خناق یا التهاب نای و حنجره - چیست، و چگونه درمان می‎شود؟

• هانا نیکولز، دکتر کارن گیل
• ترجمه هامیک رادیان

خناق (خناک، بادزهره و زهرباد) یا کروپ، التهاب نای و حنجره است و غالباً در کودکان خردسال دیده می‎شود. سرفه، درجات متفاوتی از انسداد راه هوایی و خشونت صدا علایم تعریف شدۀ این بیماری محسوب می‎شوند.
طیفی از اختلالات عفونی می‎توانند به خناق منجر شوند. این بیماری لارنگوتراکئوبرونشیت نیز نامیده می‌شود.
سرفۀ مشخصۀ خناق ناشی از التهاب اطراف تارهای صوتی و نای است. اگرچه علایم در اغلب کودکان دچار خناق در طول چند روز بهبود پیدا می‎کند، در موارد شدید نیاز به بستری کودکان در بیمارستان وجود دارد.
در سطح ایالات متحد آمریکا خناق مبتلابه 3 درصد کودکان 6 ماهه تا 3 ساله است.

مطالب این مقاله:
• خناق چیست؟
• نشانه‎ها و علایم
• علل
• تست و تشخیص
• درمان و پیشگیری
• پیام همراه

خناق چیست؟
خناق عفونت حنجره و نای است که صرفاً در کودکان بروز می‎کند. این اختلال یا بر مبنای علت یا بر اساس علایم خاصی که با سرفه همراهند دسته‌بندی می‌شود.

خناق ویروسی
خناق ویروسی شایع‎ترین شکل خناق است.
خناق حاد شایع‎ترین نوع ایجاد شده توسط ویروس به عنوان خناق برگشت کننده یا متناوب مطرح است. انواع خناق نمای ظاهری مشابهی دارند که این موضوع ایجاد تمایز میان آنها را دشوار می‎کند.
برخی محققان اصرار دارند که خناق متناوب را می‎توان به مواد آلرژی‌زا مثل گرده یا نیش حشرات ارتباط داد یا اینکه ممکن است این نوع خناق بیش از آنکه نتیجۀ یک عفونت ویروسی بوده واکنشی آلرژیک نسبت به یک آنتی‎ژن ویروسی باشد.

خناق باکتریایی
خناق باکتریایی بر اثر عفونت باکتریایی ایجاد می‎شود. این نوع خناق بسیار متنوع‎تر از نوع ویروسی است و می‎توان آن را به انواع تراکئیتیت باکتریایی، لارنگوتراکئوبرونشیت (LTB)، لارنگوتراکئوبرونکوپنومونیت (LTBP) و دیفتری لارنژیال تقسیم کرد.

نشانه‌ها و علایم
علامت اصلی خناق یک نوع "سرفه عوعو‌مانند" است که ممکن است به طور ناگهانی در طول شب شروع شود.
بچه ممکن است چند روز پیش از آغاز علایم بیماری دچار آبریزش بینی، گلو درد، احتقان و تب خفیف شود. خناق معمولاً خفیف است و کمتر از یک هفته ادامه پیدا می‎کند. موارد شدید بر اثر مشکلات تنفسی ناشی از تورم بخش فوقانی نای بروز می‎کنند.
علایم در 85 درصد کودکانی که برای بررسی علایم خناق در بخش اورژانس پذیرش می‎شوند خفیف است. خناق شدید نادر است و برای کمتر از 1 درصد موارد لحاظ می‌شود.
دیگر علایم خناق شامل موارد زیر است:
• تنفس پر سر و صد، یا بروز یک صدای لرزش‎دار که زیر عنوان استریدور شناخته می‎شود.
• گرفتگی گلو
• دیگر مشکلات مرتبط به تنفس
• بالا و پایین رفتن بیش از حد قفسۀ سینه در هنگام تنفس
• راش
• سرخی چشم
• تورم گره‎های لنفی
• کم‎آبی بدن
• کاهش سطح اکسیژن
• آبی رنگ شدن پوست انگشتان دست و پا، نرمۀ گوش، نوک دماغ، لب‌ها، زبان، و داخل گونه‎ها
• در موارد نادر بیمار دچار تب شدید می‎شود
عوارض ناشایع خناق شامل پنومونی، ادم ریوی، و تراکئیتیت باکتریایی است.

علل
خناق به چند علت ممکن است ایجاد شود.

خناق ویروسی
انواع 1، 2 و 3 ویروس پاراآنفولانزای انسان برای 80 درصد موارد خناق لحاظ می‎شود.
ویروس پاراآنفولانزای انسان 1 (HPIV-1) شایع‌ترین علت بروز خناق بوده و انواع 1 و 2 سبب 66 درصد موارد عفونت می‎شوند. نوع 4 با انواع خفیف‌تر بیماری مرتبط شده‌ اما به خوبی شناخته نشده ‎است.
ویروس‎های زیر مسبب مابقی موارد خناق محسوب می‎شوند:
• ویروس سینسیتیال تنفسی
• متاپنوموویروس
• آنفولانزای A و B
• ادنوویروس
• کوروناویروس
• میکوپلاسما
عفونت باکتریایی به طور معمول دورۀ زیر را برای تبدیل شدن به خناق طی می‎کند:
• ویروس بینی و گلو را آلوده می‎سازد.
• ویروس در امتداد پشت گلو به سمت نای و مری راهش را ادامه می‎دهد.
• وقتی عفونت گسترش پیدا می‎کند، قسمت بالای نای متورم می‎شود.
• فضای در دسترس برای ورود هوا به ریه‌ها باریک‎تر می‎شود.
• کودکان برای جبران مشکل پیش آمده سریع‎تر و عمیق‎تر نفس می‎کشند، که این به بروز علایم خناق منجر می‎شود.
• بچه ممکن است دچار بی‎قراری یا اضطراب شود زیرا نفس کشیدن برای وی دشوارتر می‎شود. حالت تلاطم می‎تواند در عین حال باعث باریک شدن راه گلو شود، که این مشکلات تنفسی را افزایش دهد و حالت تلاطم را تشدید می‎کند.
تلاش مورد نیاز برای تنفس کردن تندتر و سخت‎تر خسته کننده است، و در موارد شدید، بچه ممکن است از رمق بیفتد و دیگر نتواند خود به خود نفس بکشد. خناق در عین حال نشانه‎های ژنتیکی نیز دارد. هم خناق متناوب و هم خناق حاد در کودکان دارای تاریخچۀ خانوادگی خناق شایع‎ترند. خطر خناق متناوب همچنین در صورت وجود سابقۀ حملۀ قبلی افزایش پیدا می‎کند.

خناق باکتریایی
عفونت باکتریایی به طور معمول به همان آسیب دیده توسط عفونت ویروسی آسیب می‎زند اما به طور معمول شدیدتر از انواع ویروسی بیماری است و به درمان‎های متفاوتی نیاز دارد.
اغلب موارد خناق باکتریایی که بیشتر تراکئیتیت باکتریایی نامیده می‌شود، به علت عفونت باکتریایی ثانوی ناشی از استافیلوکوک آرئوس (اس. آرئوس) بروز می‎کند. دیگر باکتری‎های مسبب خناق شامل موارد زیر است: اس. پیوژنز، اس. پنومونیا، هموفیلوس آنفولانزا، و موراکسلا کاتارالیس.

تست و تشخیص
پیش از درمان خناق نوع و شدت بیماری باید تعیین شود. خناق عموماً در میان نوزادان، کودکان نوپا و بچه‎های خردسال در سنین سه ماهگی تا 6 سالگی شایع است.
از آنـجا که معبرهای هوا در کودکان بزرگسال‎تر و نوجوانان بزرگ‎تر است، تورم دستگاه تنفسی فوقانی و التهاب آن به طور معمول سبب بروز علایم خناق نمی‎شود. اگرچه مورد نادری محسوب می‎شود، ابتلا به خناق در کودکان بالای شش سال نیز محتمل است.
طیفی از سیستم‎های نمرده‎دهی برای ارزیابی شدت خناق ابداع شده است. در زیر جدول بیان سطح شدت با استفاده از "کارگروه دستورالعمل‎های دستورالعمل معاینات بالینی آلبرتا" آمده است.

آیا خناق مسری است؟
خناق بر اثر ویروس‎های مخJاط و ذرات بیرون ریخته از طریق سرفه یا عطسه ایجاد می‎شود. کودکان دچار خناق باید به مدت سه روز از زمان آغاز بیماری یا تا زمان رفع تب مسری در نظر گرفته شوند.
عفونت ناشی از یک ویروس که در یک کودک خردسال سبب بروز خناق می‎شود می‎تواند در کودکان بزرگ‌تر یا افراد بزرگسال سبب ایجاد گلو درد شود. احتمال ایجاد مشکلات تنفسی خناق در این گروه‎ها وجود ندارد. به هر جهت، در موارد نادر این احتمال وجود دارد که علایم خناق در نوجوانان یا بزرگسالان بروز کند.

درمان و پیشگیری
در مواردی آنقدر شدید که نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشد، دکتر گزینه‌های درمانی لازم را تجویز کرده و در این مورد که آیا ارجاع کودک به بیمارستان نیاز است تصمیم‎گیری خواهد کرد.
خناق اغلب اوقات خفیف بوده و در محیط خانه قابل مدیریت است. احتمال تجویز یک دوز واحد دگزامتازون خوراکی وجود دارد. دکتر توصیه‎های لازم را در مورد چگونگی مدیریت علایم و زمان نیاز به مراقبت‎های پزشکی بیشتر را در احتیار والدین و مراقبان بچه قرار خواهد داد.

کورتیکوستروئیدها
دگزامتازون یک داروی کورتیکوستروئیدی است.
آزمون‎های کنترل شدۀ تصادفی‌سازی شده (RCTs) پی برده‎اند که یک دوز واحد دگزامتازون خوراکی در کودک دچار خناق خفیف تعداد کودکان دارای مراجعۀ مجدد برای برخوردار از مراقبت‌های پزشکی در طول 7 تا 10 روز بعدی را کاهش می‎دهد.
اگر کودک بسیار خردسال باشد، وجود برخی اختلالات زیربنایی پزشکی مطرح باشد، یا کودک بسیار بیمار باشد، دکتر پیش از انجام هر گونه توصیۀ درمانی یا تجویز دارو به ارزیابی وضعیت اقدام خواهد کرد.
داروهای استروئیدی سبب کاهش زمان بیماری نمی‎شوند اما دارای اثرات ضد التهابی هستند و احتمالاً باعث کاهش شدت مشکلات تنفسی می‌شوند.

مدیریت خانگی
طیفی از راهکارها برای کمک به والدین و مدیریت علایم خناق در محیط خانه وجود دارد.
آرام بودن و داشتن اعتماد به نفس برای فرد مراقب بچۀ دچار خناق اهمیت دارد. دلیل این موضوع این است که بچه‎های خردسال دچار خناق به آسانی دچار اختلال وضعیت شده و شروع به گریه می‎کنند که این خود باعث تشدید بیشتر علایم بیماری می‎شود.
کودکان دچار تنفس پر سر و صدا باید در وضعیت سرراست یا عمودی قرار گیرند.

چه هنگامی در پی کمک‌های پزشکی باشیم
در صورت مشاهدۀ هر یک از علایم زیر از سوی مراقبان بچه لزوم مراجعه به پزشک مطرح است:
• تنفس برای کودک دشوار می‎شود.
• رنگ کودک بسیار پریده یا کبود شده باشد.
• کودک دچار تلاطم، هذیان‎گویی یا بی‎قراری باشد.
• استخوان سینه در هنگام تنفس به عقب رانده می‎شود.
• دمای بدن کودک بالا رفته و کودک در حال یاوه‌گویی باشد.
• کودک در کنار اختلال تنفسی دچار تلاطم شدید است.
خناق به طور معمول در طول 48 ساعت رفع می‎شود. این احتمال وجود دارد که خناق علایم عفونت دستگاه تنفسی فوقانی (URTI) را به دنبال داشته باشد.
در صورت بروز هر یک از علایم مندرج در زیر کودک باید به دکتر ارجاع داده شود:
• علایم تنفسی شامل تند شدن تنفس، نیاز به تقلای بیشتر برای تنفس، و کشیدن در قفسۀ سینه یا عضلات گردن با هر تنفس تشدید می‎شود.
• کودک دچار حالت بی‎قراری یا تلاطم است.
• کودک به شکل نامعمول دچار رنگ پریدگی شده باشد.
• تب شدید علی‎رغم مصرف استامینوفن یا ایبوپروفن ادامه داشته باشد.
در صورت بروز موارد زیر باید آمبولانس خبر کرد:
• کودک کبود شده باشد
• کودک دچار لتارژی شده باشد
• کودک برای تنفس دچار تقلا شده باشد
• کودک خواب‎آلوده بوده و قادر به بلع نباشد

اطلاعات بیشتری در مورد مدیریت خناق
موارد مندرج در زیر برای تسکین علایم موارد متوسط تا شدید خناق در بیمارستان مفید تشخیص داده شده‎اند:
• اکسیژن: این امکان باید برای کودکان دچار کمبود اکسیژن و اختلال تنفسی قابل ملاحظه لحاظ شود.
• آدرنالین یا اپی‎نفرین برای نابالغان: این مـورد فقط در پیوند با خناق شدید مطرح است. این روش 30 دقیقه پس از انجام برای خناق حاد بهبود ایجاد می‎کند. درمان مزبور مداوماً از سوی مطالعات برای کودکان دچار خناق متوسط تا شدید مفید قلمداد شده است.
• گلوکوکورتیکوئیدها: نشان داده شده است که دگزامتازون، بودسوناید و پردنیزون تا 12 ساعت پس از تحویل مؤثر هستند.
• لوله‎گذاری (انتوباسیون): این اقدام شامل جاگذاری یک لوله در راه هوایی است. لوله‎گذاری تراشه صرفاً در مورد یک درصد موارد که در آن انسداد راه هوایی توسط درمان‎های دیگر رفع نمی‎شود و اختلال بروز یافته در کودک رو به تشدید می‎گذارد، مورد نیاز است.
استامینوفن و ایبوپرفن نیز برای کنترل تب و درد کاربرد دارند. استفاده از اسفنج مرطوب برای کاهش تب در این بیماری توصیه نمی‎شود.
در عین حال اطمینان در مورد مصرف کافی مایعات از سوی بیمار بسیار مهم است. مرطوب‎کننده‎ها یا دستگاه‎های بخارساز اغلب برای تخفیف علایم خناق مورد استفاده قرار می‎گیرند اما به اندازه‎ای که پیشتر تصور می‎شد مؤثر نیستند.
داروهای ضد سرفه و دکونژستانت‎ها برای کاهش علایم خناق کارآیی ندارند.
والدین و مراقبان کودک باید این موضوع را به خاطر بسپرند که در مواقع بروز ناگهانی علایم خناق در طول شب، این بیماری به صورت خود به خود برطرف نمی‌شود. قرار دادن کودک در معرض هوای خنک در طول شب ممکن است به تخفیف اختلال تنفسی خفیف کمک کند.
برای موارد ویروسی خناق آنتی‎بیوتیک تجویز نمی‎شود زیرا آنتی‎بیوتیک‎ها در این مورد کارآیی ندارند مگر اینکه عفونت باکتریایی ثانویه مطرح باشد.

پیام همراه
در حالی که خناق می‎تواند برای کودک پریشان کننده باشد اغلب اوقات خفیف است و عمر کوتاهی دارد.
نگه داشتن کودک در حالت آسوده و سیراب اغلب اوقات این امکان را ایجاد می‎کند که بیماری دورۀ خود را بدون استفاده از دیگر درمان‎ها طی کند مگر در برخی موارد که در آنها یک دوز منفرد دگزامتازون مورد استفاده قرار می‎گیرد.
توسعۀ خناق به مشکلات تنفسی شدید امکان‌پذیر است اما شایع نیست./

Source:
What is croup and how is it treated?
Last updated Mon 30 October 2017
By Hannah Nichols
Reviewed by Karen Gill, MD