دایسانیا (دیسانیا) یا ناتوانی در برخاستن از خواب

در این مقاله:
• دیسانیا و خستگی
• آیا دیسانیا نشانه‌ای از مشکلی دیگر است؟
• ریسک فاکتورهای دیسانیا
• چطور کمک بگیریم
• راه‌های مدیریت علایم

آیا شما هر روز صبح پس از شنیدن صدای زنگ برای برخاستن از رختخواب دچار مشکل واقعی هستید؟ اگر واقعاً دچار چنین وضعیتی باشید ممکن است مبتلاء به دایسانیا (دیسانیا) باشید.
این به سادگی بدان معنی است که شما در حدود 1 یا 2 ساعت پس از بیدار شدن قادر به برخاستن از رختخواب نیستید.
پزشکان این وضعیت را به عنوان یک اختلال پزشکی نمی‌شناسند. اما اگر شما دچار آن باشید می‌دانید که می‌تواند به مشکلی جدی تبدیل گردد.

دیسانیا و خستگی
وقتی شما نتوانید روز را بر مبنایی معمول شروع کنید این می‌تواند به تمامی جنبه‌های زندگی شما تأثیر منفی بگذارد. خانواده، کارفرما، همکاران و دوستان شما ممکن است نتوانند درک کنند که چرا شما قادر به عملکرد درست نیستید.
اگر شما دچار دیسانیا باشید این به معنی تنبل بودن شما نیست. شما ممکن است دچار مشکلی زمینه‌ای باشید که می‌توان آن را به عنوان مقصر خستگی مفرط شما ملامت کرد.

آیا دیسانیا نشانه‌ای از مشکلی دیگر است؟
دیسانیا می‌تواند علامتی از بسیاری اختلالات پزشکی باشد. برخی موارد شایع عبارتند از:
• افسردگی. افسردگی یک اختلال خلق است که می‌تواند باعث اندوه، فقدان انرژی و خستگی مفرط شود.
• سندرم خستگی مزمن (CFS). افراد دچار سندرم خستگی مزمن دچار دوره‌های خستگی بیش از حد می‌شوند که مدتی طولانی ادامه می‌یابد و با استراحت بهبود پیدا نمی‌کند. افراد دچار این وضعیت حتی ممکن است از رختخواب خارج نشوند.
• فیبرومیالژیا (فیبرومیالژی). فیبرومیالژی باعث ایجاد درد در سطح گسترده، مشکلات حافظه، و تغییرات خلق می‌شود. این بیماری در عین حال می‌تواند شخص را دچار احساس ملالت کند.
• آپنه خواب. آپنه خواب زمانی اتفاق می‌افتد که چیزی باعث ایجاد اختلال در کوران خواب می‌شود. آپنه خواب می‌تواند به کمبود انرژی و خواب‌آلودگی طول روز منجر گردد.
• آنمیا (آنمی). وقتی کسی فاقد تعداد کافی سلول‌های قرمز خون سالم باشد، میزان انرژی وی دچار افت خواهد شد.
• اختلالات تیروئید. اگر غده تیروئید کسی فاقد کارآیی مناسب باشد ممکن است دچار احساس کسالت شود.
• دیابت. میزان بالای قند خون می‌تواند باعث کاهش انرژی شود.
• سندرم پای بی‌قرار. سندرم پای بی‌قرار باعث می‌شود تا شخص پاهایش را در حالت استراحت تکان تکان دهد.
• بیماری قلبی. مشکلات قلب می‌توانند باعث ایجاد خستگی بیش از میزان معمول شوند.
• اختلالات خواب. برخی اختلالات خواب مثل اینسومنیا، یا نارکولپسی می‌توانند بیدار شدن در صبح را مشکل کنند.
بعضی اوقات، داروهای مورد استفاده برای درمان مشکلات مزبور می‌توانند باعث خستگی مفرط منجر به دیسانیا شوند. این مورد داروهای ضد افسردگی را شامل می‌شود.
در یک مطالعه بیش از 90 درصد افراد دچار اختلال افسردگی اساسی بسیار خسته بودند. این موضوع حتی با وجود مصرف داروهای ضد افسردگی بیش از 80 درصد افراد را شامل می‌شد.

ریسک فاکتورهای دیسانیا
در صورت عدم درمان کامل امکان بدتر شدن وضعیت وجود دارد. اگر کسی دچار افسردگی باشد این موضوع ممکن است خطرناک شود زیرا یک اختلال سلامت روانی درمان نشده ممکن است احتمال آسیب زدن به خود را در مورد بیمار افزایش دهد.
کمبود فعالیت و نیز خواب بیش از حد نیز می‌توانند برای سلامت ما مضر باشند. مقدار خواب توصیه شده برای اکثر بزرگسالان 6 تا 8 ساعت در طول شب است. یک مطالعه مربوط به سال 2014 نشان داد که خوابیدن به مدت بیش از 10 ساعت در روز احتمال ابتلاء به بیماری‌های روان‌شناختی و بالا رفتن شاخص توده بدن (BMI) را افزایش می‌دهد.
در یک مطالعه متعلق به سال 2018 که در "ژورنال اروپایی قلب" منتشر شد محققان به ارتباط میان خواب بیش از مقدار توصیه شده و افزایش خطر ابتلاء به بیماری قلبی، استروک، و مرگ پی بردند. به طور مشخص کسانی که در روز بیش از 10 ساعت می‌خوابیدند با 41 درصد ریسک بیشتر مواجه بودند.

چطور کمک بگیریم
دیسانیا بیماری نیست. دیسانیا علامتی جدی از وجود یک اختلال زمینه‌ای محسوب می‌شود. برای درمان آن شخص نیاز دارد تا علت یا علل ریشه‌ای را بیابد و برطرف کند.
اگر کسی دچار مشکلات جدی و درازمدت برای برخاستن از بستر خواب باشد باید به پزشک مراجعه کند.
پیش از مراجعه به پزشک شخص باید فهرستی در مورد مسائل زیر تهیه کند:
• علایم مبتلابه شخص اگر چنین به نظر می‌رسد که آنها به مشکلات خواب بی‌ارتباط هستند.
• شرح حال پزشکی خانواده شخص.
• داروها و مکمل‌های مصرفی شخص.
• پرسش‌هایی که شخص قصد دارد با پزشک مطرح کند.

راه‌های مدیریت علایم
درمان مشکل زمینه‌ای به معنی پیمودن راهی طولانی در مسیر برطرف کردن مشکل شما در زمینه برخاستن از بستر خواب خواهد بود. علت مزبور هر چه باشد تمرین عادات خوب در مورد خواب کمک کننده خواهد بود:
• یک جدول زمانی خواب را دنبال کنید. شب‌ها سر ساعت مشخصی به بستر بروید و روزها سر ساعت مشخصی از خواب بیدار شوید تا به کنترل ساعت زیستی خود کمک کنید.
• از کافئین، الکل و نیکوتین دوری کنید. اینها می‌توانند خواب شما را با اختلال مواجه کنند.
• چرت زدن را محدود کنید. قیلوله‌های طولانی مدت در طول روز می‌توانند به خواب رفتن در شب را با مشکل مواجه سازند. اگر نیاز به گربه‌خواب دارید، آن را به 30 دقیقه محدود کنید و در اواخر روز چرت نزنید.
• ورزش کنید. فعالیت ورزشی در طول روز می‌تواند انرژی شما را افزایش دهند و نیز به بهبود خواب شما کمک کند. اما این کار را در زمان نزدیک به ساعت خواب انجام ندهید.
• اتاق خود را به محیط مناسب برای خواب بدل کنید. نور یا سر و صدای زیاد می‌تواند به خواب رفتن را دشوار کند. از وسایل لازم برای ایجاد محیط آرام و تاریک برای خواب استفاده کنید. همچنین، از خنک بودن اتاق خواب خود مطمئن شوید. دمای بین 60 تا 67 درحه فارنهایت (15 تا 19 درجه سانتی‌گراد) ایده‌آل است.
• خود را از صفحات نمایش دور نگه دارید. استفاده از تبلت، تلفن همراه، تلویزیون، لپ‍تاپ و دیگر گاجت‌ها پیش از رفتن به بستر می‌تواند باعث بی‌نظمی ساعت داخلی بدن شما شود. این وضعیت می‌تواند به خواب رفتن را دشوارتر کند. سعی کنید تا دستگاه‌های مورد اشاره را حداقل 30 دقیقه پیش از خوابیدن خاموش کنید.
برخی داروها یا درمان‌ها نیز می‌توانند به بهبود خواب شبانه کمک کنند.
در صورت ظن ابتلاء به دیسانیا یا هر گونه مشکل خواب این موضوع مهم است که شخص به پزشک مراجعه کند چون پزشک می‌تواند در صورت لزوم به وی کمک نماید./

دایسانیا (دیسانیا) یا ناتوانی در برخاستن از خواب
دکتر اسمیتا باندری
ترجمه نادر اکبری سراوانی

Source:
WebMD Medical Reference
How to Recognize and Manage Dysania
Reviewed by Smitha Bhandari, MD
On January 10, 2019