آلرژی گندم - علایم، علل، ریسک فاکتورها

• کریستین نوردکویست، دکتر ناتالی باتلر
• ترجمه محمدقاسم رافعی

مردم دچار آلرژی گندم دچار پاسخ ایمنی غیر نرمال نسبت به مصرف مقادیر کم پروتئین‎های موجود در گندم هستند.
تماس با گندم یا مصرف آن می‎تواند به بروز مشکلات تنفسی، تهوع، کهیر، نفخ شکم و ناتوانی تمرکز در مبتلایان به آلرژی گندم منجر شود. در برخی از افراد امکان بروز آنافیلاکسی وجود دارد که یک واکنش آلرژیک تهدید کنندۀ زندگی محسوب می‎شود.
برخی از مردم در صورت استنشاق آرد گندم دچار واکنش آلرژیک می‎شوند، در حالی که در مورد دیگران خوردن گندم محرک بروز این واکنش‌ها می‎گردد. واکنش آلرژیک ممکن است در طول چند دقیقه یا در برخی مواقع ساعاتی پس از مصرف یا استنشاق گندم رخ دهد.
آلرژی گندم یکی از شایع‌ترین انواع آلرژی غذایی در دوران کودکی است، اما در عین حال احتمال بروز آن در افراد بزرگسال نیز وجود دارد. فرد دچار آلرژی گندم یک آنتی‎بادی خاص را نسبت به پروتئین گندم توسعه می‌دهد و گاهی از اوقات تعداد پروتئین در این مورد بیش از یک مورد است.
آلرژی گندم با بیماری سلیاک یکی نیست.

[مطالب این مقاله:]
تشخیص
رژیم غذایی
علایم
علل
ریسک فاکتورها
درمان

تشخیص
برخی از تست‎ها را می‎توان برای تشخیص آلرژی گندم به کار برد.
برنامۀ غذایی روزانه. برای شناسایی علت آلرژی این احتمال وجود دارد که پزشک از بیمار بخواهد تا برنامۀ غذایی خود را ثبت کند. این ثبت شامل تمامی چیزهایی است که فرد می‎خورد و باید علایم ایجاد شده به صورت مشروح قید شود.
مشخص کردن منبع آلرژی. در مرحلۀ بعد فرد دچار آلرژی تمام مواد غذایی دارای گندم را از برنامۀ غذایی خود خارج می‎کند. پس از گذشت چند روز، مصرف گندم دوباره و با فاصله شروع می‎شود. با استفاده از جدول ثبت مواد غذایی مصرف شده می‏توان پی برد که کدام غذا مسبب بروز مشکلات بوده است. این غذاها را می‎توان با انواع دیگری که مسبب بروز واکنش آلرژیک نمی‎شوند جایگزین کرد. این کار باید تحت نظر متخصص کارآزموده انجام شود.
تست چالش غذایی. این تست به طور معمول در بیمارستان یا کلینیک‎های تخصصی آلرژی انجام می‎شود. بیمار کپسول‌هایی حاوی مادۀ آلرژی‌زای مورد شک را می‎خورد. این کار با مصرف دوز پایین کپسول شروع می‎شود و به تدریج در طول چند ساعت یا چند روز دوز مصرف آن افزایش می‎یابد، و در این فاصله فرد برای بررسی علایم مورد پایش قرار می‎گیرد.
تست پریک پوست: مقدار کمی از غذای رقیق شده روی بازو یا پشت فرد گذاشته می‎شود. آنگاه در پوست خراش یا سوراخ کوچکی ایجاد می‎شود تا غذا از طریق آن وارد بدن شود. اگر در نتیجۀ این کار خارش، سرخی یا تورمی بروز کند، این به احتمال بسیار نشان دهندۀ مثبت یودن آلرژی است. به هر جهت تست پریک پوست قطعی نیست و بنابراین به صورت منفرد برای تشخیص استفاده نمی‎شود.
تست خون: آزمایش خون می‎تواند آنتی‎بادی‎های مربوط به غذهای خاص را کشف کند که نشان دهندۀ احتمال وجود آلرژی نسبت به آن غذاها است.

رژیم غذایی
غذاهای فهرست زیر ممکن است منبع پروتئین‎های گندم باشند و بنابراین باید از آنها اجتناب کرد:
• اغلب فرآورده‌های پخته شده شامل کلوچه، کیک، دونات، مافین، کراکر، نان، چوب شور
• سریال‎های صبحانه
• آبجو
• جایگزین‎های قهوه، شیر دارای مالت، و مخلوط‌های نوشیدنی شکلات
• سس‌ها، سس سویا، و سس ورسسترشر، و چاشنی‌هایی مثل کچاپ
• پاستا، و رشته فرنگی‌های تهیه شده از گندم یا سمولینا
• بستنی
• پودینگ میوه
• نشاسته ژلاتینی و نشاسته غذاهای فرآوری شده
• پروتئین سبزیجات هیدرولیز شده
• گوشت‎های فرآوری شده مثل انواع هات‎داگ
• جایگزین‌های گوشت، خرچنگ یا میگو
• مونوسدیم گلوتامات
• چاشنی‌ها یا طعم‌دهنده‌های طبیعی
• آدامس سبزیجات
جو، جوی دو سر و چاودار نیز حاوی برخی از پروتئین‎های موجود در گندم هستند. فرد دچار آلرژی گندم ممکن است صرفاً به گندم دچار آلرژی باشد اما احتمال آلرژی داشتن نسبت به موارد ذکر شده نیز وجود دارد.

علایم
شایع‎ترین نشانه‎ها و علایم آلرژی گندم شامل موارد زیر است:
• رینیت آلرژیک یا احتقان بینی
• آسم
• درماتیت اتوپیک یا اگزما
• یورتیکاریا یا کهیر، راش دارای خارش که ممکن است با تورم پوست همراه شود
• تهوع، استفراغ و اسهال
• تحریک‌پذیری و احتمالاً ورم دهان، گلو یا هر دو.
• نمدار شدن و خارش چشم
• نفخ معده
احتمال بروز آنافیلاکسی نیز وجود دارد که به موارد زیر منجر می‎شود:
• ورم و سفتی گلو و دشواری بلع
• احساس سفتی و درد در قفسه سینه و دشواری تنفس
• رنگ پریده یا کبود شدن پوست، تضعیف ضربان قلب و افت احتمالاً تهدیده کنندۀ زندگی در فشار خون
آنافیلاکسی، که یک فوریت یا اورژانس پزشکی محسوب می‎شود.
آلرژی گندم گرایشی به ایجاد شدن در دورۀ کودکی نشان می‎دهد و اغلب با دیگر آلرژی‎های غذایی همراه است. این آلرژی به طور معمول در فاصلۀ سنین 3 تا 5 سالگی از بین می‎رود.
برخی افراد بزرگسال نیز دچار آلرژی گندم هستند اما میزان شیوع این نوع آلرژی در کودکان به مراتب بیشتر است.

علل
آلرژی گندم نتیجۀ نوعی پاسخ سیستم ایمنی بدن است. وقتی سیستم ایمنی یک مادۀ مفید یا بی‌ضرر و نرمال را با یک پاتوژن اشتباه می‎گیرد و به آن حمله می‎کند، واکنش آلرژیک ایجاد می‎شود.
نقش سیستم ایمنی محافظت از بدن انسان در برابر مواد خارجی و پاتوژن‎ها یا عوامل بیماریزا است. این عوامل بیماریزا شامل باکتری‎ها، ویروس‎ها، و مواد سمی است.
وقتی فرد دچار آلرژی گندم پروتئین موجود در گندم را می‎خورد، سیستم ایمنی به پروتئین مزبور حمله‎ور می‎شود چنان که گویی این پروتئین ماده‎ای مضر همانند باکتری است.
مادۀ آلرژی‎زا ماده‎ای است که برای اغلب مردم بی‌ضرر است مگر اینکه آنها نسبت به این ماده دچار واکنش آلرژیک باشند.
واکنش آلرژیک به گندم شامل آنتی‎بادی‌های IgE (ایمنوگلوبولین) است که به دستکم یکی از پروتئین‎های موجود در گندم که در فهرست زیر آمده‎اند، حمله می‎کنند:
• آلبومین
• گلوبولین
• گلیادین
• گلوتنین یا گلوتن
برخی از مردم فقط نسبت به یکی از پروتئین‎های موجود در گندم دچار آلرژی هستند در حالی که دیگران ممکن است به دو پروتئین یا بیشتر آلرژی داشته باشند.
اغلب واکنش‌های آلرژیک به آلبومین و گلوتنین مرتبط است. آلرژی نسبت به گلیادین و گلوتن شیوع کمتری دارد. آلرژی گلوتن اغلب اوقات با بیماری سلیاک و دیگر اختلالات گوارشی اشتباه گرفته می‎شود.

واکنش‌ به تحریک گندم و ورزش
برخی از مردم ممکن است در صورت خوردن پروتئین‎های گندم در طول چند ساعت پس از انجام ورزش دچار علایم آلرژیک شوند.
در برخی موارد این امکان وجود دارد که ورزش محرک علایم آلرژی شود. این نوع واکنش آلرژیک اغلب اوقات به بروز علایم تهدید کنندۀ زندگی آنافیلاکسی منجر می‎شود.

آسم بیکر
آسم بیکر یا آسم نانوایان ممکن است مبتلابۀ مردمی شود که در جاهایی مثل نانوایی با آرد نپختۀ گندم سر و کار دارند. این آلرژی با استنشاق آرد گندم و نه خوردن آن، ایجاد می‎شود. آلرژی مزبور گرایشی به آسیب زدن به سیستم تنفسی از خود نشان می‎دهد و ممکن است بر اثر پروتئین گندم یا احتمالاً به علت نوعی قارچ ایجاد شود.

بیماری سلیاک
بیماری سلیاک بیش از آلرژی به عنوان نوعی حساسیت غذایی خودایمنی طبقه‎بندی می‎شود. سیستم ایمنی به گلوتن واکنش نشان داده سبب التهاب و آسیب دیدن رودۀ کوچک می‎شود. این اختلال به ضعف در جذب مواد مغذی منجر می‎گردد. برخی از مردم همزمان دچار آلرژی گندم و بیماری سلیاک هستند.

ریسک فاکتورها
دو ریسک فاکتور اصلی آلرژی گندم داشتن تاریخچۀ خانوادگی آلرژی به گندم و سن است.
اگر یکی از بستگان نزدیک فرد دچار آلرژی، شامل آلرژی به گندم، تب یونجه و آسم باشد، این فرد در ریسک بالاتری برای ابتلاء به آلرژی گندم قرار خواهد داشت.
نوزادان و کودکان خردسال بیش از دیگر گروه‎های سنی در معرض ابتلا به آلرژی گندم قرار دارند، زیرا سیستم ایمنی و سیستم گوارش در آنان هنوز به طور کامل رشد نکرده و توسعه نیافته است. اغلب کودکان در ادامۀ زندگی بر این آلرژی غلبه می‎کنند.

درمان
بهترین درمان اجتناب از خوردن پروتئین‎های گندم است اما این کار می‎تواند دشوار باشد، زیرا گندم در بسیاری از غذاها وجود دارد. بنابراین بررسی برچسب روی مواد غذایی مهم است.
آنتی‎هیستامین‎ها از میزان پاسخ سیستم ایمنی کم می‎کنند و علایم آلرژی را کاهش داده یا از بین می‎برند. آنها را می‎توان پس از قرار گرفتن در معرض تماس با گندم یا خوردن آن مورد استفاده قرار داد. مصرف آنتی‎هیستامین‎ها باید تحت نظارت و تجویز دکتر انجام شود.
اپی‎نفرین یا آدرنالین یک درمان اورژانسی برای آنافیلاکسی محسوب می‎شود. مردم در معرض ریسک بالای ابتلا به آنافیلاکسی باید دوزهای تزریقی اپی‎نفرین را به همراه داشته باشند. این دارو به صورت قلم تزریقی که مستقیماً در پوست انجام می‎شود در دسترس است.
هر قلم تزریقی حاوی یک دوز واحد آدرنالین است، که می‎توان آن را تزریق کرد. مثال‌های در این مورد شامل قلم تزریقی اپی‎پن و آناپن است. آدرنالین راه‎های هوایی را باز کرده به بیمار کمک می‎کند تا راحت‎تر نفس بکشد. آدرنالین در عین حال به افزایش فشار خون در مواقع کاهش شدید آن کمک می‎کند./

Source:
What is a wheat allergy?
Last updated Thu 18 January 2018
By Christian Nordqvist
Reviewed by Natalie Butler, RD, LD