• زاون ویلینز، دکتر جودیت مرسین
• ترجمه هامیک رادیان
شوک آنافیلاکتیک یک اختلال خطرناک و بالقوه کشنده است که بر اثر واکنش آلرژیک ایجاد می‌شود. بسیاری از مردم اصطلاحات آنافیلاکسی و شوک آنافیلاکتیک را به یک معنی به کار میبرند. به هر جهت، شوک آنافیلاکتیک یک عارضۀ آنافیلاکسی است و وقتی بروز میکند که فشار خون دچار افت شدید شده و سیستم گردش خون دچار مشکل می‌شود.
آلرژی هنگامی بروز میکند که سیستم ایمنی فرد نسبت به یک مادۀ بی‌ضرر موسوم به آلرژن (آلرژی‌زا) واکنش بیش از حد نشان میدهد. این واکنش باعث می‌شود تا بدن موادی شیمیایی ترشح کند که به تحریک‌پذیری و دیگر علایم منجر می‌گردد. به طور معمول واکنش‌های آلرژیک خفیف هستند، و سبب بروز مواردی نظیر راش یا آبریزش بینی می‌شوند.
وقتی سیستم ایمنی کسی به شکلی چشمگیر نسبت به یک مادۀ آلرژی‌زا واکنش نشان میدهد، ممکن است موادی شیمیایی آزاد نماید که بر چند سیستم مختلف در بدن تأثیر منفی میگذارند. این وضعیت ممکن است فرد را دچار آنافیلاکسی کند. در برخی از مردم آنافیلاکسی می‌تواند با شوک آنافیلاکتیک همراه شود.
[مطالب این مقاله:]
• علایم
• درمان
• علل
• مراجعه به دکتر
• عوارض
• پیام همراه
علایم شوک آنافیلاکتیک
اغلب مردم در پی گذشت چند دقیقه از خوردن مادۀ آلرژی‌زا یا قرار گرفتن در معرض تماس با آن دچار علایم آنافیلاکسی می‌شوند.
با شیوع کمتر احتمال بروز علایم مزبور در فاصلۀ تا چند ساعت نیز وجود دارد. شایعترین علایم واکنش آنافیلاکتیک عبارت است از:
• تحریک بینی، دهان، پوست از طریق راش، اسهال یا احتقان
• مشکلات تنفسی یا خس خس آلرژیک سینه
• افت فشار خون که می‌تواند سبب بروز غش، سرگیجه یا گیجی شود
• ورم دهان، زبان یا گلو
• ورم لب
• حس شوک یا دشواری بلع
در برخی از مردم شوک آنافیلاکتیک و همچنین آنافیلاکسی بروز میکند.
فرد در صورت دچار شدن به شوک آنافیلاکتیک علایم مرتبط به افت فشار خون و ضعف گردش خون در ارگانهای بدن را تجربه خواهد کرد.
فرد دچار شوک آنافیلاکتیک در عین حال ممکن است هشیاری (خودآگاهی)، و کنترل عملکرد مثانه خود را از دست بدهد یا دچار درد قفسه سینه شود.
شوک آنافیلاکتیک مشابه دیگر اشکال شوک در پزشکی است. در افراد دچار واکنش آلرژیک شدید در یک موقعیت تهدید کنندۀ زندگی، امکان تمایز میان آنافیلاکسی از دیگر علل شوک وجود ندارد. به هر جهت، در اغلب مردم، این وضعیت بر اثر مجاورت اخیر آنان با یک مادۀ آلرژی‌زا به آسانی تشخیص داده می‌شود.
نشانه‌های اولیه
علایم اولیۀ شوک آنافیلاکتیک متفاوتند و این احتمال هست که در ابتدا خفیف به نظر برسند. این علایم شامل کهیر، خارش، یا دچار شدن به حالت خوف و وحشت است.
مردم دارای تاریخچۀ واکنش‌های شدید آلرژیک در اغلب موارد هر بار که دچار این واکنش می‌شوند علایم مشابهی در آنان بروز میکند.
نشانه‌های اولیۀ هشدار دهنده در مورد ورود فرد به کوران شوک آنافیلاکتیک شامل موارد زیر است:
• کبود یا سفید شدن پوست
• تورم لب یا صورت
• سرفه‌های دلخراش
• خس خس سینه
• مشکلات تنفسی
• کهیر
درمان
تزریق اپی‌نفرین درمان اولیۀ مردم دچار آنافیلاکسی محسوب می‌شود.
دستگاههای تزریق کنندۀ اپی‌نفرین که اپی‌پن / EpiPen نیز نامیده می‌شوند حاوی یک دوز واحد هورمون اپی‌نفرین هستند.
اپی‌نفرین باعث معکوس شدن عمل مواد ایجاد شده در طول واکنش آلرژیک می‌شود. این هورمون در عین حال می‌تواند از بروز شوک در بدن پیشگیری کرده یا باعث معکوس شدن فرآیند شوکی شود که پیشتر آغاز شده است.
اپی‌پن به طور معمول مستقیماً در ناحیۀ ران تزریق می‌شود و صرفاً با نسخۀ پزشک قابل خریداری است.
افراد دچار واکنش آنافیلاکتیک یا دارای ظن ابتلا به آن باید با اورژانس تماس بگیرند.
درمان آنافیلاکسی در محیط خانه یا در راه بیمارستان ایمن نیست. در صورت تأخیر در درمان، آنافیلاکسی می‌تواند کشنده باشد. درمان همیشه با تزریق اپی‌نفرین آغاز می‌شود.
در موارد شدید شوک آنافیلاکتیک، افراد ممکن است به درمان اضافی نیاز داشته باشند که شامل درمانها و داروهای فهرست زیر می‌شود:
• قرار گرفتن تحت اکسیژن درمانی
• لولهگذاری برای تنفس با دستگاه
• تزریق آگونیست بتا برای کاهش ورم در دستگاه تنفسی
• آنتیهیستامین برای کاهش شدت واکنش آلرژیک
• استفاده از داروهای وازوپرسور برای تنگ کردن عروق خونی و افزایش فشار خون در صورت افت آن به مقادیر خطرناک
• داروهای کورتیکوستروئیدی برای کمک به بلوک کردن واکنش‌های آلرژیک و کاهش میزان ورم
• تزریق داخل وریدی مایعات برای موارد پایین بودن فشار خون
این موضوع اهمیت دارد که مردم دارای تاریخچۀ واکنشها آنافیلاکتیک از نوع مواد آلرژن محرک علایم باخبر باشند.
دکتر معمولاً انجام تست آلرژی را توصیه میکند. علت آن است که مردم دارای تاریخچۀ واکنش آنافیلاکتیک به یک مادۀ خاص ممکن است دچار واکنش‌های آلرژِیک شدید نسبت به دیگر آلرژیزاها نیز باشند. اجتناب از این مواد آلرژی‌زا می‌تواند نجاتبخش باشد.
مردم دچار آلرژی نسبت به موادی مثل نیش حشرات، که اجتناب از آنها ممکن نیست، ممکن است بتوانند با درمان آلرژی از آنافیلاکسی پیشگیری کنند.
حساسیتزدایی که زیر عنوان ایمنیدرمانی یا تزریق واکسن آلرژی نیز شناخته می‌شود، شامل مجاورت پایدار با مقادیر کم مادۀ آلرژی‌زا برای کاهش ریسک واکنش آلرژیک است.
علل
مردم بر اثر آلرژی دچار واکنش‌های آنافیلاکتیک می‌شوند. بدن پروتئینهایی تولید میکند که میتوانند به مهاجمان خطرناک شامل ویروسها و باکتری‌ها حمله کنند.
مردم دچار آلرژی در پاسخ به یک مادۀ بی‌ضرر پروتئین ایمونوگلوبولین E یا IgE تولید میکنند. این مواد محرک سلولهای سفید خون موسوم به مست سلها برای ترشح مواد شیمیایی خاصی می‌شوند که در اغلب موارد هیستامینها هستند و سبب واکنش آلرژیک می‌شوند.
برخی مواد آلرژی‌زا بیش از بقیه احتمال دارد که سبب ایجاد چنین واکنشی شوند. این آلرژیزاهای شایع شامل موارد زیرند:
• نیش حشرات
• غذاها شامل بادام زمینی، گردو، صدف و تخم مرغ
• لاتکس
• داروها شامل پنی‌سیلین، برخی مواد بیحسی، و آسپیرین
به هر جهت هر مادهای که فرد نسبت به آن دچار آلرژی باشد می‌تواند محرک ایجاد واکنش آنافیلاکتیک شود.
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
پس از اولین واکنش پروفیلاکتیک، پیگیری موضوع از طریق پزشک حیاتی است. این ممکن است شامل تجویز اپی‌پن و ارزیابی ریسک واکنشها در آینده باشد.
مردمی که دارای سابقۀ آلرژی هستند نیز باید پس از هر واکنش آنافیلاکتیک توسط پزشک مورد بررسی و پیگیری قرار گیرند.
مردم دارای اپی‌پن باید اپی‌نفرین را در اولین فرصت ممکن و پیش از انتقال به بخش اورژانس تزریق کنند.
عوارض
آنافیلاکسی و شوک آنافیلاکتیک میتوانند سبب اختلالات تنفسی کشنده شوند. بدون درمان کامل، فرد ممکن است برای تنفس دچار مشکل گردد. فرد ممکن است بر اثر عدم رسیدن خون کافی به مغز دچار آسیب دیدگی مغزی شود.
برخی از مردم دچار آنافیلاکسی ممکن است به یک واکنش ثانوی آلرژیک به نام واکنش بایفاسیک دچار شوند.
این واکنش ثانوی ممکن است در فاصلۀ 12 تا 72 ساعت پس از واکنش آلرژیک اولیه بروز کند.
مردم مبتلا به آنافیلاکسی در مورد امکان توسعۀ واکنش بایفاسیک در ساعات بعد از واکنش اولیه نیاز به پیگیری پزشکی دارند.
واکنش بایفاسیک به طور معمول نسبت به واکنش اولیه از شدت کمتری برخوردار است اگرچه به طور بالقوه در برخی مواقع می‌تواند کشنده باشد.
پیام همراه
آنافیلاکسی و شوک آنافیلاکتیک موقعیتهای اورژانسی هستند که باید آنها را جدی تلقی کرد. اگر فردی به شکل ناگهانی دچار مشکلات تنفسی شود یا در وی حالت خفگی بروز کند؛ باید احتمال واکنش آلرژیک را در مد نظر قرار داد.
واکنش سریع برای پیشگیری از شوک آنافیلاکتیک و دیگر عوارض می‌تواند به نجات زندگی فرد منجر شود. مردم دچار آلرژی میتوانند با همراه داشتن اپی‌پن و لحاظ کردن یک برنامۀ مواجهه با موقعیتهای اورژانسی آلرژی زندگی نرمال داشته باشند./
Source:
What are the symptoms of anaphylactic shock?
Last reviewed Mon 5 March 2018
By Zawn Villines
Reviewed by Judith Marcin, MD
نظرات (0)