• آماندا بارِل، دکتر گریگوری مینیس
• ترجمه نادر اکبری
سندرم کمپارتمان وقتی بروز میکند که فشار در عضلات به سطوح خطرناک افزایش می‌یابد و جریان خون به ناحیۀ آسیب دیده دچار کاهش می‌شود. این وضعیت باعث پیشگیری از رسیدن مواد مغذی و اکسیژن موجود در خون به سلولهای عصب و عضلۀ آسیب دیده می‌شود.
دو نوع سندرم کمپارتمان وجود دارد. سندرم کمپارتمان حاد گرایشی به ایجاد بر اثر آسیب دیدگی شدید دارد. این نوع سندرم کمپارتمان یک فوریت پزشکی است و در صورت عدم درمان می‌تواند به آسیب دیدگی دایمی عضله منجر شود.
نوع دوم سندرم کمپارتمان نوع مزمن آن است، که یک فوریت پزشکی محسوب نمی‌شود. این نوع دیگر بیماری که به نام سندرم کمپارتمان اجرایی نیز شناخته می‌شود معمولاً بر اثر تمرینات ورزشی ایجاد می‌شود.
این سندرم معمولاً در بخش داخلی یا جلو ماهیچۀ ساق پا بروز میکند. سندرم مزبور همچنین می‌تواند در دیگر محفظههای ساق پا و همچنین در بازوها، دستها، پاها و باسن ایجاد شود.
مطالب این مقاله:
• کالبدشناسی سندرم کمپارتمان
• علل سندرم کمپارتمان
• نشانه‌های سندرم کمپارتمان
• تشخیص سندرم کمپارتمان
• گزینههای درمانی
• دورنما
کالبدشناسی سندرم کمپارتمان
گروهی از عضلات، عصبها، و رگهای خونی پوشیده شده با یک غشاء سخت (موسوم به فاشیا) کمپارتمان نامیده می‌شود. نقش فاشیا که به سادگی دچار کشیدگی یا گسترش نمی‌شود، نگه داشتن تمامی بافتها بر سر جای خود است.
از آنجا که فاشیا به سادگی کش نمیآید، هر نوع ورم یا خونریزی در کمپارتمان بر مویرگها، عصبها و عضلات داخل کمپارتمان فشار وارد میکند.
این موضوع می‌تواند مقدار مواد مغذی و خون غنی از اکسیژنی را که به سلولها و عصبها میرسد کاهش دهد. بدون جریان پایدار خون، سلولها دچار آسیب دیدگی می‌شوند.
علل سندرم کمپارتمان
سندرم کمپارتمان حاد
سندرم کمپارتمان حاد معمولاً به علت آسیب دیدگی شدید مثل تصادف اتومبیل یا شکستگی استخوان رخ میدهد. این سندرم در عین حال ممکن است بر اثر جراحات کوچک نیز رخ دهد اما این مورد نادری است.
یک دلیل محتمل تجدید ذخیرۀ خون پس از انسداد جریان خون است. این ممکن است پس از آن اتفاق بیفتد که جراح رگ خونی صدمه دیده را که چندین ساعت مسدود بوده است ترمیم میکند. دراز کشیدن طولانی مدت در یک وضعیت ثابت نیز می‌تواند باعث انسداد رگهای خونی شود، اگرچه اغلب مردم در طول خواب حرکت میکنند.
دیگر علل محتمل شامل موارد زیر است:
• شکستگی
• کبودی شدید عضله
• جراحات ناشی از برخورد شدید
• مصرف استروئیدهای آنابولیک
• بانداژ بسیار سفت و سخت
• سوختگی
سندرم کمپارتمان مزمن
سندرم کمپارتمان مزمن با درد و ورم مشخص می‌شود و معمولاً بر اثر ورزش رخ میدهد.
فعالیتهای تکراری اندامها که بیشتر محتمل است سبب بروز سندرم کمپارتمان مزمن شوند شامل موارد زیرند:
• دویدن
• دوچرخه‌سواری
• شنا
• تکرار حرکات بیضوی
این نوع سندرم کمپارتمان معمولاً در طول تمرینات ورزشی یا کمی پس از پایان آن بروز میکند.
نشانه‌ها و علایم کدامند؟
نشانه‌ها و علایم سندرم کمپارتمان حاد موارد زیر را شامل می‌شوند:
• درد: درد شایع‌ترین علامتی است که مردم در سندرم کمپارتمان حاد دچارش می‌شوند. این درد مداوم و پیشرونده بوده و متوقف نمی‌شود. درد مزبور در صورت لمس ناحیه، فشار، بلند کردن و کشیدن تشدید می‌شود.
• کشش منفعل: عضلات دچار کمبود یا فاقد خون نسبت به کشیده شدن بسیار حساسند، به شکلی که کشیدن اندام آسیب دیده باعث ایجاد درد بیش از حد می‌شود.
• پارستزی: پارستزی احساس غریبی است، چیزی شبیه به مور مور یا نیشگون که گاهی از اوقات به عنوان سیخ و سوزن توصیف می‌شود.
• زردرنگی: اندامهای آسیب دیده ممکن است بر اثر فقدان خون دچار حالت زردی یا رنگ پریدگی شوند.
• ضربان: ممکن است محفظه یا کمپارتمان آسیب دیده دچار ضربان خفیفی باشد یا اصلاً فاقد ضربان باشد.
سندرم کمپارتمان مزمن ممکن است در خلال ورزش ایجاد درد یا گرفتگی کند اما معمولاً پس از توقف حرکات ورزشی این درد و کشیدگی تخفیف می‌یابد یا متوقف می‌شود. این وضعیت گرایشی به بروز در ناحیۀ ساق پا دارد، و علایم ممکن است شامل بیحسی، دشواری در حرکت دادن پا، و ورم مشهود عضله باشد.
تشخیص سندرم کمپارتمان
مردم در صورت ظن به ابتلا به سندرم کمپارتمان باید به اورژانس مراجعه کنند.
در صورت تشخیص سندرم کمپارتمان دکتر فشار کمپارتمان را اندازه‌گیری و دستور درمان را صادر میکند.
برای تشخیص ابتلا فرد به سندرم کمپارتمان ابتدا باید دیگر اختلالات محتمل از تشخیص خارج شود. دکتر ممکن است شخص را برای احتمال تاندونیت مورد معاینه قرار دهد یا برای اطمینان از عدم وجود شکستگی عکسبرداری اشعه ایکس درخواست کند. ممکن است فشار کمپارتمان پیش و پس از ورزش اندازه‌گیری و مقایسه شود.
ورزشکاران دچار سندرم کمپارتمان مزمن معمولاً درد و سفتی عضلانی را 20 تا 30 دقیقه پس از ورزش تجربه میکنند. فرد باید در صورت بروز اولین علایم مندرج در زیر به پزشک مراجعه کند:
• درد یا ورم و مورمور یا بیحسی در ساق پا و یا کل پا
• ضعف ساق پا، مفصل یا کل پا
• احساس گرمی در ناحیۀ آسیب دیده
• افت پا (دشواری در بلند کردن قسمت جلو پا یا پنجهها)
• درد در هنگام خم کردن یا انگشت گذاشتن روی شست
گزینههای درمانی
تنها گزینه برای درمان سندرم کمپارتمان حاد جراحی است. در این عمل که فاشیوتومی نامیده می‌شود، جراح برشی در پوست و فاشیا ایجاد میکند تا فشار موجود درون محفظه را تخفیف دهد.
گزینههای مداوای سندرم کمپارتمان مزمن شامل فیزیوتراپی، استفاده از کفش مخصوص، و داروهای ضد التهابی است. در عین حال امکان دارد که به فرد توصیه شود که از انجام فعالیت مسبب مشکل دست بردارد.
در عین حال و در صورت عدم موفقیت تمامی گزینههای دیگر، جراحی در این مورد نیز یک انتخاب محسوب می‌شود. در این مورد دکتر برشی در فاشیا ایجاد میکند تا به عضلات مجال بیشتری بدهد.
در صورت انجام جراحی ممکن است افراد برای کمک به فرآیند بهبود به یک دوره فیزیوتراپی نیاز داشته باشند.
عوارض محتمل
در برخی موارد سندرم کمپارتمان حاد و درمان آن ممکن است منجر شود به:
• صدمه دیدن دایمی عصب
• صدمۀ دایمی عصب و کاهش عملکرد ناحیۀ آسیب دیده
• فاشیوتومی ممکن است سبب به جا ماندن دایمی اثر زخم شود
• محل انجام جراحی امکان عفونت دارد
• از آنجا که سلولها میمیرند، عضله ممکن است انواع مواد شیمیایی را آزاد کند که میتوانند به کلیهها صدمه بزنند.
دورنما
در سندرم کمپارتمان حاد فشار ایجاد شده باید به سرعت رفع شود. در غیر این صورت امکان صدمه دیدگی دایمی سلولها یا حتی مرگ آنها وجود دارد.
تشخیص زودهنگام سندرم کمپارتمان برای پیشگیری از ناتوانی درازمدت حیاتی است. درمان سریع می‌تواند این اطمینان را ایجاد کند که جریان خون پیش از اینکه هر آسیب درازمدتی بروز کند دوباره در ناحیۀ آسیب دیده برقرار شده است.
این مورد در سندرم کمپارتمان مزمن مصداق ندارد، که معمولاً بر اثر توقف تمرینات ورزشی به رفع مسأله منجر می‌شود. سندرم کمپارتمان مزمن معمولاً خطرناک نیست.
Source:
Compartment syndrome: Anatomy, causes, and treatment
Last reviewed Wed 26 July 2017
By Amanda Barrell
Reviewed by Gregory Minnis, DPT
نظرات (0)