.
حلقه‌ای از عضلات، اسفنکتر مری، به طور معمول نقش دریچه‌ای را بازی می‌کند که امکان می‌دهد تا غذا وارد معده شود و به عقب و درون مری برنگردد. وقتی این دریچه دچار مشکل یا نارسایی شود، و محتویات معده به داخل مری برگردد، علایم ریفلاکس اسید مثل سوزش سر دل بروز می‌کند.

ریسک فاکتورهای ریفلاکس اسید
GERD مبتلابه مردم در تمامی سنین می‌شود و گاهی از اوقات دلیل بروز آن نامشخص است. اغلب اوقات بروز این بیماری ناشی از عوامل مربوط به سبک زندگی است اما در عین حال بیماری مزبور می‌تواند بر اثر عواملی بروز کند که همیشه قابل پیشگیری نیستند.
یکی از این دلایل غیر قابل پیشگیری فتق هیاتال است. سوراخی در دیافراگم به بخش فوقانی معده امکان ورود به حفرۀ قفسۀ سینه را می‌دهد که گاهی از اوقات این وضعیت به GERD منجر می‌شود.
دیگر ریسک فاکتورها که کنترل آنها با سهولت بیشتری امکان‌پذیر است عبارتند از:
• چاقی
• سیگار (استنشاق دود مستقیم یا غیر مستقیم)
• کمبود میزان فعالیت فیزیکی
• داروها شامل داروهای آسم، بلوک کننده‌های مجرای کلسیم، آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای ضد درد، آرام‌بخش‌ها، و داروهای ضد افسردگی
بارداری نیز می‌تواند به علت بروز فشار اضافی جایگیر شده در دستگاه‌های داخلی بدن باعث ریفلاکس اسید شود.

رژیم غذایی در ریفلاکس اسید
غذاها و رژیم غذایی مرتبط شده به ریفلاکس اسید عبارتند از:
• کافئین
• الکل
• مصرف مقدار زیاد نمک طعام
• رژیم غذایی دارای فیبر غذایی کم
• خوردن غذای زیاد در هر وعدۀ غذایی
• دراز کشیدن در فاصلۀ دو تا سه ساعت پس از صرف غذا
• خوردن شکلات، نوشابه‌های گازدار و میوه‌های اسیدی
یک مطالعۀ جدید عنوان می‌کند که انتخاب‌های رژیم غذایی می‌تواند به اندازۀ مصرف داروهای مهار کنندۀ پمپ پروتون (PPIs) در درمان ریفلاکس اسید مؤثر باشد.

درمان ریفلاکس اسید
درمان‌های اصلی برای ریفلاکس اسید عبارتند از:
• PPIs شامل اُمپرازول، رابپرازول، و ازواِمپرازول
• بلوک کننده‌های H2 شامل سایمتدین، رانیتیدین، و فاموتیدین
• داروهای غیر نسخه‌ای مثل انواع آنتی اسید
• داروهای آلژینات شامل گاویسکان
گزینه‌های اصلی درمان برای مردمی که بر اثر ابتلا به GERD مکرراً دچار ریفلاکس اسید می‌شوند PPIs یا بلوک کننده‌های H2 است.
PPIs و بلوک کننده‌های H2 میزان تولید اسید را کاهش داده و پتانسیل آسیب دیدن به واسطۀ ریفلاکس اسید را کم می‌کنند.
این داروها عموماً ایمن و مؤثر محسوب می‌شوند اما مثل هر داروی تجویزی دیگری آنها برای تمامی مردم دچار ریفلاکس اسید مناسب نیستند و می‌توانند سبب بروز عوارض جانبی شوند.
برای مثال این داروها می‌توانند باعث ایجاد مشکلاتی در جذب مواد مغذی شوند. این اختلال ممکن است به سوء تعذیه منجر گردد.

مداواهای غیر نسخه‌ای برای ریفلاکس اسید
برای مردمی که به شکل گهگاهی دچار سوزش سر دل یا عدم هضم غذا می‌شوند، شاید در کنار محرک‌های خوردنی و نوشیدنی، داروهای غیر نسخه‌ای برای کاهش اسیدیتۀ محتویات معده در دسترس باشد.
این فورمولاسیون‌های موجود به شکل قرص و محلول، آنتی‌اسید نامیده می‌شوند و به نام‌های مختلف اما با اثربخشی مشابه در دسترسند. این داروها شاید در مورد همۀ افراد کارآیی نداشته باشند، و در صورت نیاز به استفادۀ منظم موضوع باید با پزشک مورد مشورت قرار گیرد.
آنتی‌اسیدها از طریق کاهش اسیدیتۀ محتویات معده تسکین سریع و در عین حال کوتاه مدتی برای فرد ایجاد می‌کنند.
این داروها شامل کربنات کلسیم، بیکربنات سدیم، آلومینیم، و هیدوکسید منیزیم هستند. داروهای مزبور در عین حال قادرند جذب مواد مغذی را مهار کنند که به مرور زمان به برخی کمبودها منجر می‌گردد.

داروهای آلژینات مثل گاویسکان
گاویسکان احتمالاً به عنوان بهترین درمان برای سوزش سر دل مطرح است. شیوۀ اثر این داروها با داروهای غیر اسید تفاوت دارد. داروهای آلژینات مثل گاویسکان دارای تفاوتی جزئی در ترکیب‌بندی هستند اما معمولاً در ترکیب خود یک آنتی‌اسید هم دارند.
اسید آلژینیک از طریق ایجاد یک حایل مکانیکی علیه اسید معده عمل می‌کند که باعث ایجاد نوعی ژل کف‌دار می‌شود که در قسمت بالای حوضچۀ اسیدی معده جایگیر می‌گردد.
هر ریفلاکسی در این موقعیت بدون ضرر خواهد بود زیرا حاوی اسید آلژینیک است و به اسید معده آسیب نمی‌زند.
جزء فعال یا آلژینات به صورت طبیعی در جلبک قهوه‌ای وجود دارد.

گزینه‌های دیگر
دیگر گزینه‌های درمانی ممکن عبارتند از:
• سرکوب کننده‌های اسید سوکرالفات
• بلوک کننده‌های اسید پتاسیم رقابتی
• کاهش دهنده‌های شل شدن موقتی اسفنکر مری تحتانی (TLESR)
• آگونیست گیرندۀ GABA (B)
• آنتاگونیست mGluR5
• عامل‌های پروکاینتیک
• تعدیل کننده‌های درد
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای
• مهار کننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRIs)
• تئوفیلین، یک مهار کنندۀ بازجذب سروتونین - نوراپی‌نفرین

جراحی
اگر GERD شدید بوده و نسبت به درمان‌های پزشکی پاسخگو نباشد، یک مداخلۀ جراحی به نام فونداپلیکاسیون (فوندوپلیکیشن) ممکن است در دستور کار قرار گیرد.
گزینه‌های سبک زندگی که ممکن است در این مورد کمک کننده باشند عبارتند از:
• بهبود حالت بدن، برای مثال نشستن در حالت شق و رق
• پوشیدن لباس‌های راحت و گشاد
• کاهش وزن در صورت چاق بودن یا داشتن اضافه وزن
• اجتناب از وارد کردن فشار اضافی بر ناحیۀ شکم مثلاً ناشی از سفت بستن کمربند یا انجام ورزش‌های در حالت نشسته
• ترک سیگار

علایم ریفلاکس اسید
ریفلاکس اسید معمولاً سوزش سر دل ایجاد می‌کند، چه به علت یک دور منفرد پرخوری یا ناشی از GERD مداوم باشد.
سوزش سر دل حس سوزش ناخوشایندی است که در مری بروز می‌کند و در ناحیۀ پشت استخوان سینه احساس می‌شود. این درد گرایشی به تشدید در حالت دراز کشیدن یا خم شدن به طرفین دارد. درد مزبور می‏تواند برای چند ساعت ادامه داشته باشد و معمولاً پس از صرف غذا تشدید می‌شود.
درد سوزش سر دل می‌تواند به سمت بالا حرکت کرده و به گردن و گلو برسد. در برخی از موارد اسید معده می‌تواند در برگشت به عقب به گلو وارد شود که طعم و مزه‌ای تلخ یا ترش ایجاد می‌کند.
اگر سوزش سر دل دو تا سه بار در هر هفته تکرار گردد به طور خلاصه زیر عنوان GERD شناخته می‌شود.
دیگر علایم GERD عبارتند از:
• سرفۀ خشک و مداوم
• خس خس سینه
• آسم و پنومونی برگشت کننده
• تهوع
• استفراغ
• مشکلات گلو مثل زخم گلو، خشونت صدا یا لارنژیت (التهاب حنجره)
• احساس دشواری یا درد در هنگام بلع
• درد قفسۀ سینه یا ناحیۀ بالای شکم
• فرسایش دندان
• بوی بد نفس

خطرات و عوارض ریفلاکس اسید
در صورت عدم درمان GERD می‌تواند در درازمدت به عوارضی شامل افزایش ریسک سرطان منجر شود.
مجاورت دایمی با اسید معده به مری آسیب رسانده و به موارد زیر منجر می‌شود:
• اروفاژیت: دیوارۀ مری ملتهب شده سبب ایجاد تحریک، خونریزی و در برخی موارد اولسر می‌شود.
• محدودیت: صدمۀ ایجاد شده توسط اسید معده به توسعۀ زخم و مشکلات بلع منجر می‌شود و غذا در هنگام پایین رفتن از مری در آن حالت چسبندگی پیدا می‌کند
• ارزوفاگوس بارِت: یک عارضۀ جدی است که در آن تماس مکرر با اسید معده سبب ایجاد تغییراتی در سلول‌ها و بافت مری می‌شود که پتانسیل تبدیل شدن به سلول‌های سرطانی در آنها وجود دارد.
هم ازوفاژیت و هم ازوفاگوس بارِت با افزایش خطر ابتلا به سرطان همراه هستند.

ریفلاکس اسید در طول بارداری
در سطح ایالات متحد آمریکا 30 تا 50 درصد زنان در دورۀ بارداری دچار سوزش سر دل می‌شوند، حتی اگر پیش از بارداری مبتلا به این عارضه نبوده باشند.
تعدیل‌های مربوط به سبک زندگی مثل اجتناب از خوردن غذای زیاد در طول شب و مصرف غذا در وعده‌های متعدد و مقادیر کم در طول بارداری توصیه می‌شود.
هر زنی که در طول دورۀ بارداری دچار ریفلاکس اسید شدید شده باشد باید در مورد گزینه‌های درمانی با پزشک مشورت کند.

تشخیص ریفلاکس اسید
ریفلاکس اسید و سوزش سر دل شایعند و تشخیص آنها نسبتاً آسان است، اما به هر جهت امکان اشتباه گرفتن آنها با دیگر مشکلات مربوط به محدودۀ قفسۀ سینه نظیر موارد منردج در زیر وجود دارد:
• حملۀ قلبی
• پنومونیا
• درد دیوارۀ قفسۀ سینه
• آمبولی ریوی
GERD اغلب اوقات به سادگی از طریق عدم مشاهدۀ بهبود در علایم سوزش سر دل در پاسخ به تغییرات سبک زندگی و داروهای ریفلاکس اسید تشخیص داده می‌شود.
متخصصان دستگاه گوارش در عین حال ممکن است از روش‌های بررسی زیر استفاده کنند:
• اندوسکپی
• بیوپسی
• اشعۀ ایکس باریم: تصویربرداری از مری، معده، و قسمت فوقانی شکم پس از خورده شدن مایعی که به ایجاد کنتراست در تصاویر کمک می‌کند
• مانومتری مری: اندازه‌گیری فشار مری
• پایش مقاومت ظاهری (پایش امپدانس): اندازه‌گیری دامنۀ حرکت مایعات در امتداد مری
• پایش اسیدیته: تست اسیدیته/ 

در همین زمینه مطالعۀ لینک زیر در وبسایت مهرین - اخبار سلامت پیشنهاد می‌شود: ریفلاکس اسید در نوزادان و کودکان خردسال - علل، علایم، و درمان

Source:
Medical News Today
What is acid reflux?
Last updated Mon 13 November 2017
By Markus MacGill
Reviewed by University of Illinois-Chicago, School of Medicine