شیمی درمانی برای کودکان: آنچه باید بدانیم

در این مقاله:
◄ آیا کودکان ممکن است مورد شیمی درمانی قرار گیرند؟
◄ شیمی درمانی برای کودکان چگونه عمل می‌کند؟
◄ چه انواعی از شیمی درمانی برای کمک به درمان کودکان به کار می‌روند؟
◄ عوارض جانبی داروهای شیمی درمانی در کودکان کدامند؟
◄ شیمی درمانی چگونه در مورد کودکان انجام می‌شود؟
◄ دورنما در مورد کودکان قرار گرفته تحت شیمی درمانی
◄ خلاصه

اگرچه میزان شیوع بسیار کمتر از بزرگسالان است اما کودکان نیز ممکن است دچار سرطان شوند. محققان تخمین می‌زنند که در حدود 10470 کودک و 5480 نوجوان در ایالات متحد آمریکا در سال 2022 با تشخیص ابتلاء به سرطان مواجه خواهند شد.
اگر کودکی با تشخیص ابتلاء به سرطان مواجه شود ممکن است آغاز جستجو برای گزینه‌های درمانی کودک برای والدین دلهره‌آور باشد. یکی از درمان‌های محتمل شیمی درمانی است.
وقتی شیمی درمانی به عنوان یک گزینه درمانی توصیه می‌شود سیل افکار و تصاویر ممکن است به ذهن هجوم ببرند. این می‌تواند ترسناک باشد اما متن حاضر برای کمک به چنین موردی است.

آیا کودکان ممکن است مورد شیمی درمانی قرار گیرند؟
شیمی درمانی یکی از گزینه‌های درمانی بالقوه برای سرطان دوره کودکی است.
این موضوع اهمیت دارد که بدانیم شیمی درمانی ممکن است برای کودک دچار سرطان ضروری نباشد. توصیه انجام این درمان به چند چیز مثل موارد زیر بستگی دارد:
• نوع خاص سرطان مبتلابه کودک
• محل جایگیری سرطان در بدن
• میزان گسترش یا مرحله سرطان
• سن و وضعیت کلی سلامت کودک
در حالی که ممکن است شیمی درمانی برای برخی سرطان‌ها توصیه نشود، این روش در مورد دیگر بیماران می‌تواند نجاتبخش باشد. در واقع، بسیاری از سرطان‌های شایع دوره کودکی مثل لوکمیا (لوسمی) و لنفوما (لنفوم) به طور معمول به شیمی‌درمانی پاسخ می‌دهند.

شیمی درمانی برای کودکان چگونه عمل می‌کند؟
شیمی درمانی نوعی درمان سیستمیک است. این بدان معنی که این روش در سراسر بدن عمل می‌کند به جای اینکه فقط در یک قسمت عمل کند.
داروهای شیمی درمانی از طریق مختل کردن چرخه سلولی که رشد و تقسیم سلول‌ها در بدن را کنترل می‌کند عمل می‌کنند. از آنجا که شیمی درمانی بهترین کارآیی را در مورد سلول‌های در حال رشد و تقسیم سریع دارد می‌تواند سلول‌های سرطانی را بکشد یا رشد آنها را کُند کند.
همچنین این امکان وجود دارد که از شیمی درمانی در کنار دیگر گزینه‌های درمانی استفاده کنیم. برای مثال، این امکان هست که شیمی درمانی پیش از عمل جراحی برای خارج کردن تومور مبتلابه کودک یا پس از عمل مزبور توصیه شود.
علت آن است که شیمی درمانی می‌تواند تومور را پیش از عمل جراحی کوچک کند یا باعث خلاص شدن بیمار از شر سلول‌های سرطانی باقی مانده پس از عمل جراحی گردد. شیمی درمانی مورد استفاده پیش از جراحی برای کوچک کردن تومور شیمی درمانی نیوادجوانت خوانده می‌شود، و شیمی درمانی مورد استفاده برای کمک به کشتن سلول‌های سرطانی به جا مانده پس از عمل شیمی درمانی ادجوانت نامیده می‌شود.

چه انواعی از شیمی درمانی برای کمک به درمان کودکان به کار می‌روند؟
در حالی که ما اغلب شیمی درمانی را به عنوان یک اصطلاح کلی به کار می‌رویم، در عمل چند نوع داروی شیمی درمانی وجود دارد. این داروها بر اساس عواملی مثل ساختار شیمیایی و چگونگی دقیق کارکرد آنها در برابر سلول‌های سرطانی گروه‌بندی می‌شوند.
انواع داروهای شیمی درمانی که می‌توان از آنها برای درمان سرطان در کودکان استفاده کرد عبارتند از:
• عامل‌های قلیایی کننده. این داروها از طریق آسیب زدن به DNA عمل می‌کنند، که می‌تواند مانع از رشد و تقسیم سلول شود. مثال‌هایی از این عامل‌ها که می‌توان در مورد کودکان مورد استفاده قرار داد عبارتند از: کربوپلاتین، سیسپلاتین، سیکلوفسفامید
• ضد متابولیت‌ها. ضد متابولیت‌ها در اجزاء تشکیل دهنده DNA اختلال ایجاد می‌کنند. بر اثر این اختلال، سلول نمی‌تواند رشد کند و تقسیم شود. ضد متابولیت‌هایی که ممکن است برای کودکان دچار سرطان مورد استفاده قرار گیرند عبارتند از: مرکاپتوپارین (6MP)، سیستارابین (ara-C) و متوتریکسات
• آنتی‌بیوتیک‌های ضد تومور. آنتی‌بیوتیک‌های ضد تومور در آنزیم‌های درگیر در رونویسی DNA اختلال ایجاد می‌کنند. از آنجا که رونویسی DNA برای تقسیم سلولی مورد نیاز است سلول آسیب دیده قادر به انجام این فرآیند نخواهد بود. دائونوروبیسین و دوکسوروبیسین آنتی‌بیوتیک‌های ضد تومور هستند که می‌توان در مورد کودکان به کار برد.
• الکالوئیدهای گیاهی. الکالوئیدهای گیاهی از طریق اختلال در کپی DNA یا پیشگیری از فرآیندی که سلول‌ها را قادر به تقسیم شدن به دو سلول می‌کند عمل می‌کنند. الکالوئیدهای گیاهی که می‌توان آنها را در مورد سرطان‌های کودکان به کار برد عبارتند از: اتوپوساید، تاپوتیکان، وینکریستین
برخی انواع داروهای شیمی درمانی در مورد برخی انواع سرطان مؤثرتر از بقیه هستند. به همین علت، نوع داروهای شیمی درمانی که می‌توان برای کودکان به کار برد به نوع خاص سرطان مبتلابه آنان بستگی دارد.
از این گذشته، برنامه درمان کودک احتمالاً شامل استفاده از چند داروی شیمی درمانی خواهد بود. این روند در کل نرمال است.
از آنجا که انواع مختلف داروهای شیمی درمانی از طرق مختلفی کار می‌کنند، می‌توانند به صورت گروهی با سرطان مقابله کنند. استفاده از چند داروی شیمی درمانی ممکن است در عین حال خطر مقاوم شدن سرطان در برابر یک داروی خاص را کاهش دهد.

عوارض جانبی داروهای شیمی درمانی در کودکان کدامند؟
همچنان که پیشتر خاطرنشان کردیم، داروهای شیمی درمانی سلول‌های دارای رشد و تکثیر سریع را هدف قرار می‌دهند. به همین علت در کنار آسیب زدن به سلول‌های سرطانی همچنین این امکان وجود دارد که آنها به سلول‌های سالم دارای رشد و تکثیر سریع شامل موارد زیر آسیب برسانند:
• فولیکول‌های مو
• دهان و دستگاه گوارش
• مغز استخوان
وقتی سلول‌های سالم در این قسمت‌ها صدمه دیده یا کشته می‌شوند این وضعیت می‌تواند به عوارض جانبی منجر گردد. برخی عوارض جانبی شایع مرتبط به شیمی درمانی عبارتند از:
• ریزش مو
• تهوع
• کاهش اشتها
• اسهال
• گلودرد
• کاهش سلول‌های خون که می‌تواند باعث آنمی، عفونت‌های مکرر و به سهولت خونریزی کردن یا کبود شدن گردد
این انواع عوارض جانبی عموماً پس از پایان یافتن شیمی درمانی از بین می‌روند. همچنین دانستن این موضوع اهمیت دارد که عوارض جانبی مورد بحث ممکن است بر اثر مواردی نظیر فهرست زیر متفاوت باشند:
• نوع داروی شیمی درمانی مورد استفاده
• دوز داروی شیمی درمانی مورد استفاده
• محدوده‌ای که در آن سرطان درمان می‌شود
• سن و وضعیت کلی سلامت کودک مورد درمان

شیمی درمانی چگونه در مورد کودکان انجام می‌شود؟
شیمی درمانی به صورت چرخه‌ای انجام می‌شود. یک چرخه شامل یک دوره زمانی شیمی درمانی است که پس از یک دوره استراحت انجام می‌شود. دوره استراحت امکان ریکاوری از اثرات شیمی درمانی قبلی را برای آغاز دوره بعدی درمان ایجاد می‌کند.
بسیاری مواقع شیمی درمانی به طور مستقیم از طریق جریان گردش خون و توسط یک لاین وریدی صورت می‌گیرد. اگر کودک به این روش تحت درمان قرار گیرد، این احتمال وجود دارد که یک لوله نازک و منعطف به نام کاتتر به شکل موقتی داخل وریدی در بدن کودک قرار گیرد.
این کاتتر به تیم مراقبت پزشکی اجازه می‌دهد که داروهای شیمی درمانی و دیگر داروها را بدون کاربرد سوزن در هر بار تحویل دارو وارد بدن وی کنند. لاین وریدی مزبور را در عین حال می‌توان برای گرفتن نمونه خون که نشان دهنده میزان پاسخگویی کودک به درمان است مورد استفاده قرار داد.
کاتتر در بدن کودک باقی می‌ماند تا زمانی که برای شیمی درمانی مورد استفاده قرار گیرد.
در کنار لاین وریدی، شیمی درمانی را می‌توان از طرق دیگر شامل موارد زیر انجام داد:
• از طریق دهان با خوردن قرص، کپسول یا داروی مایع
• تزریق به داخل عضله یا ناحیه دیگری از بدن
• از طریق تحویل به پوست

دورنما در مورد کودکان قرار گرفته تحت شیمی درمانی
دورنما برای کودکان قرار گرفته تحت شیمی درمانی به عوامل متعددی شامل موارد زیر بستگی دارد:
• نوع خاص سرطان مبتلابه کودک
• مرحله پیشرفت سرطان
• چگونگی پاسخ سرطان مبتلابه کودک به شیمی درمانی
• دیگر انواع درمان مورد استفاده
• سن و سلامت کلی کودک
درمان سرطان‌های دوره کودکی به شکل قابل توجهی در سالیان اخیر بهبود یافته است. انجمن آمریکایی سرطان (ACS) تخمین می‌زند که به علت پیشرفت‌های مورد اشاره 85 درصد کودکان دچار سرطان دارای بقاء 5 ساله یا بیشتر هستند.
با این حال اگرچه شیمی درمانی برای سرطان‌های کودکان مطلقاً نجاتبخش است این امکان وجود دارد که باعث اثراتی گردد که ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از درمان رخ می‌دهند. اینها اثرات تأخیری نامیده می‌شوند و شامل موارد زیرند هرچد به آنها محدود نمی‌شوند:
• صدمات قلبی که می‌توانند به مشکلاتی نظیر آریتمی و نارسایی قلبی منجر گردند
• ناشنوایی
• مشکلات مربوط به تمرکز، حافظه یا حل مسائل
• تأخیر رشد و نمو
• کاهش باروری
• ایجاد انواع ثانوی سرطان که شامل تومورهای صلب یا سرطان‌های خون نظیر سندرم‌های میلودیسپلاستیک و لوسمی میلوئید حاد می‌شود
با وجود این طول بازماندگان سرطان دوره کودکی انتظار می‌رود که به بهبود خود ادامه دهد. یک مطالعه مربوط به 2020 از یک مدل برای پیش‌بینی طول عمر بازماندگان بزرگسال سرطان دوره کودکی در طول یک دوره 30 ساله استفاده کرد.
به علت پیشرفت‌های درمانی، شکاف موجود در طول عمر در مقایسه با جمعیت عمومی، تخمین زده شد که برای افراد دارای تشخیص ابتلاء به سرطان از 25 درصد به 15 درصد در سال‌های اخیر کاهش یافته است.
بیشترین پیشرفت در تخمین طول عمر برای مواردی پیش‌بینی شد که در آنها شخص شیمی درمانی صرف دریافت می‌کند در مقابل پرتودرمانی تنها یا هم شیمی درمانی و هم پرتودرمانی.

خلاصه
شیمی درمانی اغلب بخشی از برنامه درمانی سرطان‌های شایع دوره کودکی است. این روش از داروهایی که سلول‌های دارای تقسیم سریع را هدف قرار می‌دهند استفاده کرده، این سلول‌ها را از بین می‌برد یا رشد آنها را کُند می‌کند.
در حالی که شیمی درمانی برای بسیاری از کودکان نجاتبخش است در عین حال با اثرات جانبی کوتاه و بلند مدت همراه است. وقتی والدین در مورد درمان تصمیم می‌گیرند تیم درمان کودک در مورد فواید و معایب هر گزینه درمانی بالقوه توضیح خواهد دارد.
اگر شیمی درمانی برای کودکی توصیه شده باشد والدین باید هر سؤالی را که برای آنان مطرح است بیان کنند. کاملاً نرمال است که آنان در طول چنین دوره زمانی احساس مقهور شدن داشته باشند اما یادداشت پرسش‌های مطرح شده در زمان ایجاد آنها می‌تواند کمک کننده باشد. به این طریق والدین می‌توانند مطمئن شوند که خواهند توانست این پرسش‌ها را بعدها مطرح کنند./

شیمی درمانی برای کودکان: آنچه باید بدانیم
دکتر ترسا هیگن تامس، جیل سیلیدی-شولمن
ترجمه فرهنگ راد

Source:
Healthline
Chemotherapy for Kids: What You Need to Know
Medically reviewed by Teresa Hagan Thomas PHD, BA, RN —
Written by Jill Seladi-Schulman, Ph.D.
On March 17, 2022