التهاب - علل، علایم، و درمان التهاب

• کریستین نوردکویست، دکتر جاستین کوآی
• ترجمه هامیک رادیان

التهاب، کوشش بدن برای محافظت از خود است؛ هدف این محافظت از بین بردن محرک‌های مضر شامل سلول‎های آسیب دیده، مواد تحریک کننده و عوامل بیماریزا - و آغاز فرآیند التیام است.
وقتی چیزی مضر یا تحریک کننده به بخشی از بدن آسیب می‎زند، پاسخی بیولوژیکی برای از بین بردن آن به وجود می‌آید، نشانه‎ها و علایم التهاب نشان دهندۀ آن است که بدن سعی در التیام خود دارد.
التهب لزوماً به معنی وجود عفونت در بدن نیست، اما عفونت می‎تواند سبب بروز التهاب شود. عفونت ممکن است بر اثر باکتری‎ها، ویروس‎ها یا قارچ‌ها ایجاد گردد، و التهاب پاسخ بدن به وجود آنها است.
مطالب این مقاله:
• التهاب چیست؟
• التهاب به شفای جراحات کمک می‌کند
• التهاب بخشی از سیستم ایمنی است
• التهاب مزمن و التهاب حاد چه تفاوتی دارند؟
• در طول التهاب حاد چه اتفاقی می‎افتد؟
• مقایسۀ التهاب حاد و التهاب مزمن
• چرا التهاب موجب درد می‎شود؟
• اختلالات خودایمنی و التهاب
• درمان التهاب
• برخی گیاهان دارای ترکیبات ضد التهابی هستند

التهاب چیست؟
التهاب بخشی از پاسخ ایمنی بدن است. بدواً التهاب می‎تواند مفید باشد، برای مثال، زمانی که زانوی فرد ضربه می‎خورد و بافت‎ها نیازمند محافظت و مراقبت هستند. به هر جهت، برخی از اوقات ممکن است التهاب بیش از زمان مورد نیاز ادامه داشته باشد، که در این صورت زیان آن بیش از سودش خواهد بود.

التهاب به التیام جراحات کمک می‎کند
واکنش فوری ما به ورم قسمتی از بدن بررسی آن و تلاش برای کاهش ورم است. به هر جهت، به خاطر سپردن این موضوع اهمیت دارد که التهاب بخشی حیاتی از کوشش بدن برای التیام خود است.
نخستین مرحلۀ التهاب اغلب اوقات تحریک نامیده می‎شود، که سپس التهاب از راه می‎رسد - فرآیند فوری التیام. التهاب با چرکزایی (ترشح چرک) دنبال می‎شود. سپس مرحلۀ گرانولاسیون یا تشکیل یک بافت تازه در جراحت در طول التیام از راه می‎رسد. التهاب بخشی از یک فرآیند پیچیدۀ بیولوژیکی در پاسخ به محرک مضر است. بدون وجود التهاب عفونت‌ها و جراحات هرگز بهبود پیدا نمی‎کنند.

التهاب بخشی از ایمنی ذاتی ما است
ایمنی ذاتی ما چیزی است که از همان زمان تولد در بدن ما وجود دارد. ایمنی ذاتی متفاوت از ایمنی اکتسابی است، که پس از بروز عفونت یا انجام واکسیناسیون در ما توسعه پیدا می‎کند، یعنی زمانی که بدن "می‎آموزد" تا با عوامل خاص بیماریزا مقابله کند.
ایمنی ذاتی به طور معمول غیر خاص بوده یا مربوط به یک مورد ویژه نیست، در حالی که ایمنی اکتسابی نسبت به عوامل بیماریزای خاص ایجاد می‎شود.

تفاوت میان التهاب مزمن و التهاب حاد
التهاب حاد - به سرعت آغاز می‎شود (آغاز سریع دارد) و به سرعت تشدید می‎یابد. نشانه‌ها و علایم این نوع التهاب فقط برای چند روز وجود دارد و در برخی مواقع این علایم و نشانه‌ها تا چند هفته ادامه پیدا می‎کنند.
مثال‎هایی در مورد بیماری‎ها، اختلالات و موقعیت‌هایی که می‎توانند سبب بروز التهاب حاد شوند شامل موارد زیر است:
• برونشیت حاد
• ناخن عفونی شدۀ درون‌رشد
• گلو درد ناشی از سرماخوردگی و آنفولانزا
• بریدگی یا خراش ایجاد شده روی پوست
• ورزش (مخصوصاً تمرینات شدید)
• آپاندیسیت شدید
• درماتیت شدید
• تونسیلیت شدید
• مننژیت عفونی شدید
• سینوزیت شدید
• ضرب‎دیدگی
التهاب مزمن - این به معنی التهاب درازمدت است که می‎تواند به مدت چندین ماه یا حتی سال‎ها ادامه داشته باشد. التهاب مزمن ممکن است از موارد زیر نشأت گرفته باشد:
• شکست در از بین بردن هر آنچه سبب بروز التهاب حاد شده است
• یک پاسخ خودایمنی نسبت به یک آنتی‎ژن خودی - سیستم ایمنی به بافت سالم نرمال حمله‎ور می‎شود، و آن را با عوامل مضر بیماریزا اشتباه می‎گیرد.
• قرار داشتن طولانی مدت در معرض تماس با یک عامل محرک مشخص مثل مواد شیمیایی.
مثال‌هایی در مورد بیماری‎ها و اختلالاتی که شامل التهاب مزمن هستند عبارت است از:
• آسم
• اولسر پپتیک مزمن
• سل
• ارتریت روماتوئید
• پریودنتیت مزمن
• کولیت اولسراتیو و بیماری کرون
• سینوزیت مزمن
• هپاتیت فعال مزمن (موارد بسیار بیشتری وجود دارد)
اگرچه بدون وجود التهاب التیام بافت مجروح ممکن نیست، التهاب مزمن در نهایت می‎تواند سبب بروز بیماری‌ها و اختلالاتی شامل انواع سرطان، ارتریت روماتوئید، اترواسکلروزیس، پریودنتیت، و تب یونجه شود. بدن نیاز به تنظیم درست میزان التهاب دارد.

در طول التهاب حاد چه رخ می‎دهد؟
پس از گذشت چند ثانیه یا چند دقیقه از بروز جراحت (آسیب جسمانی، عفونت، یا پاسخ ایمنی)، التهاب حاد بروز می‎کند. سه فرآیند اصلی پیش از التهاب حاد و در کوران آن وجود دارد:
1) مویرگ‎ها - شاخه‎های کوچک سرخرگ‎ها که به کاپیلاری‎ها منتهی می‌شوند خون را به نواحی متسع آسیب دیده می‎رسانند که نتیجۀ آن افزایش جریان خون است.
2) کاپیلاری‎ها - نفوذپذیرتر می‎شوند به طوری که مایعات و پروتئین‎ها می‎توانند بین خون و سلول‎ها حرکت کنند (فضاهای بینابینی).
3) نوتروفیل‎ها - (نوعی سلول سفید خون) از کاپیلاری‌ها و ونول‏ها (وریدهای کوچک که از یک کاپیلاری یه یک ورید می‏روند) و داخل فضای بینابینی حرکت می‎کنند. نوتروفیل‎ها حاوی کیسه‎های کوچکی هستند که آنزیم‎های هضم کنندۀ میکروارگانیسم‌ها را حمل می‎کنند.
وقتی پوست خراش برمی‎دارد (و پاره نمی‎شود) فرد ممکن است متوجه وجود نوار باریکی در ناحیۀ خراشیده بشود. خیلی زود ناحیۀ اطراف محل خراش به سرخی متمایل می‎شود. دلیلش این است که رگ‌های خونی متسع شده و کاپیلاری‌ها با خون پر و نفوذپذیرتر می‎شوند، که به مایعات پروتئین‎های خون امکان می‎دهد درون فضای میان بافت‌ها حرکت کنند.
4) ادم - ناحیه سپس متورم می‌شود زیرا مایعات بیشتری در فضای بینابینی جمع می‌شود.

پنج نشانۀ اصلی التهاب حاد
• درد - احتمال ایجاد درد در ناحیۀ دچار التهاب به ویژه در هنگام لمس وجود دارد. مواد شیمیایی که پایانۀ عصب‌ها را تحریک می‎کنند آزاد می‎شوند، که این باعث حساس‌تر شدن ناحیۀ دچار التهاب می‎شود.
• قرمزی - دلیل این موضوع آن است که نسبت به اوقات معمول کاپیلاری‌ها با میزان بیشتری از خون پر می‎شوند.
• بی‎حرکتی - ممکن است تا حدودی حالت فقدان عملکرد ایجاد شود.
• ورم - به دلیل انباشت مایعات ایجاد می‎شود.
• گرما - وجود خون بیشتر در ناحیۀ آسیب دیده باعث گرم‎تر احساس شدن آن در لمس می‎شود.
این پنج نشانۀ التهاب حاد فقط مرتبط به مواقعی است که ناحیۀ آسیب دیده بسیار نزدیک به سطح پوست قرار دارد. وقتی التهاب در نقاط عمقی بدن مثل دستگاه‎های داخلی بروز می‎کند، فقط برخی از علایم قابل تشخیص خواهد بود.
برخی دستگاه‎های داخلی بدن ممکن است دارای عصب حسی در نزدیکی پایانه‎های خود نباشند، بنابراین دردی نیز در کار نخواهد بود، همچنان که در برخی انواع پنومونی دیده می‎شود. اگر التهاب ناشی از پنومونی به جدار داخلی قفسۀ سینه فشار وارد کند، آنگاه درد ایجاد خواهد شد.

مقایسۀ التهاب حاد و التهاب مزمن
فهرست زیر تفاوت‎های اصلی میان التهاب حاد و التهاب مزمن را نشان می‎دهد:

التهاب حاد
• سبب - باکتری‎های مضر یا جراحت بافت.
• سلول‎های عمدتاً درگیر - به طور عمده نوتروفیل‎ها، بازوفیل‏ها (در پاسخ التهابی)، و ائوزینوفیل‎ها (در پاسخ به انگل‎ها و کرم‎ها)، و سلول‎های تک‎هسته‎ای (ماکروفاژها، مونوسیت‎ها).
• آغاز التهاب (وقتی التهاب شروع می‎شود) سریع است.
• مدت - زمان کوتاهی ادامه دارد، معمولاً برای چند روز.
• پیامدها - التهاب رو به بهبود می‎رود، به آبسه تبدیل و یا به التهاب مزمن تبدیل می‎شود.

التهاب مزمن
• سبب - عوامل بیماریزای تجزیه‎ناپذیر مسبب پایداری التهاب، عفونت همراه برخی انواع ویروس‎ها، پایداری اجرام خارجی، بیش فعال شدن واکنش‎های سیستم ایمنی.
• سلول‎های عمدتاً درگیر - ماکروفاژها، لنفوسیت‎ها، سلول‎های پلاسما، و فیبروبلاست‌ها.
• مدت - از چند ماه تا سال‎ها.
• پیامدها - تخریب بافت، سفت شدن آن و جراحات بافت متصل (فیبروز)، مرگ سلول‎های بافت‎ها (نکروز).

چرا التهاب باعث درد می‎شود؟
وقتی مردم دچار الــتهاب مــی‎شوند، اغلــب صدمه می‎بینند. آنها بسته به شدت وضعیت احساس درد، خشکی، ناراحتی، پریشان‎حالی و حتی عذاب می‎کنند. انواع درد متفاوت است. درد می‎تواند یک رنج مداوم و پایدار باشد، طاقتفرسا باشد، یا کسل کننده یا سوزان.
التهاب مقدمتاً سبب بروز درد می‎شود زیرا ورم ایجاد شده به پایانه‌های حساس عصبی که پیام‎های درد را به مغز ارسال می‎کنند فشار می‎آورد. پایانه‌های عصبی پیام‌های درد را تمام مدت برای مغز می‎فرستند. به هر جهت مغز می‎آموزد که بسیاری از این پیام‎ها را نادیده بگیرد، مگر اینکه فشار بر پایانۀ عصب افزایش پیدا کند.
دیگر فرآیندهای زیست‌شیمیک (زیستی‎شیمیایی) در طول التهاب بروز می‎کنند که بر چگونگی رفتار عصب‌ها و ایجاد درد تأثیر می‎گذارند.

بیماری‎های خودایمنی و التهاب
بیماری خودایمنی نوعی بیماری است که در آن سیستم ایمنی به بافت‎های سالم حمله می‎کند، و آنها را با مواد پاتوژن یا محرک‎های بیماریزا اشتباه می‎گیرد. این پاسخ ایمنی محرک ایجاد پاسخ التهابی می‎شود.
صدها نوع بیماری خودایمنی وجود دارد، و تقریباً در همگی آنها - که نمونه‎هایی چند از آنها در زیر فهرست شده است - التهاب به عنوان یکی از نشانه‌های بیماری وجود دارد:
ارتریت روماتوئید - التهاب در مفاصل، بافت پیرامون مفاصل، و گاهی از اوقات در دیگر ارگان‌های بدن بروز می‎کند.
اسپوندیلیت انکیلوزان - التهاب در مهره‌ها، عضلات، رباط‌ها و نیز مفاصل ساکروایلیاک (جایی که ستون فقرات و کشالۀ ران به هم می‎رسند) بروز می‎کند.
بیماری سلیاک - التهاب و تخریب جدار داخلی رودۀ کوچک.
بیماری کرون - دستگاه گوارش دچار تورم می‌شود. التهاب بیشترین شیوع را در ایلئوم (رودۀ کوچک) دارد اما ممکن در هر جای دیگری از دستگاه گوارش، از دهان گرفته تا مقعد، بروز یابد.
فیبروز ریوی ایدیوپاتیک - التهاب در آلوئولی (کیسه‎های کوچک موجود در ریه).
لوپوس - ممکن است التهاب در مفاصل، ریه‎ها، قلب، کلیه، و / یا پوست بروز کند.
پسوریازیس - التهاب پوست. در برخی موارد همانند مورد ارتریت پسوریاتیک مفاصل و بافت پیرامون مفاصل نیز ممکن است دچار التهاب شوند.
دیابت نوع 1 - در صورت عدم کنترل بیماری احتمال بروز التهاب در بخش‌های مختلف بدن وجود دارد.
بیماری ادیسون - التهاب مقدمتاً در غدد ادرنال بروز می‎کند.
آلرژی‌های مختلف - تمامی آلرژی‎ها با التهاب همراه هستند. آسم التهاب راه هوایی را به دنبال دارد. در تب یونجه، بینی، گوش، و غشاهای مخاطی گلو ملتهب می‎شوند. مردم دچار آلرژی نسبت به نیش زنبور ممکن است دچار التهاب کشنده‏ای شوند که به سراسر بدن آسیب می‎رسانند (آنافیلاکسی).
اختلالات مورد اشاره در فهرست بالا فقط چند نمونه از صدها اختلال خودایمنی هستند که با التهاب همراهند.

درمان التهاب
همچنان که در بالا اشاره شد التهاب بخشی از فرآیند التیام است. برخی از اوقات، کاهش التهاب مفید است، اگرچه همیشه ضرورت ندارد.

داروهای ضد التهابی
NSAIDs (داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی) برای تخفیف درد ناشی از التهاب به کار می‎روند. این داروها آنزیمی به نام COX (سیکلواکسی‌ژناز) را خنثی می‎کنند، که به شکل نرمال پروستاگلاندین‌ها را می‎سازد، که موجب التهاب می‎شوند. اگر بتوان سنتز پروستاگلاندین‎ها را مهار کرد، درد یا از بین می‎رود یا تخفیف می‎یابد.
NSAIDs شامل ناپروکسن، ایبوپروفن، و آسپیرین است.
مردم نباید از NSAIDs به شکل درازمدت بدون مشورت با پزشک استفاده کنند زیرا خطر بروز اولسرهای معده وجود دارد که می‎تواند باعث ایجاد خونریزی‌های شدید کشنده شود. NSAIDs در عین حال ممکن است باعث تشدید علایم آسم و آسیب دیدن کلیه شوند. داروهای NSAID مگر آسپیرین در عین حال می‎توانند ریسک سکته مغزی و آنفارکتوس میوکارد (حمله قلبی) را افزایش دهند.
استامینوفن (پاراستامول، تایلنول) می‎تواند باعث کاهش درد همراه اختلالات التهابی شود بدون اینکه التهاب را کاهش دهد. این دارو برای آنهایی که مایلند صرفاً درد را درمان کنند و التهاب را برای طی روند خود به حال خود بگذارند گزینۀ ایده‎آل محسوب می‎شود.
کورتیکوستروئیدها - اینها یک کلاس از هورمون‎هایی هستند که به صورت طبیعی در کورتکس (بخش خارجی) غدد ادرنال تولید می‎شوند. آنها در محیط آزمایشگاهی سنتز شده و به داروها اضاف می‌شوند.
کورتیکوستروئیدهایی مثل کورتیزول ضد التهابی هستند. آنها از شماری مکانیسم‎های درگیر در التهاب پیشگیری می‎کنند.
دو چیدمان از کورتیکوستروئیدها وجود دارد:
گلوکوکورتیکوئیدها - برای التهاب مفاصل (ارتریت)، ارتریت تمپورال، درماتیت، بیماری روده التهابی، لوپوس سیستمیک، هپاتیت، آسم، واکنش‌های آلرژیک، و سارکوئیدوز تجویز می‎شوند. کرم‌ها و پمادهای این گروه دارویی برای التهاب پوست، چشم‎ها، ریه‎ها، روده‌ها و بینی تجویز می‎گردند.
کورتیکوئیدهای کانی - برای درمان هدر رفتن املاح مغزی و جایگزینی الدوسترون در بیماران دچار نارسایی ادرنال به کار می‎روند.
عوارض جانبی کورتیکوستروئیدها در مقایسه با روش‎های استنشاقی یا تزریقی در اشکال خوراکی آنها بیشتر است. هر قدر دوز مصرف آنها بالاتر باشد / یا زمان طولانی‎تری مصرف شوند، عوارض جانبی این داروها بیشتر خواهد بود.
داروهای استنشاقی مثل آنهایی که برای درمان آسم به کار می‎روند در درازمدت ریسک توسعۀ برفک دهان را افزایش می‎دهد. شستشوی دهان با آب پس از هر بار استفاده از این داروها می‎تواند به پیشگیری از برفک دهان کمک کند.
گلوکوکورتیکوئیدها در عین حال فرد را در مـــعرض ابتلاء به سندرم کوشینگ قرار می‎دهند، در حالی که کورتیکوئیدهای کانی نیز می‎توانند سبب هیپرتانسیون، افت سطح پتاسیم خون (هیپوکالمی)، تضعیف بافت متصل، و آلکالوز متابولیک شوند.

برخی گیاهان دارای ترکیبات ضد التهابی هستند
استفاده از مکمل‌های گیاهی باید با مشورت دکتر صورت گیرد.
هارپاگوفیتوم پروکومبنز - که به نام پنجه شیطان، عنکبوت درختزار، یا گیاه گلاویز شونده نیز شناخته می‎شود، از جنوب آفریقا می‏آید و به بوتۀ گیاهان کنجدی مرتبط است. برخی از مطالعات وجود خواص ضد التهابی را در این گیاه نشان داده‎اند.
هیسوپ هیسوپوس - از خانواده گیاه لامیاسئا است و با گیاهان دیگری مثل شیرین بیان برای درمان برخی اختلالات ریه شامل التهاب به کار می‎رود. باید مراقب روغن‎های ضروری هیسوپ بود زیرا آنها می‎توانند در حیوانات آزمایشگاهی سبب بروز تشنج‎های مرگ‎آفرین شوند.
زنجبیل - از صدها سال پیش برای درمان سوء گوارش، یبوست، کولیک و دیگر مشکلات گوارشی و همچنین درد ارتریت روماتوئید مورد استفاده قرار گرفته است.
زردچوبه (کورکوما لوناگ) - نیز گیاهی از خانوادۀ زنجبیل است. تحقیقات جاری بر فواید محتمل اثرات زردچوبه در درمان ارتریت، بیماری آلزایمر، و دیگر اختلالات التهابی متمرکز شده‌اند. کورکومین، ماده‎ای که در زردچوبه وجود دارد، برای درمان چندین بیماری و اختلال مختلف از جمله التهاب در دست تحقیق است.
حشیش - حاوی کانابینوئیدی به نام کانابیکرومن است که نشان داده شده در آن ترکیبات ضد التهابی وجود دارد.

Source:
Inflammation: Causes, symptoms, and treatment
Last updated Thu 17 August 2017
By Christian Nordqvist
Reviewed by Justin Choi, MD