تزریق ویتامین B12 – کاربردها، فواید، و عوارض جانبی

• جین لئونارد، دکتر سوزان فالک
• ترجمه هستی فراست‎فر

تزریق‎های ویتامین B12 روشی است که می‎توان برای درمان کمبود ویتامین B12 تجویز کرد.
کمبود مواد مغذی حیاتی می‎تواند به مجموعه‎ای از مشکلات مرتبط به سلامت منجر شود که طیفی از خستگی مزمن تا تغییرات نورولوژیک پایدار را شامل می‎شود.
مطالب این مقاله:
• ویتامین B12 چیست؟
• چه کسی باید تزریق ویتامین B12 انجام دهد؟
• فواید تزریق‎های B12
• عوارض جانبی و خطرات بالقوه

تزریق‎های ویتامین B12 چیست؟
ویتامین B12 یک ویتامین محلول در آب است که نقش مهمی در بسیاری از عملکردهای بدن شامل موارد زیر بر عهده دارد:
• سنتز DNA
• تولید انرژی
• سلامت سلول عصبی
• تشکیل گلبول‎های قرمز خون
• عملکرد نورولوژیک
B12 در بسیاری از منابع غذایی (عمدتاً منابع غذایی حیوانی) وجود دارد، که در آنها این ویتامین به مولکول‎های پروتئین موجود در غذاها متصل شده است.
ویتامین B12 در طول فرآیند هضم غذا از پروتئین جدا می‎شود و در جریان خون حل می‎گردد.
برای رها شدن ویتامین از پروتئین وجود اسید معدۀ متناسب مورد نیاز است، و نیز ماده‎ای موسوم به عامل طبیعی (ذاتی) برای اطمینان از جذب آن ضروری است.
افرادی که قادر به جذب کامل ویتامین B12 نیستند ممکن است دچار کم‎خونی فقر آهن باشند، که نوعی از آنمی است که بر مبنای فقدان عامل طبیعی مشخص می‎شود.
میانگین مصرف روزانۀ ویتامین B12 بر مبنای توصیۀ "ادارۀ مکمل‎های رژیم غذایی" 2.4 میکروگرم برای مردان و زنان بالای 14 سال است. زنان باردار و شیرده اندکی بیشتر از این میزان یعنی به ترتیب به 2.6 و 2.8 میکروگرم از این ویتامین به صورت روزانه نیاز دارند.

تزریق‎های B12: ویتامین B12 سنتتیک
در کنار مصرف ویتامین B12 از منایع غذایی، امکان گرفتن آن از طریق یک ویرایش ساخت انسان این مادۀ غذایی به نام سیانوکوبالامین وجود دارد.
تزریق‎های‎ ویتامین B12 تزریق‎های حاوی مقادیر بالای سیانوکوبالامین است. این تزریق‌ها، که فرد می‎تواند آنها را توسط شخص خود یا توسط دکتر انجام دهد، قادرند سریعاً کمبود یا فقر ویتامین B12 را در فرد دچار این معضل برطرف کنند.
سیانوکوبالامین به شکل مایع، قرص و کپسول نیز در دسترس است. برخی غذاها مثل حبوبات و شیر غیر لبنی و ماست ممکن است با شکل انسان ساختۀ ویتامین B12 غنی شوند.

چه کسی باید تزریق ویتامین B12 انجام دهد؟
اگرچه مکمل‎های B12 و غذاهای غنی شده با این ویتامین به آسانی در دسترسند، تزریق‎های B12 تنها از طریق تجویز پزشک در دسترس است و بنابراین یک تشخیص بالینی در این مورد همیشه مورد نیاز است.
به خاطر داشتن این موضوع مهم است که پایین بودن مقادیر این ویتامین در افراد بزرگسال سالم مورد نادری است زیرا کبد انسان منبع ویتامین B12 را برای چند سال ذخیره می‎کند.
به هر جهت، برخی از مردم بیش از دیگران در معرض کمبود این ویتامین قرار دارند و ممکن است مایل به بحث در مورد امکان استفاده از تزریق‎های B12 با پزشک باشند. گروه‎های در معرض ریسک کمبود ویتامین B12 عبارتند از:

افراد دارای نشانه‎های کمبود ویتامین B12
هر فردی که دچار هر گونه نشانۀ کمبود ویتامین B12 یا آنمی فقر آهن است باید بلافاصله با پزشک مشورت کند.
برخی علایم و نشانه‎های شایع کمبود ویتامین B12 عبارتند از:
• کاهش عملکرد شناختی، مثل دچار شدن به مشکلات یادگیری و ادراک مسایل
• خستگی مزمن
• لتارژی
• یبوست
• دچار شدن به حالت غش
• افسردگی یا تحریک‎پذیری
• سردرد
• دشواری در حفظ تعادل
• درد، ورم زبان، که امکان دارد دچار رنگ پریدگی شده یا بیش از حد دچار حالت سرخی شود
• شدت گرفتن ضربان قلب
• زخم دهان
• پارستزی
• تغییرات بینایی

ریسک فاکتورهای کمبود ویتامین B12
همچنین ریسک فاکتورهای مندرج در فهرست زیر شانس ابتلا به کمبود ویتامین B12 را افزایش می‎دهند:
• سوء مصرف الکل
• دخانیات
• برخی داروها شامل داروهای ضد اسید و بعضی داروهای دیابت نوع 2
• ابتلا به اختلال خودایمنی مرتبط به غدد درون‎ریز مثل دیابت یا اختلال تیروئید
• استفاده از رژیم گیاهخواری یا گیاه‎خوار بودن
• برخی اختلالات دستگاه گوارش مثل بیماری کرون
• بای‌پس گوارشی یا برداشتن بخشی از معده
• پیری

مردم دچار مشکلات گوارشی
دستگاه گوارش دچار اختلال در عملکرد ممکن است مانع ترشح یا جذب ویتامین B12 شود. به این دلیل، افراد دچار اختلالاتی مثل بیماری سلیاک و بیماری کرون ممکن است در ریسک بالاتری برای ابتلا به کمبود ویتامین B12 قرار داشته باشند.
افرادی که تحت جراحی دستگاه گوارش قرار گرفته‎اند، شامل مورد جراحی کاهش وزن، ممکن است میزان کمتری از سلول‎های مورد نیاز برای ترشح اسید معده و عامل طبیعی را داشته باشند. در نتیجه، آنها ممکن است برای جذب B12 دچار مشکل شوند.
تزریق‎های ویتامین B12 بیش از مکمل‎های خوراکی می‎توانند برای مردم دچار مشکلات دستگاه گوارش مفید باشند زیرا در این تزریق‌ها گرایشی به بای‌پس این نواحی مشاهده می‎شود.

کهنسالان
تحقیقات نشان می‎دهند که کمبود ویتامین B12 در افراد سالمند بیش از افراد زیر سن 65 سال شایع است.
افراد سالمندی که دچار این مشکل می‎شوند در عین حال دچار کاهش میزان تولید اسید معده شامل التهاب معده (گاستریت اتروفیک) هستند.
به علاوه، میزان کمتر اسید معده می‎تواند محرک رشد برخی باکتری‎ها در روده شود که ویتامین B12 را مصرف می‎کنند، و این به نوبۀ خود باعث کاهش مقدار کل ویتامین مزبور در بدن می‎شود.
"انستیتو پزشکی" توصیه می‎کند که افراد بالای 50 سال نیازهای خود نسبت به ویتامین B12 را با استفاده از غذاهای غنی شده یا مکمل‎ها تأمین کنند، زیرا به نظر می‎رسد ویتامین‎های دست‎ساز انسان سریع‎تر از اشکال طبیعی ویتامین مزبور جذب بدن می‎شوند.

گیاهخواری و گیاه‎خواران
از آنجا که ویتامین B12 عمدتاً در ماهی، تخم مرغ و لبنیات وجود دارد، افرادی که این گروه غذاها را مصرف نمی‎کنند در خطر کمبود ویتامین B12 قرار دارند و بنابراین از تزریق‌های منظم B12 یا استفاده از دیگر مکمل‌ها سود می‎برند.
تحقیق منتشر شده در "نشریه تغذیه بالینی اروپا" نشان می‎دهد که پیروان رژیم گیاهخواری و افراد صرفاً گیاهخوار دارای سطح پایین‎تری از ویتامین B12 هستند.
از جمع 232 مطالعۀ مربوط به گیاهخواری، بیش از نیمی از مطالعات به عنوان کمبود ویتامین B12 طبقه‎بندی شدند. کمبود ویتامین B12 در 7 درصد مطالعات مربوط به گیاهخواران و فقط در یکی از مطالعات همه‎چیزخوارها مشاهده شد.
زنان باردار گیاهخوار یا آنهایی که از مصرف فرآورده‌های حیوانی خودداری می‎کنند به طور مشخص باید مکمل‎ها یا غذاهای غنی شده با این ویتامین را مصرف کنند، زیرا ویتامین B12 به واسطۀ جفت به جنین و شیر پستان انتقال پیدا می‎کند.
اطفال دچار کمبود ویتامین B12 ممکن است دچار مشکلات شدید و پایدار نورولوژیک شوند.

فواید تزریق‌های ویتامین B12
چند دلیل برای توجیه استفاده از تزریق‎های ویتامین B12 شامل موارد زیر وجود دارد:

کاهش ریسک کمبود ویتامین B12 و عوارض مرتبط
آشکارترین فایدۀ دریافت تزریق‎های ویتامین B12 درمان کمبود این ویتامین و اجتناب از ابتلاء به علایم مرتبط به این کمبود است.
به علاوه، تزریق‎های B12 ریسک برخی عوارض جدی مرتبط به کمبود ویتامین B12 شامل موارد زیر را کاهش می‎دهد:
• بیماری قلبی
• اختلالات انحطاط عصبی
• مشکلات مربوط به هماهنگی اعضاء بدن (آتاکسی)
• نوروپاتی محیطی
• کاهش بینایی
• ناباروری (اگرچه این مورد معمولاً با درمان ویتامین B12 رفع می‎شود)
• آسیب لولۀ عصبی در نوزادان بچه‎های مادران مبتلا به کمبود ویتامین B12

سطح بالای جذب و ترکیب غذا توسط بدن
تزریق‎های‎های B12 معده را بای‌پس کرده و مستقیماً در جریان خون جذب می‎شوند.
بنابراین این تزریق‎ها در مقایسه با مکمل‎های خوراکی ویتامین برای افراد دچار مشکلات گوارشی گزینۀ بهتری محسوب می‎شوند و این موضوع شامل افراد کهنسال نیز می‌شود که میزان اسید معده و عامل طبیعی در آنها کمتر است.

عوارض جانبی و ریسک‎های بالقوه
هیچ محدودیتی در میزان بالای مصرف ویتامین B12 وجود ندارد زیرا خطر مسمومیت بر اثر اوردوز مصرف آن بسیار ناچیز است.
در هر حال تزریق‎های‎های ویتامین B12 ممکن است برخی عوارض جانبی در پی داشته باشد.
عوارض جانبی خفیف و ریسک‎های بالقوه که در صورت تداوم آنها باید به پزشک مراجعه کرد شامل موارد زیر است:
• درد، سرخی یا خارش در محل تزریق
• اسهال خفیف
• احساس ورم در بدن
عوارض جانبی جدی‎تر، که نیازمند مراقبت پزشکی فوری هستند شامل موارد زیر است:
• گرفتگی‎های ناحیۀ شکم
• بی‎نظمی ضربان قلب
• خستگی یا ضعف غیر معمول
• ورم مفاصل یا پا
واکنش‎های شدید بسیار نادرند اما نیازمند مداخلات پزشکی اورژانسی هستند. این واکنش‌ها عبارتند از:
• خارش و ورم صورت، گلو یا زبان
• مشکلات تنفسی
• سرگیجۀ شدید
• تغییرات ناگهانی بینایی
• لکنت زبان

فعل و انفعال دارویی
احتمال فعل و انفعال ویتامین B12 با برخی داروها وجود دارد. مردم باید همیشه پیش از دریافت تزریق‎های B12 پزشک خود را در مورد تمامی داروهای تجویزی و نیز داروهای غیر نسخه‎ای مصرفی خویش مطلع کنند.
برخی از داروهای دارای فعل و انفعال با ویتامین B12 عبارتند از:
• آسپیرین
• آنتی‎بیوتیک‎ها
• آنتاگونیست‎های گیرندۀ H2
• متفورمین
• داروهای پیشگیری از بارداری خوراکی
• مهار کننده‎های پمپ پروتون

آلرژی و اختلالات پزشکی
افراد دچار آلرژی و اختلالات پزشکی باید همواره پیش از مصرف تزریق‎های B12 پزشک خود را مطلع کنند.
مثال‎هایی در مورد آلرژی‎ها یا بیماری‎هایی که ممکن است با تزریق‎های B12 دارای فعل و انفعال باشند عبارتند از:
• آلرژی یه سیانوکوبالامین یا کبالت
• هیپوکالمی (پایین بودن سطح پتاسیم)
• بیماری کلیوی
• پلی‎سیتمی ورا (که نوعی اختلال خونی نادر است)
• بیماری لبر (نوعی بیماری چشم)
• کمبود دیگر مواد تغذیه‎ای مشخصاً فولیک اسید یا آهن

Source:
Vitamin B12 shots: Uses, benefits, and side effects
Written by Jayne Leonard Reviewed by Suzanne Falck, MD, FACP
Last reviewed: Tue 4 July 2017