لکوپنی یا کاهش سلول‎های سفید خون - علایم، علل، و درمان

• لِنا بورگس، دکتر النا بیگرز
• ترجمه هامیک رادیان

لکوپنی اختلالی است که در آن بیمار دچار کاهش سلول‎های سفید خون می‎شود. این وضعیت خطر بروز عفونت را در فرد افزایش می‎دهد.
خون انسان از انواع متفاوت سلول‏‌های خونی ساخته می‎شود. گلبول‎های سفید خون که به نام لکوپنی شناخته می‎شوند به مقابله با عفونت کمک می‎کنند. لکوپنی بخشی حیاتی از سیستم ایمنی انسان محسوب می‎شود.
مردم مبتلا به لکوپنی کمتر از میزان مورد نیاز گلبول سفید خون دارند. این کمبود آنان را در برابر عفونت‌ها آسیب‎پذیرتر می‎کند.

مطالب این مقاله:
• لکوپنی چیست؟
• لکوپنی در برابر نوتروپنی
• علایم
• علل
• مراحل
• درمان
• دورنما

لکوپنی چیست؟
لکوپنی اختلالی است که در آن تعداد سلول‌های سفید خون فرد کمتر از میزان مورد نیاز است. تشخیص لکوپنی با استفاده از یک آزمایش خون به نام شمارش کامل خون یا CBC انجام می‎شود.
در سلول سفید خون سالم، شمارش تعداد آن را بین 3500 تا 11.000 سلول سفید خون در هر میکرولیتر خون نشان می‎دهد. در خون فرد دچار لکوپنی تعداد گلبول‌های سفید خون در هر میکرومتر خون کمتر از 3500 عدد است.
سلول‎های سفید خون در مغز استخوان ساخته می‎شوند و برای سیستم ایمنی انسان نقشی حیاتی دارند. کمبود شدید میزان سلول‌های سفید خون به این معنی است که توان بدن برای مقابله با عفونت و بیماری کاهش پیدا می‎کند.
پنج نوع گلبول سفید خون وجود دارد. هر یک از آنها از بدن در برابر نوع متفاوتی از عفونت محافظت می‎کند:
• نوتروفیل‎ها: نوتروفیل‌ها 55 تا 70 درصد مجموع گلبول‎های سفید را تشکیل می‎دهند. آنها به مقابله با عفونت‎های باکتریایی و قارچی کمک می‎کنند.
• لنفوسیت‌ها: آنها دومین گروه فراوان سلول‎های سفید خون هستند. لنفوسیت‎ها از بدن در برابر عفونت‎های ویروسی محافظت می‎کنند.
• بازوفیل‎ها: آنها کم‏‌تعدادترین نوع سلول‎های سفید خون هستند. بازوفیل‎ها در واکنش‌های التهابی در برابر مواد آلرژی‎زا درگیرند.
• مونوسیت‎ها: آنها از نظر اندازه بزرگ‎ترین گروه سلول‎های سفید خون بـه شـمـار مـی‎رونـد.
مونوسیت‎ها نقشی در مقابله با باکتری‎ها، قارچ‎ها و ویروس‎ها بر عهده دارند. آنها در عین حال به ترمیم بافت آسیب دیده بر اثر التهاب کمک می‌کنند.
• ائوزونوفیل‎ها: آنها با انگل‎‏ها مقابله کرده و نقشی در واکنش‎ها و اختلالات آلرژیک مثل آسم بر عهده دارند.
پنج نوع لکوپنی وجود دارد که هر یک از آنها بسته به نوع سلول سفید آسیب‎دیده تعریف و تعیین می‎شود.

لکوپنی در برابر نوتروپنی
اصطلاحات لکوپنی و نوتروپنی اغلب اوقات به جای یکدیگر مورد استفاده قرار می‎گیرند. به هر جهت آنها به اختلالات جزئاً متفاوتی اشاره دارند.
لکوپنی یک اصطلاح عام است که به کاهش در هر یک از انواع سلول‎های سفید خون اشاره دارد.
نوتروپنی نوعی از لکوپنی است اما مشخصاً به نوتروفیل‎ها اختصاص دارد که شایع‎ترین نوع سلول سفید خون به شمار می‎روند.
شمارش نوتروفیل در فرد یک شاخص مهم در مورد خطر بروز عفونت در وی به شمار می‎رود.
تست شمارش تعداد مطلق نوتروفیل (ANC) تستی است که ممکن است پزشک برای تصمیم‌گیری در مورد شرایط کلی سلامت فرد انجام دهد. این تست می‎تواند به تشخیص اختلالاتی شامل لوسمی کمک کند. تست مزبور همچنین می‎تواند به ارزیابی پاسخ بدن به درمان‎ها، شامل شیمی درمانی کمک نماید.

در زمینه بیماری‌های خون بیشتر بخوانیم:
پلی‌سیتمی ورا، نوعی سرطان خون در مغز استخوان

علایم
هیچ علامت خاصی که نشان دهندۀ کمبود سلول‎های سفید خون در فرد باشد وجود ندارد. به هر جهت، در برخی افراد دچار لکوپنی احتمال بروز عفونت بیشتر است. علایم عفونت عبارتند از:
• تب
• تعریق
• لرز
فرد دچار لکوپنی ممکن است دچار علایم دیگری باشد که به علت پایین بودن تعداد گلبول سفید خون ایجاد می‎شوند.

علل
چندین اختلال مختلف پزشکی از طریق فعل و انفعال با تولید گلبول سفید خون در مغز استخوان باعث ایجاد لکوپنی می‎شوند.
اختلالات دیگری از طریق نابود کردن گلبول‎های سفید خون به جای آسیب زدن به روند تولید آنها سبب لکوپنی می‎شوند. لکوپنی در عین حال ممکن است بر اثر انجام برخی درمان‎ها و مصرف بعضی داروها بروز نماید.

اختلالاتی که می‎توانند سبب ایجاد لکوپنی شوند
اختلالات زیر ممکن است باعث بروز لکوپنی شوند:
• عفونت‎های ویروسی: عفونت‌های ویروسی حاد مثل سرماخوردگی و آنفولانزا می‎توانند به لکوپنی موقت منجر شوند. عفونت ویروسی می‎تواند در کوتاه مدت جریان تولید سلول سفید خون را در مغز استخوان بیمار مختل کند.
• اختلالات سلول خونی و مغز استخوان: این اختلالات به لکوپنی منجر می‎شوند. مثال‎هایی در این مورد شامل آنمی آپلاستیک، بیش‎فعالی طحال، و سندرم‎های میلودیپلاستیک است.
• سرطان: لوسمی و دیگر انواع سرطان می‎توانند به مغز استخوان آسیب برسانند و به لکوپنی منجر شوند.
• بیماری‎های عفونی: مثال‌هایی در این مورد شامل HIV، ایدز، و سل است. بر مبنای یک مطالعه در سال 2015، زنان دچار سل بیشتر از مردان مبتلا به این بیماری در معرض خطر لکوپنی قرار دارند.
• اختلالات خودایمنی: برخی از بیماری‎های خودایمنی مثل لوپوس، و ارتریت روماتوئید باعث از بین رفتن سلول‎های سفید خون می‎شوند.
• اختلالات زمان تولد: این اختلالات که به نام اختلالات مادرزادی نیز شناخته می‎شوند می‎توانند لکوپنی ایجاد کنند. مثال‎هایی در این مورد شامل سندرم کوستمان و میلوکاتکسیس است.
• سوءتغذیه: کمبود برخی ویتامین‎ها و مواد معدنی می‎تواند به لکوپنی منجر شود. مثال‌هایی در این مورد شامل کمبود ویتامین B-12، فولات، مس، و زینک است.
• سارکوئیدوز: این یک نوع فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی است که باعث ایجاد نواحی کوچک التهابی در بدن می‎شود. سارکوئیدوز در عین حال می‎تواند به مغز استخوان آسیب بزند.

درمان‎ها و داروهایی که می‎توانند سبب لکوپنی شوند
درمان‎های سرطان می‎توانند به تعداد سلول‎های سفید خون فرد آسیب زده منجر به لکوپنی شوند. مثال‎هایی در این مورد شامل موارد زیر است:
• شیمی‎درمانی
• اشعه درمانی
• پیوند مغز استخوان
برخی داروها نیز می‎توانند بر تعداد گلبول‌های سفید خون تأثیر گذاشته و به لکوپنی منجر شوند. داروهایی که می‎توانند چنین تأثیری بر جای بگذارند عبارتند از:
• اینترفرون‎های مورد استفاده برای درمان مالتیپل اسکلروزیس
• لاموتریژین و سدیم والپروات برای صرع و به عنوان پایدار کننده
• بوپروپیون، یک داروی ضد افسردگی و قطع مصرف سیگار
• کلوزاپین، یکی از داروهای ضد روان‌پریشی
• ماینوسیلین، که نوع رایجی از آنتی‎بیوتیک است
• داروهای سرکوب کنندۀ سیستم ایمنی مثل یاکرولیموس، میکوفنولات موفتیل، تاکرولیموس، و سیکلوسپورین
• استروئیدها
• پنی‎سیلین

مراحل
اگر بدن فردی در کوران مقابله با عفونت قرار دارد این روند ممکن است بر تعداد سلول سفید خون تأثیر بگذارد. سلول‎های سفید خون چنین افرادی ممکن است در جریان خون با اندکی کاهش مواجه شود. این وضعیت زیر عنوان پسودولکوپنی شناخته می‎شود.
پسودولکوپنی مرحلۀ ماقبل لکوپنی است. اگر کاهش میزان سلول سفید خون در فرد ادامه داشته باشد، وی ممکن است در ادامه دچار لکوپنی شود.

درمان
اگر دارویی باعث ایجاد لکوپنی شده باشد دکتر احتمالاً مصرف این دارو را برای بیمار متوقف کرده یا داروی دیگری را جایگزین آن می‏کند. هیچ بیماری نباید مصرف دارو را پیش از مشورت با پزشک خود متوقف کند.
اگر فردی دچار سرطان بوده و شیمی درمانی سبب لکوپنی باشد، وی ممکن است نیازمند درنگ در روند درمان باشد تا امکان ترمیم و تجدید برای سلول‎های سفید خون بیمار ایجاد گردد.
درمان‎هایی که از عوامل رشد مثل عامل تحریک کلنی گرانولوسیت استفاده می‎کنند ممکن است در مورد لکوپنی کمک کننده باشند. این داروها اغلب زمانی استفاده می‎شوند که شیمی درمانی به لکوپنی منجر شده یا علت بروز لکوپنی عاملی ژنتیکی باشد.
یک مطالعه در سال 2015 پی برد که وقتی شیمی درمانی به همراه دارویی به نام ارلوتینیب، یک مهار کنندۀ تیروزین کیناز استفاده می‎شود، خطر بروز لکوپنی به میزان زیادی کاهش می‎یابد.

مدیریت
درمان‎ها و ملاحظات خانگی زیر به فرد دچار لکوپنی در بهبود وضعیت و کاهش ریسک بروز عفونت کمک می‎کنند:
• داشتن رژیم غذایی سالم
• استراحت زیاد
• اجتناب از دچار شدن به بریدگی و خراشیدگی
• رعایت بهداشت مناسب برای اجتناب از اجرام بیماریزا
در عین حال ممکن است درمان هر یک از عفونت‎های ناشی از کمبود تعداد سلول سفید خون نیاز باشد. این ممکن است استفاده از آنتی‎بیوتیک‎ها و داروهای ضد قارچ را شامل شود.

دورنما
درمان لکوپنی ممکن است نیازمند ایجاد وقفه در روند مصرف دارو یا درمان داشته باشد. این مورد ممکن است امری مسأله‎ساز باشد اگر اختلال زیربنایی موردی جدی مثل سرطان باشد، اما دکترها به فرد کمک می‎کنند تا حول اختلال کار کند.
دکتر معمولاً به طور مرتب تعداد سلول سفید خون فرد دچار اختلالات منجر به لکوپنی را بررسی می‎کند.
انجام تست‎های خون منظم کمک می‎کند تا لکوپنی در شرایط اولیه و پیش از اینکه منجر به عوارض گردد شناسایی و درمان شود./

Source:
What is leukopenia?
Last reviewed Wed 13 December 2017
By Lana Burgess
Reviewed by Alana Biggers, MD, MPH

برو به صفحه اصلی