چرا نفس من بوی استون می‎دهد؟

• لِنا بورگس، دکتر سوزان فالک
• ترجمه هامیک رادیان

مردم اغلب اوقات بوی تند همراه تنفس را به غذایی که فرد خورده یا بهداشت ضعیف دندان و دهان ارتباط می‎دهند. اما این بو می‎تواند حرف‌های بیشتری برای گفتن داشته باشد. اگر نفس کسی بوی استون یا لاک‌پاک‎کن ناخن بدهد، این بوی می‎تواند علایمت اختلالات سلامت شامل دیابت باشد.
بویی که از دهان فرد خارج می‎شود می‌تواند شاخصی از سلامت کلی وی باشد. در این مقاله به موردی پرداخته می‎شود که در آن نفس فرد بویی شبیه به استون دارد و نیز به این موضوع که این بو در پیوند با سلامت فرد چه می‎گوید.
مطالب این مقاله:
• دیابت چگونه بر تنفس تأثیر می‌گذارد؟
• دیابت و تنفس با بوی استون
• درک کتون‌ها و استون
• کتوزیز در برابر کتواسیدوز دیابتی
• دیگر علل نفس با بوی استون
• چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم

دیابت چگونه بر تنفس تأثیر می‌گذارد؟
دیابت می‎تواند بر بوی تنفس فرد تأثیر بگذارد و سبب ایجاد بوی بد در تنفس یا هالیتوز شود. در یک مطالعۀ مربوط به سال 2009 محققان پی بردند که تجزیه و تحلیل بوی نفس فرد به شناسایی پیش‎دیابت که در آن دیابت در مراحل اولیه قرار دارد کمک می‎کند.
دو اختلال مرتبط به دیابت وجود دارد که می‎توانند سبب ایجاد نفس بد شوند: بیماری لثه و میزان بالای کتون.
نام کامل بیماری لثه بیماری پریودنتال است و شامل اشکال زیر می‎شوند:
• ورم لثه
• پریودونتیت خفیف
• پریودونتیت پیشرفته
بیماری دیابت می‎تواند با افزایش خطر ابتلا به بیماری لثه همراه باشد، که این خود می‎تواند به ایجاد بوی بد در تنفس فرد منجر شود. به هر جهت، بیماری لثه سبب ایجاد بویی شبیه به بوی استون در تنفس فرد نمی‎شود.
اگر فردی دچار دیابت باشد و نفس وی بوی استون بدهد، این موضوع معمولاً ناشی از وجود مقادیر بالای کتون‎ها در خون بیمار است.

دیابت و نفس با بوی استون
وقتی دیابت به خوبی مدیریت نشده باشد، بدن انسولین کافی برای خرد کردن گلوکز در خون تولید نمی‎کند. این بدان معنی است که سلول‎ها نمی‎توانند به گلوکز مورد نیاز برای استفاده به عنوان انرژی دست یابند.
وقتی بدن نتواند انرژی مورد نیاز خود را از طریق مصرف قند تأمین کند، چرخشی به سمت سوزاندن چربی به عنوان منبع تأمین انرژی نشان می‎دهد. فرآیند خرد کردن چربی برای مصرف به عنوان انرژی فرآورده‎های ضمنی به نام کتون‎ها را ترشح می‎کند.
بدنۀ کتون حاوی استون است. استون همان ماده‎ای است که برای محو کردن لاک ناخن استفاده می‎شود و با بوی میوه‎ای که دارد متمایز می‌گردد.
وقتی تنفس فردی داری بوی شبیه به بوی استون است، این نشان دهندۀ وجود مقادیر بالای کتون‎ها در خون وی است.

درک کتون‌ها و استون
استون یکی از اجزاء بدنۀ کتون موجود در کتون‌ها است. این ماده هنگامی ترشح می‎شود که کبد اسیدهای چرب را در فرآیندی به نام کتوز (کتوزیس) برای تأمین انرژی خرد و ریز می‎کند.
کتون‎هایی که  درون خون رها می‎شوند به عنوان منبع سوخت برای بدن به مصرف می‎رسند. کتون‌هایی که به عنوان سوخت مصرف نمی‎شوند از بدن خارج می‎گردند، که این کار عمدتاً از طریق ادرار انجام می‎شود. استون در هنگام بازدم فرد از بدن خارج می‎شود که این دلیل ایجاد بوی شیرین در تنفس است.
در کنار بروز طبیعی در بدن انسان استون را می‎توان در موارد زیر نیز یافت:
• تینرهای رقیق کنندۀ رنگ
• لاک ناخن (پولیش ناخن)
• فرآیندهای تولید پلاستیک

کتوزیس در برابر کتواسیدوز دیابتی
کتوزیس به‌طور معمول بی‌ضرر است، تا زمانی که میزان کتون‌های خون دچار افزایش بیش از حد نشده باشند. به هر جهت، وقتی فردی دچار دیابتی است که به درستی مدیریت نمی‎شود، میزان کتون‎ها ممکن است بیش از حد افزایش یابد.
کتواسیدوز دیابتی (DKA) زمانی بروز می‎کند که سطح کتون به میزان ناسالمی بالا می‎رود. این وضعیت خطرناک است زیرا خون اسیدی می‎شود و بر چگونگی کارکرد دیگر ارگان‎های بدن تأثیر منفی می‎گذارد.
کتواسیدوز دیابتی می‎تواند در کمتر از 24 ساعت بروز کند و در مردم دچار دیابت نوع 1 بیشترین شیوع را دارد. این بیماری همچنین قادر است به مردم دچار دیابت نوع 2 نیز آسیب برساند اگر یک دوز انسولین خود را از یاد برده یا مریض شده باشند.
هم کتوزیس و هم کتواسیدوز دیابتی می‎توانند سبب ایجاد بوی استون در تنفس فرد شوند اما میزان تندی این بو در کتوزیس کمتر است.
اگر نفس فردی دارای بوی تند استون باشد یا به شدت بوی میوه دهد، این می‎تواند نشانگر وجود کتواسیدوز دیابتی باشد. دیگر نشانه‎های کتواسیدوز دیابتی شامل موارد زیر است:
• تکرر ادرار بیش از اوقات معمول
• تهوع
• استفراغ
• درد شکم
• بالا بودن میزان قند خون
• مشکلات تنفسی
• احساس گیجی
فردی که دچار علایم کتواسیدوز دیابتی باشد باید بلافاصله تحت مراقبت‎های تخصصی پزشکی قرار گیرد.

دیگر علل تنفس دارای بوی استون
دیابت تنها اختلالی نیست که با ایجاد بوی استون در نفس مرتبط است. دو علت دیگر در این مورد شامل موارد زیر است:

رژیم غذایی کتوژنیک
کتوزیس یک وضعیت متابولیک است که فرد می‏تواند از طریق پیروی از رژیم غذایی کتوژنیک در صورتی که در تلاش برای کاهش وزن باشد، باعث القاء آن شود. این رژیم غذایی می‎تواند سبب ایجاد بوی استون در تنفس فرد گردد.
رژیم غذایی کتوژنیک شامل مصرف زیاد پروتئین در رژیم غذایی و مصرف اندک کربوهیدرات‎ها است. انجام چنین کاری بدن را ناچار از تجزیه و خرد کردن چربی‎ها برای مصرف به عنوان انرژی می‎کند به جای آنکه این نیاز را از طریق کربوهیدرات‎ها برطرف نماید.
یک مطالعه در سال 2002 پی برد که بوی استون در تنفس نشانه‎ای از آن است که بدن فرد پیرو رژیم غذایی کتوژنیک در وضعیت کتوزیس قرار دارد.
اگرچه رژیم غذایی کتوژنیک ممکن است به عنوان راهی برای کاهش وزن خواستارانی داشته باشد، آگاهی در مورد عوارض جانبی آن اهمیت دارد. این عوارض جانبی موارد زیر را شامل می‎شود:
• از دست دادن املاح بدن
• علایم شبه آنفولانزا
• خستگی مفرط
• بروز تغییر در حرکات روده
• بوی بد تنفس
• ایجاد کرامپ در ناحیۀ ساق پا

الکلیسم
یکی از عوارض محتمل الکلیسم این است که فرد نمی‎تواند به اندازۀ کافی غذا بخورد. سوء مصرف درازمدت الکل و گرسنگی سبب ایجاد کتواسیدوز الکلی شناخته می‎شوند.
همانند مورد کتواسیدوز دیابتی، کتواسیدوز الکلی نیز می‎تواند سبب ایجاد بوی استون در تنفس فرد شود. دیگر علایم کتواسیدوز الکلی شامل موارد زیر است:
• تهوع
• استفراغ
• درد شکم

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
وقتی فردی که دچار دیابت است متوجه وجود بوی شدید استون در تنفس خود می‎شود باید مطمئن گردد که برنامۀ مراقبت درمانی از خود را به درستی دنبال می‎کند. معمولاً این برنامه شامل گرفتن انسولین برای تنظیم قند خون و بیرون آوردن بدن از وضعیت کتوزیس است.
اگر فرد دیابتی احساس کند که تنفس وی بوی شدید استون می‎دهد یا دیگر علایم کتواسیدوز دیابتی را تجربه کند، وی باید بلافاصله به دکتر مراجعه نماید.
اگر فردی متوجه وجود بوی تند استون در تنفس خود ‌شود و با تشخیص ابتلا به دیابت مواجه نبوده باشد باید در این مورد با پزشک مشورت کند. دکتر می‎تواند علت بروز این بو در تنفس را تعیین کرده و راه مقابله با آن را تعیین کند.

Source:
Why does my breath smell like acetone?
Last reviewed Fri 13 October 2017
By Lana Burgess
Reviewed by Suzanne Falck, MD, FACP