زبان نارنجی یا نارنجی رنگ شدن زبان - علل، درمان، و دیگر رنگ‏‌های زبان

• ریچل نل، سینتیا چاووستی
• ترجمه پریسا شعله‎دوست

نگاه کردن به خود در آینه و مواجه شدن با زبانی که از صورتی به قرمز یا نارنجی تغییر رنگ داده است می‎تواند نشانه‎ای هشدار دهنده باشد.
خوشبختانه، زبان نارنجی رنگ شده معمولاً نتیجۀ غذایی نارنجی رنگ مثل بستنی یخی، آب نبات، ژلاتین و دیگر غذاهای حاوی رنگ صناعی است که فرد خورده است.
به هر جهت اگر کسی اخیراً از این نوع غذاها نخورده و در عین حال زبان وی به رنگ نارنجی درآمده باشد این و ضعیت می‎تواند نشان دهندۀ وجود یک اختلال زیربنایی پزشکی تلقی شود.

[مطالب این مقاله:]
• علل
• درمان
• دیگر رنگ‎های زبان
• چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم

علل
وضعیت‎ها و علل زیر می‎توانند باعث تغییر رنگ زبان به نارنجی شوند:

1. ضعف بهداشت دهان
اگر کسی منظماً زبان و دندان‎های خود را مسواک نکند غذا و دیگر ضایعات امکان تجمع در فضای دهان را پیدا خواهند کرد.
مصرف دخانیات و نوشیدن قهوه یا چای می‎تواند باعث تغییر رنگ زبان به پرتقالی یا نارنجی شود اگر فرد به دنبال مصرف این مواد دندان خود را مسواک نکند.
خشکی دهان شدید یا زروستومیا نیز مــی‎تواند زبان را به رنگ نارنجی درآورد. خشکی دهان مانع از آن می‎شود که باکتری‎ها به روال معمول از دهان خارج شوند. این وضعیت می‎تواند به فساد دندان منجر شود.

2. برفک دهان
برفک دهان یا عفونت مخمری دهان وقتی بروز می‎کند که مقادیر زیادی از قارچ کاندیدا روی زبان جمع می‎شوند. این تجمع قارچ مزبور می‌‏تواند باعث تغییر رنگ زبان به پرتقالی یا نارنجی شود.
برفک دهان در هر سنی ممکن است مبتلابه مردم شود. به هر جهت، این بیماری به ویژه در مردمی که داروهای استروئیدی مصرف می‎کنند یا آنانی که دچار ضعف سیستم ایمنی بدن هستند، شیوع دارد.
نوزادان و اطفال خردسال نیز در برابر برفک دهان آسیب‌پذیر هستند، به ویژه اگر تحت درمان با آنتی‎بیوتیک‎ها قرار داشته باشند، چرا که آنتی‎بیوتیک‎ها می‎توانند باعث از بین رفتن باکتری‎هایی شوند که محافظی در برابر رشد بیش از حد مخمر محسوب می‎شوند.
برفک دهان می‏تواند اختلالی ناراحت کننده باشد و به توانایی فرد در غذا خوردن و صحبت کردن آسیب برساند. هر فردی که ظن ابتلاء به برفک دهان در مورد وی وجود دارد باید به پزشک مراجعه کند.

3. برخی داروها
برخی داروهای حاوی ترکیباتی هستند که می‎توانند رنگ زبان را موقتاً به نارنجی تغییر دهند. یک مثال در این مورد ریفامپین است، آنتی‎بیوتیکی که پزشکان برای درمان بیماری سل تجویز می‎کنند.
دیگر داروهایی که می‎توانند به تغییر رنگ زبان به نارنجی منجر شوند عبارتند از:
• امیودارون
• بلیومایسین
• کلوراکوئین
• کُلرپرومازین
• دوکسوروبایسین
• هیدروکسی‎کلوراکوئین
• ماینوسایکلین
• کوئیناسرین
• کوئینیدین
پس از مصرف این داروها و نوشیدن چیزی یا مسواک زدن دندان‎ها، ته‎رنگ نارنجی ایجاد شده بر روی زبان به طور معمول در طول چند ساعت از بین می‎رود.

4. میزان بیش از حد بتا کاروتن
بتا کاروتن ترکیبی است که رنگ نارنجی هویج را به آن می‎دهد. خوردن غذاهای سرشار از بتا کاروتن می‎تواند سبب تغییر رنگ پوست و زبان به نارنجی شود. پزشکان این وضعیت را زیر عنوان کاروتنمی نام می‎برند.
کاروتنمی بیشترین شیوع را در میان نوزادان و کودکان خردسالی دارد، که اغلب اوقات پورۀ هویج به آنها داده می‎شود. کاروتنمی بی‌ضرر است، اما ممکن است نمایی ظاهری مشابه یرقان داشته باشد، که به نوبۀ خود باعث زرد شدن رنگ پوست و چشم می‎شود.
به هر جهت در یرقان سفیدی چشم فرد مبتلا به این بیماری نیز دچار زردی می‎شود در حالی که این وضعیت معمولاً در مورد مردم دچار کاروتنمی مصداق ندارد.
غذاهای حاوی مقادیر بالای بتا کاروتن شامل موارد زیر است:
• هویج
• سیب‌زمینی شیرین
• طالبی (برخی انواع)
• عنبه هندی
• کدو تنبل
• مانگو
درمان کاروتنمی به سادگی اجتناب از خوردن غذاهای حاوی بتا کاروتن زیاد است. این احتمال وجود دارد که برگشتن رنگ پوست و زبان فرد دچار کاروتنمی به حالت نرمال به گذشت چند ماه وقت نیاز داشته باشد.

درمان
اگر علت بروز رنگ نارنجی در زبان فقر بهداشت دهان باشد فرد باید گام‎هایی را در راستای بهبود مراقبت معمول از دهان و دندان خود به پیش بردارد. این کار شامل مسواک زدن دندان به میزان دو بار در روز می‎شود.
فرد در عین حال باید از یک زبان‌زدا برای دور کردن باکتری‌ها و ذرات چسبیده به زبان استفاده کند. مراجعه به دندان‌پزشک دو بار در سال برای انجام نظافت حرفه‎ای در مورد دندان‎ها نیز می‌‏تواند کمک کننده باشد.
در مورد برفک دهان پزشکان ترکیبی مایع حاوی نیستاتین، دیفن‎هیدرامین، لیدوکایین، و تریامیسینولون را تجویز می‎کنند. این ترکیب درمانی را می‏‌توان به صورت دهانشویه مورد استفاده قرار داد. یعنی مایع در درون دهان قرقره و سپس دور ریخته می‎شود. این کار باید دو تا سه بار در هر روز تا زمان از بین رفتن عفونت انجام شود.
اگر درمان با مایع مزبور مؤثر نباشد، فرد ممکن است به مصرف قرص‎های خوراکی ضد قارچ نیاز پیدا کند.

دیگر رنگ‎های زبان
در زیر چند اختلال مختلف که می‎توانند به تغییر رنگ زبان منجر شوند فهرست شده است:
• سفید رنگ شدن زبان: سفید رنگ شدن زبان می‎تواند نتیجۀ تجمع سلول‎های مرده پوست روی زبان باشد و نیز این احتمال وجود دارد که زبان پُرزدار به نظر برسد. اگرچه این وضعیت مضر یا خطرناک نیست و می‎توان آن را با مسواک زدن و آب کشیدن مکرر دهان از بین برد، نمای ظاهری آن ممکن است هشدار دهنده جلوه کند. داروهای حاوی بیسموت می‎توانند رنگ زبان را سیاه کنند.
• قرمز روشن شدن رنگ زبان. این وضعیت می‎تواند نشان دهندۀ وجود تب اسکارلت یا بیماری کاوازاکی باشد، به ویژه اگر وضعیت در مورد کودکان رخ دهد. در عین حال این احتمال وجود دارد که التهاب زبان که زیر عنوان گلوسیت شناخته می‎شود باعث ایجاد رنگ مورد اشاره در زبان گردد.
• لکه‎های سفید رنگ روی زبان: این لکه‎ها علامت دیگری از وجود برفک دهانی محسوب می‎شوند. در عین حال لکه‎های مزبور می‎تواند نشان دهندۀ لکوپلاکیا، کم‎آبی بدن، تب یا سیفلیس باشد.
• زبان زرد: زرد رنگ شدن زبان را می‎توان نشانه‎ای از ابتلا به یرقان تلقی کرد، وضعیتی که شامل بالا رفتن مقدار رنگدانۀ بیلی‌‏روبین در بدن انسان است.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
نارنجی رنگ شدن زبان به طور معمول علتی برای نگرانی محسوب نمی‎شود. اگر فرد میزان مصرف غذاهای دارای رنگ نارنجی را کاهش دهد یا در تقویت بهداشت دهان و دندان بکوشد، رنگ زبان معمولاً به حالت نرمال برمی‎گردد.
به هر جهت، هر کسی که در کنار تغییر رنگ زبان دچار حالت ناراحتی یا علایم اضافی است باید به پزشک مراجعه کند./

Source:
Four causes of an orange tongue
Last reviewed Fri 6 April 2018
By Rachel Nall, RN, BSN, CCRN
Reviewed by Cynthia Chavoustie, PA