تفاوت آلرژی غذایی و عدم تحمل غذایی چیست؟

• کریستین نوردکویست
• زیر نظر دانشکدۀ پزشکی دانشگاه ایلی‌نویز – شیکاگو
• ترجمۀ فرهنگ راد

آلرژی غذایی با عدم تحمل غذایی متفاوت است. آلرژی غذایی درگیر پاسخ سیستم ایمنی است حال آنکه عدم تحمل غذایی مرتبط به واکنش این سیستم نیست.
فرد دچار عدم تحمل غذایی قادر به هضم برخی مواد غذایی موجود در بعضی غذاها نیست، که در اغلب موارد این ناتوانی به فقدان یک آنزیم در بدن فرد مرتبط است. آلرژی غذایی به کمبود آنزیم در بدن ارتباطی ندارد.
مطالب این مقاله:
• مشخصات آلرژی غذایی و عدم تحمل غذایی
• علایم آلرژی غذایی و عدم تحمل غذایی
• درمان عدم تحمل غذایی و آلرژی غذایی
• آلرژی غذایی و عدم تحمل غذایی به چه میزان شایع هستند؟

مشخصات آلرژی غذایی و عدم تحمل غذایی
در زیر برخی مشخصات همراه عدم تحمل غذایی و آلرژی غذایی فهرست شده است.
آغاز علایم این دو متفاوت است.
• علایم آلرژی غذایی در فاصلۀ کوتاهی پس از خوردن غذا شروع می‎شود.
• علایم عدم تحمل غذایی بلافاصله پس از خوردن غذا آغاز نمی‌شود.

مقدار غذای مصرف شده متفاوت است.
• اگر کسی دچار آلرژی غذایی باشد، حتی قادر به تحمل مقادیر کم مادۀ آلرژی‎زا یا غذایی که وی نسبت به آن دچار آلرژی است، نخواهد بود. برای مثل فرد دچار آلرژی نسبت به بادام زمینی حتی در صورت خوردن مقدار بسیار کمی از آن دچار واکنش شدید آلرژیک خواهد شد.
• فرد دچار عدم تحمل غذایی می‎تواند مقادیر کم غذایی را که نسبت به آن دچار عدم تحمل است بخورد بی‎آنکه دچار عوارض جانبی شود.
فرد دچار آلرژی غذایی ممکن است حتی در محیطی که غذای موجب آلرژی در آن آماده می‎شود و حامل مادۀ آلرژی‌زا است دچار واکنش آلرژیک گردد و همین اتفاق ممکن است در صورت ورود وی به محیط دارای مادۀ آلرژی‌زای مورد اشاره برای وی رخ دهد.

پاسخ ایمنی یا کمبود آنزیم؟
در آلرژی غذایی، پروتئینی که مسبب واکنش آلرژیک است به عنوان یک پاسخ ایمنی شناخته می‌شود. "آلرژی‎زا" پروتئینی است که باعث آلرژی غذایی می‎شود.
مواد آلرژی‎زا به خودی خود لزوماً مواد مضری نیستند. اغلب مردم می‎توانند با این مواد بدون هر گونه عوارض جانبی تماس پیدا کنند. این مواد به آن دلیل آلرژی‎زا نامیده می‎شوند که از طریق تحریک یک پاسخ در سیستم ایمنی به برخی افراد آسیب می‎زنند.
عدم تحمل غذایی معمولاً به این معنی است که فرد دچار نوعی کمبود آنزیم است، به شکلی که بدن وی قادر به هضم کامل مادۀ غذایی نیست که وی نسبت به آن دچار عدم تحمل است.
عدم تحمل غذایی همچنین ممکن است به وسیلۀ برخی مواد شیمیایی موجود در غذا، مسمومیت غذایی به علت وجود مواد سمی، از طریق وجود طبیعی هیستامین در برخی غذاها، توسط سالیسیلات‎هایی که در برخی غذاها وجود دارد و نیز به وسیلۀ مواد افزودنی برخی غذاها ایجاد گردد.
آلرژی غذایی می‎تواند کشنده باشد.
آلرژی غذایی می‎تواند در برخی اوقات به واکنش آلرژیک شدید و بالقوه کشنده نسبت به برخی غذاها منجر گردد، که این وضعبت زیر عنوان آنافیلاکسی یا شوک آنافیلاکتیک شناخته می‎شود.
عدم تحمل غذایی می‎تواند سبب عوارض جانبی شدید و بسیار ناخوشایند گردد، اما به ندرت تهدید کنندۀ حیات فرد است.

علایم آلرژی غذایی و عدم تحمل غذایی
آلرژی غذایی و عدم تحمل غذایی علایم متفاوتی دارند.
بر مبنای اعلام "آکادمی آلرژی، آسم و ایمنولوژی آمریکا" (AAAAI) واکنش آلرژیک نسبت به غذا اغلب اوقات باعث ایجاد مشکلات پوستی مثل کهیر، خارش، یا ورم می‎شود. اگر مشکلات پوستی بروز کند، امکان بروز مشکلات تنفسی نیز وجود خواهد داشت. علایم گوارشی می‎تواند شامل تهوع و استفراغ و اسهال باشد.
علایم اصلی مرتبط به عدم تحمل غذایی گاز روده، درد شکم، یا اسهال است. دیگر علایم نیز امکان بروز بروز دارند اما علایم اصلی مربوط به روده است.
برخی علایم آلرژی غذایی و عدم تحمل غذایی شبیه به هم هستند. این موضوع انجام تشخیص دقیق و تمایز بین این دو اختلال را دچار مشکل می‎کند.

غذاهای رایج که سبب بروز آلرژی و عدم تحمل غذایی می‎شوند
رایج‎ترین غذاهای مسبب واکنش‌های آلرژیک شامل موارد زیر هستند:
• تخم مرغ
• ماهی
• بادام زمینی
• شیر
• آجیل‎های درختی مثل آجیل‎های برزیلی، گردو، بادام و فندق
• صدف
• گندم
رایج‎ترین غذاهای مسبب عدم تحمل غذایی عبارتند از:
• انواع لوبیا
• کلم
• مرکبات
• غلات دارای گلوتن
• شیر، یا لاکتوز
• گوشت‎های فرآوری شده

درمان عدم تحمل غذایی و آلرژی غذایی
اگر فردی نسیت به غذایی دچار آلرژی و یا عدم تحمل است باید از آن غذا اجتناب کند و در موقع بررسی مخلفات غذایی چه در محیط خانه و چه در بیرون از خانه ترکیبات موجود در غذاها را به دقت بررسی نماید. به هر جهت بسته به اینکه فرد دچار آلرژی غذایی یا عدم تحمل غذایی باشد درمان وی روش‎های متفاوتی را شامل می‎شود.

آلرژی غذایی
از سال 2004 بر مبنای دستورالعمل "کنش محافظت از مشتری و برچسب آلرژی غذایی" (FALCPA) تمامی مواد بسته ‎بندی شدۀ غذایی در ایالات متحد آمریکا باید دارای اطلاعاتی روی برچسب خود باشند که به زبان ساده وضعیت مربوط به 8 مادۀ غذایی که شایع‎ترین آلرژی‎زاها محسوب می‌شوند در آنها روشن شده باشد. این غذاها شامل موارد زیر است: شیر، تخم مرغ، گندم، سویا، بادام زمینی، آجیل درختی، ماهی و صدف خربزه شکل.
فرد دچار آلرژی باید با خود یک دستگاه تزریقی مثل اپی‎پن داشته باشد، که می‎تواند اپی‎نفرین، یا ادرنالین را در موارد واکنش شدید آلرژیک در اختیار فرد قرار دهد. این افراد باید دو دوز از این داروهای تزریقی را با خود داشته باشند.
آنافیلاکسی می‎تواند در دامنه‌های مختلفی از خفیف تا تهدید کنندۀ زندگی بروز کند، و نیز ممکن است به سرعت اتفاق بیفتد. علایم آنافیلاکسی شامل واکنش‎های پوستی، ورم، دشواری تنفس، و افت ناگهانی فشار خون است. آنافیلاکسی یک موقعیت اورژانسی پزشکی محسوب می‎شود. فرد دچار آلرژی ممکن است در برهه‎ای واکنش خفیفی از خود نشان دهد و در موقعیت دیگری واکنش بروز یافته در وی شدید باشد. در حدود 20 درصد افراد دچار آلرژی واکنش‌های شدید از خود نشان می‎دهند.

عدم تحمل غذایی
مدیریت عدم تحمل غذایی معمولاً با از دور خارج کردن غذاها در برنامۀ غذایی فرد شروع می‎شود، که طی آن فرد برای مدتی از مصرف غذاهای مشکوک به ایجاد عدم تحمل اجتناب می‌کند، که زمان این کار معمولاً بین دو تا 6 هفته است. بیمار ممکن است یک جدول یادداشت روزانه تهیه کند تا بهبود علایم را در آن ثبت نماید. پس از گذشت این مدت، غذای حذف شده از برنامۀ غذایی مجدداً مورد مصرف قرار می‎گیرد، و واکنش ایجاد شده ثبت می‎شود. این روش می‎تواند مشخص سازد که کدام غذا مسبب بروز مشکل است.
برخی از اوقات غذا در دورۀ مصرف مجدد هیچ‎گونه واکنشی ایجاد نمی‎کند. این بدان معنی است که فرد در برابر آن دارای تحمل شده است یا اینکه مقدار اندک آن غذا نمی‎تواند موجب بروز مشکلی گردد.
عدم تحمل غذایی بین افراد مختلف تفاوت دارد بنابراین هر مورد عدم تحمل غذایی احتمالاً دارای مشخصات متفاوتی است.
برخی اوقات یک مشکل زیربنایی و اصلی باعث تشدید عدم تحمل غذایی می‎شود، بنابراین مشکل مزبور باید به شکل مناسب رفع شود.

آلرژی غذایی و عدم تحمل غذایی چقدر شایع هستند؟
بر مبنای اعلام "کلینیک کلیولند" در حدود 7 درصد کودکان و 1 درصد افراد بزرگسال دچار آلرژِی غذایی هستند. این آمار بدین معنی است که اغلب بچه‌ها به مرور زمان و در نهایت در مقابل آلرژی غذایی مصونیت پیدا می‎کنند. تخمین زده می‎شود که در حدود ده درصد آمریکایی‎ها دچار عدم تحمل لاکتوز هستند.
"انستیتو ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی"، که بخشی از NIH محسوب می‎شود گزارش می‎دهد که در حدود 1 نفر از هر 20 نفر کودک زیر سن 5 سال و تقریباً یک نفر از هر 25 نفر فرد بزرگسال دچار آلرژی غذایی هستند.

Source:
What's the difference between food allergy and an intolerance?
Last updated Mon 10 October 2016
By Christian Nordqvist
Reviewed by University of Illinois-Chicago, School of Medicine