سرطان ریه – درمان و پیشگیری - مهرین

• پیتر کراستا
• ترجمه هامیک رادیان

درمان سرطان ریه
درمان سرطان ریه به نوع سرطان، مرحۀ سرطان، سن، وضعیت سلامت، و دیگر مشخصات فردی بیمار بستگی دارد. از آنجا که هنوز هیچ درمان واحدی برای سرطان وجود ندارد، بیماران اغلب ترکیبی از درمان‎ها و مراقبت‎های تسکینی را دریافت می‎کنند. درمان‎های اصلی برای سرطان ریه عمل جراحی، شیمی درمانی، و / یا اشعه درمانی است. به هر جهت، اخیراً پیشرفت‎هایی در زمینۀ ایمنی‎درمانی، هورمون درمانی و ژن درمانی صورت گرفته است.

جراحی
جراحی قدیمی‎ترین شکل شناخته شدۀ درمان سرطان است. اگر سرطان در مراحل 1 یا 2 بوده و متاستاز نداده باشد، امکان مداوای کامل بیمار از طریق برداشتن تومور و گره‎های لنفی مجاور وجود دارد. به هر جهت پس از گسترش بیماری، برداشتن تمامی سلول‎های سرطانی تقریباً ناممکن است.
پس از برداشتن تومور و حاشیۀ بافتی اطراف آن، در مورد این حاشیه بررسی بیشتری انجام می‎شود تا مشخصص گردد که حاوی سلول‌های سرطانی است یا خیر. اگر در این بافت پیرامونی توموری نباشد، بافت مزبور "حاشیۀ منفی" تلقی می‎شود. "حاشیۀ مثبت" در اینجا بدین مفهوم خواهد بود که جراح باید بافت بیشتری را از ریه جدا کند.
جراحی سرطان ریه ممکن است درمانی یا تسکینی باشد. جراحی درمانی با هدف معالجۀ بیمار دچار مرحلۀ اولیۀ سرطان ریه از طریق برداشتن تمامی بافت سرطانی انجام می‎شود. هدف جراحی تسکینی رفع انسداد یا باز کردن راه هوایی است، که باعث ایجاد آرامش بیشتر در بیمار می‎شود اما لزوماً سرطان را از بین نمی‎برد.
جراحی با عوارض جانبی همراه است که لازم به ذکرترین موارد آنها شامل درد و عفونت است. جراحی سرطان ریه یک اقدام تهاجمی است که می‎تواند برای قسمت‎های مجاور محل جراحی در بدن مضر باشد. دکترها معمولاً از چندین گزینه برای تسکین درد ناشی از جراحی استفاده می‎کنند. معمولاً از آنتی‎بیوتیک‎ها برای پیشگیری از عفونت‎هایی که ممکن است در محل زخم یا دیگر نقاط بدن ایجاد شوند استفاده می‎شود.

اشعه
درمان اشعه، که به نام رادیوتراپی نیز شناخته می‎شود، با استفاده از تمرکز اشعۀ پرانرژی بر سلول‎های سرطانی تومورهای سرطان ریه را کوچک کرده یا از بین می‎برد. این عمل به مولکول‎های تشکیل دهندۀ سلول‎های سرطانی صدمه می‎زند و آنها را به خودکشی محکوم می‎کند. رادیوتراپی از اشعۀ گامای پرانرژی استفاده می‎کند که از فلزاتی نظیر رادیم ساطع می‎شود، یا از اشعۀ ایکس پرانرژی که در ماشین خاصی ایجاد می‎گردد. اشعه را می‎توان به عنوان درمان اصلی برای سرطان ریه، کشتن سلول‌های باقی مانده پس از جراحی، یا از بین بردن سلول‎های سرطانی متاستاز داده استفاده کرد.
درمان‌های اشعۀ اولیه سبب عوارض جانبی شدیدی می‎شوند زیرا پرتوهای انرژی به بافت‎های نرمال و سالم نیز آسیب می‎زند، اما بر اثر پیشرفت‎های تکنولوژیک اکنون این امکان وجود دارد که از این اشعه‌ها با دقت بیشتری استفاده گردد. درمان بسته به اندازه و میزان گسترش تومور، دوز اشعه، و میزان آسیب وارد شده به سلول‎های غیر سرطانی در طول هفته‌ها یا ماه‎ها به طور متناوب انجام می‎شود.
عوارض جانبی شایع اشعه درمانی شامل خستگی مزمن، تهوع، فقدان اشتها، ریزش مو، و صدمات پوستی است که در آن امکان خشک شدن، تحریک‌پذیری و حساس شدن پوست وجود دارد.

شیمی درمانی
شیمی درمانی از مواد شیمیایی قوی که با تقسیم سلولی فعل و انفعال ایجاد می‎کنند و به پروتئین‎ها یا DNA آسیب می‎زنند استفاده می‎کند، به شکلی که سلول‎های سرطانی محکوم به خودکشی می‎شوند. این درمان‎ها همۀ تقسیمات سریع سلولی و نه فقط سلول‎های سرطانی را هدف قرار می‎دهند، اما سلول‎های نرمال معمولاً می‎توانند از صدمات ناشی از القاء مواد شیمیایی بهبود یابند در حالی که این امکان برای سلول‎های سرطانی وجود ندارد. شیمی درمانی درمان سیستمیک محسوب می‎شود زیرا داروهای این نوع درمان در سراسر بدن به حرکت درمی‎آیند و سلول‎های تومور اولیه و همچنین سلول‎های سرطانی گسترش یافته در سراسر بدن را از بین می‎برند.
پزشک انکولوژیست معمولاً توصیه می‎کند که داروهای شیمی درمانی برای سرطان ریه از طریق داخل وریدی مورد استفاده قرار گیرد، اما این داروها در اشکال قرص، کپسول، و مایع نیز در دسترس قرار دارند. درمان توسط شیمی درمانی به شکل فاصله‎دار انجام می‎شود تا بدن فرصت ترمیم خود را در فاصلۀ دریافت دوزهای درمانی داشته باشد، و نیز مقدار دوز داروها بر مبنای نوع سرطان ریه، نوع دارو، و نوع پاسخ دادن بیمار به درمان، تعیین می‎شود. داروها ممکن است به صورت روزانه، هفتگی یا ماهانه به بیمار داده شوند و امکان ادامۀ درمان در طول چند ماه یا حتی چند سال وجود دارد.
درمان‎های ترکیبی اغلب شامل چند نوع شیمی درمانی است، و نیز امکان دارد که شیمی درمانی به عنوان مکملی برای جراحی یا اشعه درمانی استفاده شود. درمان تزریقی برای کاهش ریسک بازگشت سرطان پس از انجام جراحی و کشتن سلول‎های سرطانی به جا مانده پس از جراحی طراحی شده‌ است. امکان انجام شیمی درمانی پیش از انجام جراحی نیز وجود دارد که باعث کوچک شدن تومورها و بالا رفتن ضریب موفقیت جراحی می‎شود.
شیمی درمانی چندین عارضۀ جانبی شایع دارد، اما آنها به نوع شیمی درمانی و نیز سلامت کلی بیمار بستگی دارند. این عوارض جانبی استفراغ، فقدان اشتها، اسهال، ریزش مو، خستگی مزمن، یا آنمی، انواع عفونت، خونریزی، و زخم دهان را شامل می‎شود. بسیاری از این عوارض جانبی صرفاً به صورت موقت در طول درمان احساس می‎شوند، و داروهایی برای کمک به مقابله با این علایم وجود دارد.

دیگر درمان‎های سرطان ریه
محققان کار تحقیق بر روی بهبود روش‎های درمانی سرطان ریه و یافتن روش‎های تازه برای درمان این بیماری را ادامه می‎دهند. درمان‎های هدفمند برای درمان سلول‎های سرطانی بدون پرداختن به سلول‎های سالم و نرمال طراحی شده‎اند. اینها شامل آنتی‎بادی‎های مونوکلونال هستند که مستقیماً خود را به سلول‎های سرطانی می‎رسانند و دارو یا اشعه، و مواد ضد انژیوژنز رها می‎کنند که با جریان خون ایجاد کنندۀ مکانیسم سلول‎های سرطانی تداخل ایجاد می‎کنند و باعث رشد عامل‎های مهار کننده می‎شوند که اثرات رشد عامل‎ها را بلوک کرده و مانع رشد سلول‎های سرطانی می‎شوند.
همچنین تحقیقاتی بر روی واکسن‎های خاص سرطان ریه در دست انجام است که ابتدا سلول‎های سرطانی را به بدن انتقال می‎دهند. به هر جهت این سلول‎ها باقی می‎مانند تا سیستم ایمنی بدن بتواند سلول‎های سرطانی را شناسایی کرده و به عنوان اجرام بیگانه به آنها حمله کند. این درمان‎های هدفمند در عین حال ایمنی‎درمانی نامیده می‎شود زیرا آنها از ترفندهای پاسخ ایمنی طبیعی بدن استفاده می‎کنند.

چطور می‎توان از سرطان ریه پیشگیری کرد؟
پیشگیری از سرطان‎هایی که با برخی رفتارهای مربوط به سبک زندگی مرتبط هستند آسان‎ترین کار است. برای مثال، عدم مصرف سیگار یا الکل ریسک برخی انواع سرطان را به شکل قابل ملاحظه‎ای کاهش می‎دهد – که در این میان می‎توان از سرطان ریه، گلو، دهان و کبد نام برد. حتی اگر شما در حال حاضر مصرف کنندۀ دخانیات باشید ترک آن به میزان زیادی شانس ابتلا به سرطان را کاهش می‎دهد. مهم‎ترین عامل در پیشگیری از ابتلا به سرطان ریه ترک سیگار است.
ترک سیگار در عین حال ریسک چندین نوع دیگر سرطان شامل سرطان مری، لوزالمعده، حنجره و مثانه را کاهش می‎دهد. در صورت ترک سیگار فرد بسیاری مزایای دیگر شامل کاهش فشار خون، تقویت گردش خون و افزایش قابلیت ریه‎‎ها را نیز تجربه خواهد کرد.
با وجود این دود سیگار تنها ریسک فاکتور سرطان ریه نیست. افراد در معرض تماس با آزبست، رادون، و دود غیر مستقیم سیگار نیز در معرض افزایش ریسک ابتلا به سرطان ریه قرار دارند. همچنین داشتن عضوی در خانواده که بدون سابقۀ تماس با کارسینوژن‎ها دچار سرطان ریه شده باشد به این معنی است که فرد دارای یک پس‎زمینۀ ژنتیکی برای ابتلا به این بیماری است که باعث افزایش ریسک کلی وی می‎شود.
تکنیک‎های غربالگری برای شناسایی سرطان در مراحل اولیه طراحی شده است یعنی زمانی که بیشترین گزینه‌های درمانی در دسترس است، که این میزان بقاء بیماران را افزایش می‎دهد و از شدت و میزان بالای اقدامات تهاجمی کم می‎کند. اغلب موارد سرطان ریه در مراحل پیشرفتۀ بیماری یعنی پس از گسترش آن و دشوار شدن درمان سرطان کشف می‎شود.
اگرچه در حال حاضر تست‎های غربالگری تأیید شده‎ای برای سرطان ریه وجود ندارد که میزان بقاء را در بیماری افزایش دهند یا سرطان را در حالت موضعی آن کشف کنند، تحقیقات امیدبخشی در جریان است. طرفداران انجام غربالگری توصیه می‎کنند که برخی گروه‎های در معرض ریسک بالا مورد غربالگری قرار گیرند. این گروه شامل افراد 60 سال به بالای دارای تاریخچۀ مصرف سیگار، افراد دارای سابقۀ تومورهای ریه، یا بیماری COPD است. تست‎های غربالگری قابل انجام برای سرطان ریه شامل تست‎های آنالیز سلول‎های خلط، بررسی فیبراپتیک معبرهای برونشی (برونکوسکپی)، و CT اسکن حلزونی دوز پایین است.