اختلالات تیک: علل، انواع، و تشخیص

• جین لئونارد، دکتر جودیت مرسین
• ترجمه هامیک رادیان

تیک‎ها حرکات نامنظم، غیر قابل کنترل، ناخواسته و تکراری عضلات هستند که ممکن است در هر بخشی از بدن بروز کنند. حرکات اندام‎ها و دیگر بخش‎های بدن تحت عنوان تیک‎های حرکتی (تیک‌های موتور) شناخته می‌شوند. اصوات تکراری غیر ارادی مثل خرخر، خرناس، و یا صاف کردن گلو، تیک‎های صوتی نامیده می‌شوند.
اختلالات تیک معمولاً در دوران کودکی آغاز می‎شوند، و نخستین بروز آنها تقریباً به سن پنج سالگی برمی‎گردد. در کل، اختلالات تیک در میان مردان بیش از زنان شایع است.
بسیاری از موارد تیک‎ گذرا هستند و در طول یک سال از بین می‎روند. به هر جهت، برخی از مردم دچار تیک از نوع اختلالات مزمن می‎شوند. تیک‎های مزمن مبتلابۀ یک‌صدم کل جمعیت دنیا است.
مطالب این مقاله:
• انواع اختلالات تیک
• علایم
• علل و ریسک فاکتورها
• عوارض
• تشخیص
• درمان و مقابله

انواع اختلالات تیک
اختلالات تیک را به طور معمول می‎توان زیر عنوان‎های تیک‎های حرکتی، صوتی یا سندرم تورت / Tourette's syndrome، که ترکیبی از تیک حرکتی و صوتی محسوب می‎شود، طبقه‎بندی کرد.
تیک‎های حرکتی و صوتی ممکن است کوتاه مدت (گذرا) یا مزمن باشند. سندرم تورت یک اختلال تیک مزمن تلقی می‎شود.

اختلال تیک گذرا
بر مبنای اعلام "آکادمی روان‌پزشکی کودک و نوجوان آمریکا"، اختلال تیک گذرا یا تیک موقتی مبتلابۀ تا 10 درصد کودکان در طول سال‎های اول تحصیل آنها است.
بچه‎های دچار اختلال تیک گذرا دچار یک تیک یا بیشتر برای حداقل 1 ماه می‌شوند، اما این عارضه 12 ماه متوالی را شامل نمی‌شود. آغاز تیک‎ها باید مربوط به پیش از رسیدن فرد به سن 18 سالگی بوده باشد.
در مورد اختلال تیک گذرا موارد شیوع تیک‎های حرکتی بیش از تیک‎های صوتی است. این ویژگی ممکن است از نظر نوع و شدت در گذر زمان دچار تغییر شود.
برخی تحقیقات عنوان می‎کنند که تیک‎ها در میان کودکان دچار ناتوانی‎های یادگیری بیشتر شایع است و در کلاس‎های آموزشی خاص بیشتر دیده می‎شود. همچنین احتمال بروز تیک‎ها در میان کودکان دچار طیف اختلال اتیسم بیشتر است.

در همین زمینه بیشتر بخوانیم:

در این زمینه بیشتر بخوانیم:

پرش ابرو یا تیک ابرو

سندرم تورت یا شدیدترین انواع تیک

اختلال تیک حرکتی مزمن یا اختلال تیک صوتی
تیک‎هایی را که پیش از 18 سالگی ظاهر می‎شوند و به مدت 1 سال یا بیشتر ادامه پیدا می‎کنند می‎توان به عنوان اختلال تیک مزمن طبقه‌بندی کرد. این تیک‎ها ممکن است حرکتی یا صوتی باشند، اما هر دو مورد را شامل نمی‎شوند.
میزان شیوع اختلال تیک مزمن کمتر از اختلال تیک گذرا است، و کمتر از یک درصد کودکان را مبتلا می‎کند.
هر قدر سن کودک در هنگام آغاز اختلال تیک حرکتی یا صوتی کمتر باشد، شانس وی برای بهبود بیشتر است، و تیک‎ها معمولاً در طول 6 سال از بین می‎روند. افرادی که تجربۀ ادامۀ علایم در آنها بعد از 18 سالگی نیز ادامه پیدا می‎کند کمتر محتمل است که شاهد بهبود علایم در خود باشند.

سندرم تورِت
سندرم تورت یکی از اختلالات نورولوژیک پیچیده است. این سندرم با تیک‎های متعدد – هم حرکتی و هم صوتی – مشخص می‎گردد. سندرم تورت شدیدترین و ناشایع‎ترین نوع اختلال تیک محسوب می‎شود.
بر مبنای گزارش CDC تعداد دقیق افراد مبتلا به سندرم تورِت مشخص نیست. تحقیق CDC عنوان می‌کند که نیمی از کودکان مبتلا به این بیماری شناخته شده نیستند. در حال حاضر، 0.3 درصد کودکان 6 تا 17 سالۀ آمریکایی با تشخیص ابتلاء به سندرم تورت مواجهند.
علایم سندرم تورت به مرور زمان از نظر شدت تفاوت پیدا می‎کند. برای بسیاری از مردم این علایم با بالا رفتن سن بهبود می‎یابد.
سندرم تورت اغلب با اختلالات دیگر مثل اختلال بیش‌فعالی کمبود توجه (ADHD)، یا اختلال وسواس اجباری (OCD) همراه است.

علایم
علامت تعریف شده برای اختلالات تیک وجود یک تیک یا تعداد بیشتری از آنها است. این تیک‎ها را می‎توان به صورت زیر طبقه‌بندی کرد:
• تیک‎های حرکتی: این تیک‎ها شامل تیک‎هایی مثل جنبیدن سر و شانه، چشمک زدن، حرکات تند و سریع، کوبیدن، کلیک انگشتان، یا لمس اشیاء یا دیگر افراد است. تیک‎های حرکتی گرایشی به بروز پیش از تیک‎های صوتی دارند، اگرچه این حالت، همیشگی نیست.
• تیک‎های صوتی: این تیک‎ها صداهایی مثل سرفه، صاف کردن گلو، خرخر، یا تکرار کلمات و اصطلاحات را شامل می‎شوند.
تیک‎ها را در عین حال می‎توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد:
• تیک‌های ساده: اینها تیک‌های ساده و گذرایی هستند که گروه‌های عضلاتی معدودی در آنها دخیلند. مثال‎هایی در این مورد کشیدن بینی، پرش چشم، و یا صاف کردن گلو را شامل می‎شود.
• تیک‎های پیچیده: در این تیک‎ها حرکات هماهنگ ناشی از کارکرد چند گروه عضلات دخیل است. مثال‎هایی در این مورد شامل حرکات موزون رقص‌مانند یا گام برداشتن به طریقی خاص، اشاره کردن، یا تکرار کلمات و اصطلاحات است.
تیک‎ها معمولاً از پی یک الزام ناراحت کننده مثل حس خارش یا سوزش از راه می‎رسند. اگرچه ممانعت از مبادرت به تیک امکان‎پذیر است، اما این کار به تلاش زیادی نیاز دارد و اغلب سبب بروز تنش یا استرس می‎شود. خلاصی از این حس منوط به بروز تیک است.
علایم اختلالات تیک می‎تواند:
• با بروز احساساتی مثل اضطراب، هیجان، عصبانیت و خستگی مزمن تشدید شود
• در دوره‌های بیماری تشدید گردد
• در درجه حرارت بالا یا هوای بیش از حد گرم تشدید شود
• در طول خواب بروز کند
• در طول زمان تغییر کند
• از نظر نوع و شدت تغییر یابد
• به مرور زمان بهبود یابد

علل و ریسک فاکتورها
علت دقیق بروز اختلالات تیک مشخص نیست. در تحقیقات سندرم تورت، مطالعات اخیر برخی جهش‎های ژنتیکی خاص را شناسایی کرده‎اند که ممکن است در این مورد نقش داشته باشند. به نظر می‎رسد که شیمی مغز نیز، و به ویژه مواد شیمیایی مغز مثل گلوتامات، سروتونین و دوپامین در این مورد مهم است.
تیک‎هایی که دارای علت مشخص هستند در دسته‎بندی تشخیصی متفاوتی قرار می‎گیرند. این تیک‎ها شامل موارد مندرج در فهرست زیر هستند:
• صدمات وارده به سر
• سکته مغزی
• عفونت‎ها
• سموم
• جراحی
• دیگر جراحات
به علاوه تیک‎ها ممکن است با اختلالات جدی‌تر پزشکی مثل بیماری هانتینگتون یا بیماری کروتزفلد – جاکوب همراه شوند.
ریسک فاکتورهای اختلالات تیک موارد زیر را شامل می‎شود:
• ژنتیک: تیک‎ها گرایشی به جریان در اعضاء خانواده دارند، بنابراین ممکن است بنیانی ژنتیکی برای این اختلالات وجود داشته باشد.
• جنس: مردان بیش از زنان در خطر ابتلاء به اختلالات تیک قرار دارند.

عوارض
بیماری‎های همراه اختلالات تیک، مخصوصاً در کودکان دچار سندرم تورت شامل موارد زیر است:
• اضطراب
• ADHD
• افسردگی
• اختلال طیف اتیسم
• مشکلات یادگیری
• OCD
• مشکلات تکلم یا زبان
• مشکلات خواب
دیگر پیامدهای مرتبط به اختلالات تیک مرتبط به اثرات تیک‎ها بر عزت نفس یا خودباوری است.
برخی تحقیقات پی برده‎اند که کودکان دچار سندرم تورت یا هر نوع اختلال تیک دارای زندگی کیفی نازل‎تری هستند و در مقایسه با کودکان فاقد این اختلالات از عزت نفس و خودباوری کمتری برخوردارند.
به علاوه "انجمن تورت آمریکا" می‎گوید مردم دچار سندرم تورت اغلب بر اثر تیک‎ها و وضعیت‎های مرتبط به آنها مثل ADHD یا اضطراب، در عملکرد اجتماعی خود با دشواری‌‏هایی مواجه می‎شوند.

تشخیص
تشخیص اختلالات تیک بر مبنای علایم و نشانه‎ها استوار است. برای تشخیص اختلال تیک آغاز علایم باید در بچۀ زیر سن 18 سال باشد. همچنین علایم نباید به علت دیگر اختلالات پزشکی یا داروها بروز کرده باشند.
مقیاس مورد استفاده برای تشخیص اختلال تیک گذرا شامل وجود یک تیک یا بیشتر است که در مدت کمتر از 12 ماه بروز کرده باشد.
اختلالات تیک مزمن حرکتی یا صوتی وقتی تشخیص داده می‌شوند که بروز یک تیک یا بیشتر تقریباً هر روزه به مدت 12 ماه یا بیشتر ادامه یافته باشد. افراد دچار اختلال تیک مزمن که مبتلا به سندرم تورت نیستند، یا تیک‎های حرکتی و یا تیک‎های صوتی را تجربه می‎کنند، و هر دوی آنها در آنان بروز نمی‎کند.
تشخیص سندرم تورت بر مبنای وجود همزمان تیک‎های حرکتی و صوتی صورت می‌گیرد، که تقریباً هر روز به مدت 12 ماه یا بیشتر ادامه داشته باشند.
برای از تشخیص خارج کردن دیگر علل موجب بروز تیک، دکتر ممکن است موارد زیر را درخواست کند:
• انجام تست‎های خون
• اسکن‎های MRI یا دیگر اسکن‎های تصویربرداری

درمان و مقابله
درمان تیک به نوع اختلال تیک و شدت آن بستگی دارد. در بسیاری از موارد، تیک‎ها خودبخود و بدون انجام درمان رفع می‎شوند.
تیک‎های شدید موجب بروز اختلال در زندگی روزمره می‎شوند و باید با استفاده از روش‎های درمانی مختلف، دارو یا تحریک عمقی مغز درمان شوند.

درمان‎های اختلالات تیک
برخی از درمان‎های در دسترس برای کمک به مردم در کنترل تیک‎ها و کاهش میزان بروز آنها شامل موارد زیر است:
• تماس و پیشگیری از پاسخ (ERP): این نوعی درمان رفتاری شناختی است که کمک می‎کند تا افراد با موارد ناراحت کنندۀ پیش‎قراول تیک مأنوس شوند و هدف آن کمک به پیشگیری از تیک است.
• درمان معکوس کردن عادت: درمانی است که به مردم دچار اختلالات تیک یاد می‎دهد تا حرکاتی را در مقابله با تیک مورد استفاده قرار دهند، و بنابراین تیک امکان بروز پیدا نمی‎کند.

دارو
دارو را می‎توان در کنار دیگر روش‎های درمانی و یا به طور مستقل مورد استفاده قرار داد. دارو معمولاً باعث کاهش فواصل زمانی بروز تیک می‎شود، اما نمی‎تواند فرد را به طور کامل از دست علایم این اختلال خلاص کند. داروهای در دسترس برای این اختلال موارد زیر را شامل می‎شود:
• داروهای ضد تشنج
• تزریقات بوتاکس
• شل کننده‎های عضلانی
• داروهای دارای فعل و انفعال با دوپامین
داروهای دیگری نیز ممکن است که برای کمک به کاهش علایم اختلالات تیک مفید باشند. برای مثال، امکان تجویز داروهای ضد افسردگی برای علایم مرتبط با اضطراب و OCD وجود دارد.

تحریک عمیق (عمقی) مغز
تحریک عمیق مغز (DBS) یک گزینۀ درمانی برای آن دسته از افراد مبتلا به سندرم تورت است که تیک‎های آنها مخل زندگی روزمرۀ فرد است و در عین حال به دیگر روش‎های درمان پاسخ نمی‎دهد.
DBS شامل ایمپلنت یک دستگاه باتری‎دار در مغز است. برخی نواحی مغز که درگیر کنترل حرکت هستند با هدف کاهش تیک‎ها با انگیزش‎های الکتریکی تحریک می‌شوند.

نکاتی برای مقابله و خودیاوری
برخی تغییرات سبک زندگی می‎توانند به کاهش تواتر تیک‎ها کمک کنند. این تغییرات موارد زیر را شامل می‎شوند:
• اجتناب از استرس و اضطراب
• داشتن خواب کافی
موارد زیر می‎توانند مفید باشند:
• پیوستن به گروه‎های متشکل از افراد مبتلا به سندرم تورت و دیگر اختلالات تیک
• بهره‎گیری از دوستان و دیگران برای کمک و حمایت
• به یاد داشتن این موضوع که تیک‎ها گرایشی به رفع یا محو شدن با گذشت زمان و بالا رفتن سن دارند
والدین کودکان مبتلا به تیک باید:
• آموزگاران، پرستاران، و دیگر کسانی را که بچه را می‌شناسند از اختلال او باخبر کنند
• با تشویق علایق و دوستی حس عزت نفس را در کودک تقویت کنند
• موارد بروز تیک را نادیده بگیرند، و از یادآوری آن به بچه خودداری کنند.

در همین زمینه مطالعه لینک زیر در وبسایت مهرین - اخبار سلامت پیشنهاد می‌شود:

پرش پلک چشم یا لرزش پلک - علل شایع، درمان، و پیشگیری

Source:
Tic disorders: Causes, types, and diagnosis
Written by Jayne Leonard Reviewed by Judith Marcin, MD
Last reviewed: Fri 16 June 2017