استروک چشم یا "سکته مغزی چشم" - علایم، ریسک‌‎‏ها، و درمان

• جنیفر بِری، دکتر النا بیگرز
• ترجمۀ فرهنگ راد

چشم‌ همانند همۀ دستگاه‌های بدن، برای عملکرد خود به جریان خون غنی از اکسیژن نیاز دارد.
چشم عصب‌ها و بافت‌های خاص خود را دارد که برای خلق تصویر بصری به مغز پیام می‌فرستند. یکی از حساس‌ترین این بافت‌ها شبکیه است که در قسمت پشت چشم قرار دارد.
شبکیه نقشی حیاتی در ارسال پیام‌های بصری به مغز ایفا می‌کند، و دارای شریان‌ها و وریدهای کوچک و بزرگی است که خون به آنها وارد و از آنها خارج می‌شود.
خون برای بینایی حیاتی است، و انسداد رگ‌های خونی شبکیۀ چشم می‌تواند باعث آسیب‌دیدگی مداوم بینایی و به کوری منجر شود.
استروک چشم (یا سکتۀ "مغزی" چشم)، که به نام انسداد شریان شبکیه نیز شناخته می‌شود، بر اثر ایجاد لخته یا باریک شدن رگ‌های خونی شبکیه رخ می‌دهد. بر اثر این رویداد جریان خون در شبکیۀ چشم مختل می‌شود و در صورت عدم درمان می‌تواند سبب صدمه دیدن پایدار شبکیه و از دست رفتن بینایی گردد.

مطالب این مقاله:
• استروک چشم به چه معنی است؟
• علایم
• تشخیص استروک چشم
• درمان
• پیشگیری از استروک چشم
• چشم‌انداز

استروک چشم به چه معنی است؟
در کوران استروک چشم، وریدها یا شریان‌های شبکیۀ چشم از عملکرد بهینۀ خود بازمی‌مانند. آنها توسط لخته یا به دلیل باریک شدن رگ‌های خونی دچار انسداد می‌شوند.
بسیار شبیه به سکته مغزی، که در آن جریان خون به مغز کاهش یافته یا قطع می‌شود، شبکیۀ چشم نیز دچار مشکل خونرسانی می‌گردد. در این حالت ممکن است خون و مایعات به درون شبکیه نشت کرده سبب تورم شوند. هم شبکیه و هم بینایی فرد در این حالت به سرعت دچار آسیب دیدگی می‌شود.
بسته به رگ خونی آسیب دیده، چند نوع مختلف سکتۀ چشم وجود دارد:
• انسداد ورید مرکزی شبکیه (CRVO): ورید اصلی شبکیه دچار انسداد می‌شود.
• انسداد شریان مرکزی شبکیه (CRAO): شریان (سرخرگ) اصلی شبکیه دچار انسداد می‌شود.
• انسداد ورید انشعاب شبکیه (BRVO): وریدهای کوچک شبکیه دچار انسداد می‌شوند.
• انسداد شریان انشعاب شبکیه (BRAO): شریان‌های کوچک شبکیه دچار انسداد می‌شوند.

آیا من در خطر استروک چشم قرار دارم؟
برخی از مردم ممکن است در قیاس با دیگران در معرض ریسک بالاتری از ابتلا به استروک چشم قرار داشته باشند. ریسک فاکتورهای این بیماری شبیه به ریسک فاکتورهای سکته مغزی متعارف است.
کسانی که سابقۀ شخصی یا خانوادگی ابتلا به اختلالات مندرج در زیر را دارند دارای ریسک بالاتری برای ابتلاء به استروک چشم هستند:
• اترواسکلروزیس، یا ایجاد پلاک در شریان‌ها
• فشار خون بالا
• کلسترول بالا
• سابقۀ سکته مغزی یا حمله قلبی
• درد قفسۀ سینه
• بیماری کرونری قلب
• دیابت یا تاریخچۀ خانوادگی دیابت
• گلوکوم
"آکادمی افتالمولوژی آمریکا" می‌گوید که مردم به ویژه مردان در سال‌های شصت زندگی خود در معرض بالاترین ریسک برای ابتلا به استروک چشم قرار دارند.

علایم استروک چشم
استروک چشم معمولاً با درد همراه نیست. تغییر ناگهانی در بینایی فرد یا کاهش بینایی در یک چشم اغلب اوقات اولین علامت استروک چشم محسوب می‌شود.
کاهش بینایی مـی‌تواند شامل کل چشم یا تیز و نافذتر از آن باشد. برخی مردم فقط کاهشی را در بینایی محیطی تجربه می‌کنند یا دچار نقاط کور بینایی موسوم به "اجسام شناور" می‌شوند. تاری یا اختلال دید نیز محتمل است. تغییرات بینایی می‌تواند در آغاز خفیف باشد و در طول چند ساعت یا چند روز رو به وخامت بگذارد.
سکتۀ مغزی که به جریان خونرسانی در مغز آسیب می‌زند نیز می‌تواند سبب کاهش بینایی ناگهانی یا تغییرات بینایی شود. به این دلیل، بروز هر گونه تغییرات ناگهانی در بینایی نیازمند توجهات اورژانسی پزشکی است.
هر قدر هر سکته‌ای بیشتر به شکل درمان نشده به حال خود رها شود، این احتمال که صدمه به ارگان‌های آسیب دیده دایمی شود، بیشتر خواهد بود.

تشخیص استروک چشم
کاهش دید ناگهانی یک موقعیت اورژانسی پزشکی است.
برای تشخیص استروک چشم، دکترها ناچارند تا آزمایش‌هایی برای بررسی وضعیت شبکیۀ چشم انجام دهند. این آزمایش‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
• گشاد کردن چشم با استفاده از برخی قطره‌ها برای آسان‌تر شدن بررسی شبکیه
• استفاده از رنگ و دوربین بــرای گرفتن عکس از شبکیه، که به نام انژیوگرافی فلورسئین شناخته می‌شود. رنگ از طریق بازو تزریق می‌شود و به دکتر اجازه می‌دهد تا وریدها و شریان‌های شبکیه را با وضوح بیشتری مشاهده کند.
• بررسی فشار داخل چشم با استفاده از دمیدن هوا
• بررسی اسلیت – لامپ، که در آن از قطره‌های چشمی، یک نور مخصوص، و میکروسکپ برای معاینۀ داخل چشم استفاده می‌شود.
• آزمایش‌های بینایی مثل خواندن نمودار تست بینایی و بررسی بینایی جانبی یا محیطی
این تست‌ها دردی ایجاد نمی‌کنند و توسط چشم‌پزشک که به عنوان افتامولوژیست شناخته می‌شود انجام می‌گیرند.

در همین زمینه بیشتر بخوانیم:

علل، درمان، و فرجام استروک نخاعی یا استروک ستون فقرات

درمان استروک چشم
درمان استروک چشم باید در اسرع وقت انجام شود، تا صدمات وارده به شبکیه به حداقل ممکن برسد. گزینه‌های درمانی موارد زیر را شامل می‌شود:
• داروهای حل کنندۀ لختۀ خون
• عمل خارج کردن لخته خون از شبکیه
• گشاد کردن شریان‌های شبکیه با استفاده از گاز استنشاقی
افراد دچار استروک چشم در عین حال ممکن است نیازمند دوره‌های طولانی پیگیری برای درمان بیماری قلبی یا مشکلات رگ‌های خونی باشند که ممکن است عامل تقویتی بروز استروک چشم بوده باشند.

پیشگیری از استروک چشم
انجام تست‌های بیماری قلبی یک بخش کلیدی در پیشگیری از استروک چشم است. این موضوع می‌تواند شامل بررسی منظم کلسترول و فشار خون و نیز مشاوره با پزشک در مورد دیگر ریسک فاکتورهای بیماری قلبی مثل تاریخچۀ خانوادگی، رژیم غذایی و سبک زندگی، باشد.
ریسک فاکتورهای بیماری قلبی در خطر بروز استروک چشم نقش دارند. یک مقاله در نشریه "چشم" عنوان کرده است که 64 درصد افراد دستکم یک ریسک فاکتور کشف نشدۀ بیماری قلبی داشته‌اند که پس از بروز استروک چشم در آنها مشخص شده است. بزرگ‌ترین عامل در مورد این افراد بالا بودن میزان کلسترول بوده است.
در کل، برای حفظ سلامت رگ‌های خونی و کمک به به پیشگیری از استروک چشم، مردم باید موارد زیر را رعایت کنند:
• به طور منظم ورزش کنند؛ "دستورالعمل فعالیت جسمانی برای آمریکایی‌ها" انجام 2.5 ساعت ورزش در طول هفته را توصیه می‌کند.
• پیروی از رژیم غذایی سالم شامل مقدار زیاد میوه، سبزیجات، غلات سبوس‌دار، و چربی‌های اشباع نشده
• همکاری با مشاور تغذیه، که برای برخی افراد توصیه می‌شود.
• ترک سیگار یا اجتناب از مصرف آن
• همکاری با پزشک برای مدیریت دیگر بیماری‌ها مثل دیابت

چشم‌انداز استروک چشم
چشم‌انداز درازمدت برای افراد دچار استروک چشم می‌تواند بسیار متفاوت باشد. این موضوع به دامنه یا شدت استروک، موفقیت درمان، و شریان‌ها و وریدهای آسیب دیده بستگی دارد.
همچنان که مقالۀ مورد اشاره در فوق یادآور می‌شود، 80 درصد افرادی که دچار استروک چشم شده‌اند دچار کاهش بینایی قابل ملاحظۀ 400/20 یا شدیدترمی‌شوند.
در برخی موارد امکان دارد که فرد به مرور زمان بینایی خود را بازیابد. یک مقاله در "نشریه افتالمولوژی آمریکا" پی برده است که کاهش بینایی بسته به نوع استروک چشم اتفاق افتاده برای مردم، ممکن است در بسیاری از آنها بهبود یابد.
نویسندگان مقاله می‌گویند که شناسایی نوع استروک چشم یک عامل مهم در مورد وضعیت بینایی فرد در آینده محسوب می‌شود.

جمع‌بندی
پیروی از سبک زندگی سالم برای قلب فقط برای قلب نیست که فایده دارد. این چنین سبک زندگی می‌تواند به بهبود سلامت کلی منجر شود و خطر بروز مشکلاتی مثل استروک چشم یا از دست دادن بینایی را کاهش دهد.

Source:
Eye stroke: Symptoms, risks, and treatment
Written by Jennifer Berry Reviewed by Alana Biggers, MD, MPH
Last reviewed: Mon 12 June 2017