لخته خون در پا: آنچه دانستنش ضروری است

در این مقاله:
علایم لخته شدن خون
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
ریسک فاکتورهای لخته شدن خون
تشخیص لخته شدن خون
درمان لخته شدن خون
پیشگیری از لخته شدن خون
سؤالاتی که مکرراً مطرح می‌شوند
خلاصه

لخته خون زمانی بروز می‌کند که خون ماسیده می‌شود، فرآیندی که برای پیشگیری از کاهش بیش از حد خون در موارد جراحت ضروری است. در هر حال، اگر این اتفاق در پای کسی یا هر نقطه‌ای در داخل بدن رخ دهد این می‌تواند به پیامدهای جدی بینجامد. برخی لخته خون به ویژه خطرناکند، زیرا آنها می‌توانند به ریه‌ها برسند و سبب آمبولی ریه شوند که مهلک است.
"آژانس تحقیق مراقبت از سلامت و کیفیت" (AHRQ) می‌نویسد که علایم لخته شدن خون در پا شامل ورم، برافروختگی پوست، درد پا، و احساس گرما در لمس پا است. CDC می‌نویسد که اگر لخته خون در یک ورید بزرگ مثل ورید ساق پا بروز کند این اختلال یک مورد ترومبوز ورید عمقی (DVT) است.
AHRQ می‌گوید که لخته‌های خون بیشتر محتمل خواهند بود اگر شخص ناتوان از حرکت و راه رفتن باشد. عدم تحرک کافی ممکن است بر اثر عمل جراحی، صدمه دیدن یا نشستن به مدت طولانی ، مثل مورد مرتبط به پروازهای طولانی ایجاد گردد.

علایم لخته شدن خون
اگرچه DVT گاهی از اوقات می‌تواند باعث علایم آشکار گردد، همچنین می‌تواند فاقد علامت باشد.

داشتن لخته خون در پا چه حسی ایجاد می‌کند؟
علایم محتمل لخته شدن خون در پا عبارتند از:
• ورم. وجود لخته می‌تواند باعث ورم پای آسیب دیده گردد در حدی که پای مزبور به مراتب بزرگ‌تر از پای دیگر به نظر برسد.
• درد یا گرفتگی. اگر شخص دچار رنجوری یا درد پا گردد که پیشتر دچارش نبوده است این می‌تواند نشان دهنده وجود یک لخته خون در پا باشد.
• ادم یا ورم. ورم پا بر اثر انباشت مایع رخ می‌دهد. DVT یک علت شایع ادم است.
• تغییر رنگ پوست. پوست پا ممکن است رنگ متفاوتی یافته یا ته رنگی متفاوت از پوست اطراف بیابد.
• درد. درد ممکن است در قسمتی از پا که دچار لخته خون شده است بروز کند.
• گرما. پوست دچار ورم ممکن است در لمس گرم احساس شود.
• تنگی نفس. درد قفسه سینه می‌تواند با تنگی نفس همراه شود، که ممکن است به شکل ناگهانی بروز کند.

علایم لخته شدن خون در کودکان
ترومبوز کودکان اصطلاحی برای لخته خون در کودک است. وقتی کودکان دچار لخته خون شوند، علایم می‌تواند شامل ورم در ماهیچه آسیب دیده، افزایش حرارت پوست در قسمت دچار صدمه، رنگ پریدگی، سرخی، یا آبی رنگ شدن پوست باشد. این وضعیت می‌تواند تشخیص مشکل را در کودکان دارای رنگ پوست تیره برای پزشک با چالش بیشتری همراه کند.
کودکان دچار لخته خون همچنین ممکن است با دشواری تنفس و تاکیکاردی مواجه شوند که افزایش ریت قلبی است. در برخی موارد ممکن است نشانه‌هایی از نارسابیی قلبی واقعی بروز کند.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
بر مبنای اعلام "انستیتو ملی قلب، ریه و خون"، هر کسی در صورت ظن ابتلا به DVT باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند. DVT می‌تواند به آمبولی ریوی منجر شود که در آن لخته خون به ریه می‌رسد.
علایم آمبولی پولمونری (ریوی) شامل موارد زیر است:
• تنگی نفس
• درد در زمان نفس کشیدن
• تند شدن تنفس
• افزایش ضربان قلب
اگر ترومبوز کودکان به آمبولی ریوی تبدیل شود کودک ممکن است همچنین دچار سرفه، غش کردن، هموپتیسیس (وجود خون در مخاط ریه) شود.

ریسک فاکتورهای لخته شدن خون
بر مبنای اعلام AHRO ریسک فاکتورهای لخته خون عبارتند از:
• داشتن سابقه اخیر جراحی
• سن بیشتر از 65 سال
• استفاده از داروهای کنترل بارداری هورمونی
• گرفتن درمان برای سرطان یا داشتن سابقه ابتلا به سرطان
• سابقه شکستگی لگن یا پا
• رنج بردن از کبودی شدید
• چاق بودن
• حالت نشسته یا بستری طولانی مدت
• داشت سابقه استروک
• فلج بودن
• داشتن محملی در بدن برای تحویل دارو
• تجربه مشکلاتی در مورد وریدها
• زندگی در شرابط ابتلا به مشکلات قلبی
• سابقه دچار شدن به لخته خون یا داشتن فردی در خانواده با چنین سابقه‌ای

تشخیص لخته شدن خون
از آنجا که شمار زیادی از دیگر اختلالات ممکن است با علایمی مشابه وجود داشته باشند دکتر احتمالاً تست‌های تخصصی را برای تعیین اینکه شخص دچار لخته خون در پا است توصیه خواهد کرد. این تست‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
• اولتراسونوگرافی داپلکس، که از امواج برای تعیین وجود احتمالی مشکلی در گردش خون استفاده می‌کند
• MRI
• انژیوگرافی ریوی، که از اشعه X استفاده می‌کند که از یک کاتتر برای مشاهده وریدها و شریان‌ها بهره می‌برد
• ونوگرافی کنتراست یا انژیوگرام ریوی توموگرافیک کامپیوتری (CPTA)، که پرتوهای X اختصاصی هستند که از یک رنگ استفاده می‌کنند
دیگر تست مورد استفاده ممکن است تست خون دی-دایمر است، که دی-دایمرها را جستجو می‌کند – پاره‌های پروتئینی که بدن در زمان تجزیه لخته خون تولید می‌کند. به هر حال، احتمال مثبت شدن تست در صورت وجود اختلالاتی غیر از لخته شدن خون وجود دارد. به همین علت، برای تأیید وجود لخته خون در کنار تست دی-دایمر به تست‌های دیگری نیز نیاز است.

درمان لخته شدن خون
شخص دچار لخته خون در پا یا DVT احتمالاً برخی از درمان‌های زیر را خواهد گرفت:
• داروهای ضد انعقاد یا رقیق کننده خون مثل هپارین تزریقی یا قرص وارفارین
• داروهای ترومبولیتیک یا لخته شکن که پزشکان معمولاً برای موارد شدید در نظر می‌گیرند
• جایگزینی فیلتر بزرگ‌سیاهرگ زیرین، که اقدامی جراحی است که می‌تواند در به دام انداختن لخته متحرک کمک کند
• ترومبکتومی یا امبولکتومی که اعمال جراحی برای خارج کردن لخته خون محسوب می‌شوند

پیشگیری از لخته شدن خون
بر مبنای اعلام CDC بهترین راه برای پیشگیری از لخته خون یا DVT حفظ وزن در محدوده متعادل، اجتناب از سبک زندگی ساکن در حد امکان، و پیگیری سبک زندگی توصیه شده از سوی پزشک است.
CDC همچنین توصیه می‌کند که در صورت نشستن به مدت طولانی افراد منظماً از جا برخیزند و قدم بزنند.
شخص می‌تواند موارد زیر را امتحان کند:
• بالا و پایین کردن پاشنه پاهایش در زمانی که پنجه پاها روی کف اتاق قرار دارند
• بالا و پایین کردن پنجه‌ها در حالتی که پاشنه پا روی کف اتاق قرار دارند
• منقبض و رها کردن عضلات پاها
بر مبنای یک مطالعه در سال 2014، مصرف دوز پایین آسپیرین ممکن است در کاهش ایجاد لخته خون یا DVT مؤثر باشد.

سؤالاتی که مکرراً مطرح می‌شوند
در زیر ما به برخی سؤال‌ها که مردم عموماً در مورد لخته خون مطرح می‌کنند جواب می‌دهیم

آیا من باید نگران لخته خون در پای خود باشم؟
هر کسی که با یکی از علایم DVT در مورد خود مواجه باشد باید سریعاً به پزشک یا بخش اورژانس مراجعه کند. اگر لخته خون در پا بدون درمان رها شود ممکن است به آمبولی ریه بینجامد که اختلالی تهدیدگر زندگی محسوب می‌شود.

اولین نشانه‌های لخته خون کدامند؟
در مراحل اولیه DVT، شخص ممکن است متوجه وجود درد، ورم، حالت گرمی، یا تغییر رنگ در ناحیه آسیب دیده پا شود.

لخته خون چطور به نظر می‌رسد؟
از لحاظ بصری شخص ممکن است متوجه مقداری تغییر رنگ مثل سرخی یا آب رنگ شدن پوست در ناحیه آسیب دیده پا شود. مشاهده این وضعیت روی پوست تیره مشکل‌تر است.

چگونه می‌توانم بین کبودی و لخته خون تمایز قائل شوم؟
لخته خون معمولاً علایمی مثل گرمی پوست ایجاد می‌کند که در کبودی ایجاد نمی‌شود. علل متفاوت نیز می‌تواند به عنوان سرنخ مطرح باشد. اگر کسی با آسیب دیدگی قابل توجهی در ناحیه مورد بحث مواجه باشد وی احتمالاً دچار کبودی می‌شود. از سوی دیگر، اگر وی مدت زمانی دراز را در حالت ساکن سپری کرده باشد احتمال وجود لخته خون مطرح خواهد بود. به هر حال از لحاظ دیداری ممکن است تشخیص تفاوت این دو از هم دشوار باشد.

خلاصه
امکان به حداقل رساندن خطر ایجاد لخته خون یا DVT از طریق اجتناب از ریسک فاکتورهای آشکار و اقدام به تکنیک‌های پیشگیرانه مثل ورزش دادن عضلات پا به طور منظم در زمان نشستن به مدت طولانی وجود دارد.
هر کسی که ظن ابتلا به لخته خون در پا در مورد وی مطرح است باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند./

لخته خون در پا: آنچه دانستنش ضروری است
دکتر النا بیگرز، تیموتی هیوزر
ترجمه فرهنگ راد

Source:
Medical News Today
What to know about a blood clot in the leg
Medically reviewed by Alana Biggers, M.D., MPH —
Written by Timothy Huzar —
Updated on March 24, 2022