یائسگی در مردان - واقعیت دارد؟

• کریستین نوردکویست
• زیر نظر: دانشکدۀ پزشکی دانشگاه ایلی‌نویز - شیکاگو
• ترجمه نادر اکبری

اغلب مردم با یائسگی در زنان آشنایی دارند، دوره‌ای در زندگی که در آن هورمون‌های جنسی تفییر می‌کنند و پایان سال‌های باروری را در زنان رقم می‌زنند. اما مردان نیز وقتی به اواخر سال‌های چهل تا اوایل سال‌های پنجاه زندگی خود می‌رسند ممکن است شاهد بروز تغییراتی در بدن خود باشند.
این تغییرات امکان دارد شامل کاهش میزان شهوت جنسی، یا توان جنسی، اختلال نعوظ، افزایش وزن، خستگی مفرط، افسردگی و دیگر علایم عاطفی باشد که امکان آن هست که شبیه به تغییراتی باشد که زنان تجربه می‌کنند.
این وضعیت گاهی از اوقات زیر عنوان اندروپوز یا یائسگی مردان مورد اشاره قرار می‌گیرد. اما آیا یائسگی در مردان افسانه است یا واقعیت دارد؟
بر مبنای یک مقاله به قلم الیزابت سیگل واتکینز / Elizabeth Siegel Watkins، که در "تاریخ اجتماعی و پزشکی" منتشر شد، یائسگی مردان یکی از سرفصل‌های بسیار مورد بحث در اواخر سال‌های 1930 و اواسط دهۀ 1950 بود، اما این مبحث در طول 40 سال اخیر عملاً ناپدید شده است.
در اواخر سال‌های 1990 میلادی، رسانه‌های عامه‌پسند آمریکایی دوباره بحث یائسگی در مردان را در مرکز توجه قرار دادند، اما شواهد اندکی برای تأیید این موضوع در دسترس است که بر مبنای آنها بتوان یائسگی در مردان را یک وضعیت پزشکی دانست.
مطالب این مقاله:
• نشانه‌های تغییر کدامند؟
• نشانه‌ها و علایم تغییر در مردان
• چه چیز سبب یائسگی در مردان می‌شود؟
• تشخیص و درمان یائسگی در مردان

نشانه‌های تغییر کدامند؟
برای زنان یائسگی نشانگر زمانی است که در آن عادت ماهانه متوقف می‌شود و زن دیگر قادر نخواهد بود که حامله شود. سطح هورمون‌های زنانه مثل استروژن و پروژسترون در طول مدت زمان نسبتاً کوتاهی کاهش قابل ملاحظه‌ای پیدا می‌کنند.
در مرد، تغییرات کمتر آشکار است. این نشانه‌ها در مردان به کندی و نرمی بروز می‌کنند، و سطح هورمون مردانه یا تستوسترون را با شیبی کمتر از آنچه در زنان مشاهده می‌شود، کاهش می‌دهند.
پزشکان از اصطلاح "یائسگی مردان" استفاده نمی‌کنند اما ممکن است ترجیح دهند به پدیدۀ اندروپوز یا کمبود تستوسترون اشاره کنند که آغاز دیررس هیپوگونادیسم است. هیپوگونادیسم به کاهش سطح هورمون‌های مردانه در مردان اشاره دارد.
وقتی افراد غیر متخصص و شبکه‌های اجتماعی در مورد "یائسگی مردان" حرف می‌زنند، علایمی که گاه برای اشاره به موضوع از آنها نام می‌برند تشریح کنندۀ وضعیت هیپوگونادیسم دیررس است.
محققان بیمارستان نورث‌وسترن مموریال در شیکاگو، ایلی‌نویز، تخمین می‌زنند که در سطح ایالات متحد آمریکا 5 میلیون مرد از آنچه موسوم به یائسگی مردان است رنج می‌برند.

نشانه‌ها و علایم تغییر در مردان
مشخصات یائسگی مردان به روش‌های مختلفی تشریح شده است.
NHS نشانه‌ها و علایم یائسگی در مردان را به شکل زیر فهرست کرده است:
• گرگرفتگی
• نوسان خلقی و تحریک‌پذیری
• انباشت چربی در اطراف شکم و قفسۀ سینه
• از دست دادن تودۀ عضلانی
• خشکی و نازک شدن پوست
• هیپرهیدروز یا تعریق بیش از حد
• کاهش دامنۀ تمرکز
• کاهش انرژی
• کاهش نیروی جنسی
یک مطالعۀ انجام شده در انگلستان و منتشر شده در "ژورنال پزشکی نیو انگلند" شایع‌ترین علایم یائسگی در مردان را به شرح زیر شناسایی می‌کند: کاهش توان جنسی، شامل کاهش تعداد موارد نعوظ صبحگاهی، و اختلال نعوظ.
دیگر علایم تشریح شده توسط تیم تحقیق شامل کاهش میزان انرژی، عدم توانایی پیاده‌روی به میزان بیش از 1 کیلومتر (0.62 مایل)، و دشواری مشارکت در فعالیت‌های سنگین مثل دویدن یا بلند کردن اشیاء سنگین است. زانو زدن، خم شدن، و دولا شدن نیز برای فرد دشوارتر می‌شوند.
اندوه و خستگی نیز به تغییرات ایجاد شده در سطح هورمون‌ها نسبت داده می‌شود.
مواردی که تیم تحقیق مزبور مرتبط به یائسگی در مردان ندانسته‌اند شامل مشکلات برخاستن از روی صندلی، اضطراب، عصبانیت، کمبود تمرکز، احساس بی‌ارزشی و تغییرات بروز یافته در الگوهای خواب است.

چه چیز سبب یائسگی در مردان می‌شود؟
پس از سپری کردن سال‌های سی زندگی سطح تستوسترون در مردان به تدریج کاهش می‌یابد. سطح این هورمون به طور متوسط تا 1 درصد و کمتر از 2 درصد در هر سال کاهش پیدا می‌کند.
اغلب مردم در سال‌های هفتاد زندگی خود 40 درصد کمتر از آنچه در 30 سالگی داشتند، از تستوسترون برخوردارند.
به هر جهت، کاهش نرمال سطح تستوسترون که با پیری همراه است علت بروز یائسگی مردان قلمداد نمی‌شود. اگر چنین می‌بود همۀ مردان باید دچار یائسگی می‌شدند، که چنین نیست.
"انجمن جراحان ارولوژی بریتانیا" (BAUS)، که به یائسگی در مردان به عنوان "کمبود اندروژن" اشاره دارد، این وضعیت را به عنوان "بسیار پیچیده" توصیف می‌کند.
اگرچه یائسگی مردان در مردان پیر بروز می‌کند که سطح تستوسترون در آنها کاهش دارد، این اختلال گرایشی به مبتلا کردن مردانی نشان می‌دهد که دچار بیماری قلبی، چاقی، فشار خون بالا، و دیابت نوع 2 هستند.
این نشان می‌دهد که فقط تغییر در سطح هورمون‌های مردانه نیست که باعث تقویت خطر ابتلا به یائسگی در مردان می‌شود.
دیگر عوامل به نظر می‌رسد که شامل موارد زیر باشند: مشکلات سلامت نهفته یا اصلی، فقدان ورزش، سیگار کشیدن، مصرف الکل، استرس، اضطراب، و محرومیت از خواب.
اختلال نعوظ شاید نتیجۀ تغییراتی در رگ‌های خونی یا ناشی از مشکل نورولوژیک باشد.
برخی از مردان دچار "بحران میانسالی" می‌شوند که در آن آنها دچار این چالش روحی می‌گردند که تاکنون در زندگی کاری و شخصی خود چه کرده‌اند. این موضوع می‌تواند عاملی برای افسردگی باشد، و می‌تواند محرک مجموعه‌ای از عوامل باشد که به علایم همراه یائسگی مردانه مرتبطند.
فقدان خواب، تغذیۀ ضعیف و عدم پرداختن به ورزش، کشیدن سیگار و مصرف مشروبات الکلی و عزت نفس پایین نیز ممکن است عوامل تقویت کننده باشند.
هیپوگونادیسم اختلالی است که در آن بیضه‌ها دیگر هورمون‌های کافی تولید نمی‌کنند. در مردان جوان‌تر این اختلال می‌تواند به تأخیر بلوغ منجر گردد. اگر هیپوگونادیسم در سنین بالاتر بروز کند، احتمالاً مرتبط به دیابت نوع 2، امکان بروز علایم "یائسگی مردانه" وجود دارد.

آیا ممکن است یائسگی مردان با کمبود استروژن مرتبط باشد؟
تحقیقات نشان داده‌اند که بخشی از تستوسترون در مردان معمولاً به واسطۀ آنزیمی به نام اروماتاز به استروژن تبدیل می‌شود.
بنابراین مردای دارای سطح تستوسترون بالاتر در عین حال استروژن بیشتری نیز دارند. مردان دارای تستوسترون کمتر طبیعتاً استروژن کمتری نیز دارند، بنابراین روشن نیست که آیا تستوسترون یا استروژن، کدام‌یک عامل برخی عملکردها است.
برخی مطالعات عنوان کرده‌اند که بعضی علایمی که دکترها معمولاً به کمبود تستوسترون نسبت می‌دهند بخشاً یا غالباً نتیجۀ افت سطح استروژن است.

تشخیص و درمان یائسگی مردان
یک مطالعه به نام "پزشکی‌سازی یائسگی مردان در آمریکا"، تشریح می‌کند که چگونه یائسگی مردان، آن هم نه بر اثر تحقیقات علمی بلکه به دلیل "یک مدل ماندگارسازی توسط مردم غیر اهل فن و پزشکی عامه‌پسند به اصطلاحی در پزشکی تبدیل شد."
اصطلاح "یائسگی مردان" نامحتمل است که از سوی پزشک مورد استفاده قرار گیرد. این اصطلاح نمایندۀ مجموعه‌ای از علایم است که توافق اندکی در موردش وجود دارد. این علایم ممکن است که از کمبود تستوسترون و بنابراین کمبود استروژن، برخی بیماری‌های نهفته یا اصلی، مشکلات سلامت روانی، چاقی، و طیفی از عوامل مرتبط به سبک زندکی، ناشی شوند.
از آنجا که این وضعیت به روشنی تعریف شده نیست، مردانی که دچار آن می‌شوند بسته به علایم موجود در خود تحت درمان قرار می‌گیرند.
به فرد دچار چاقی توصیه می‌شود که وزن خود را کاهش دهد، از نظر فیزیکی فعال‌تر گردد و از یک رژیم غذایی متعادل و سالم استفاده کند.
دیابت، بیماری قلبی و بیماری قلبی عروقی درمان مناسب خود را نیاز دارند. کنترل قند خون به نظر می‌رسد که باعث کاهش علایم می‌شود.
چکاپ دقیق و کامل شامل تست‌های خون و تست‌های تشخیصی ممکن است برای کشف هر بیماری قلبی عروقی مورد استفاده قرار گیرد.
بیمار دچار نشانه‌های افسردگی یا اضطراب ممکن است به روان‌پزشک یا روان‌شناس ارجاع داده شود، که وی می‌تواند برای فرد داروهای ضد افسردگی یا رفتار درمانی یا هر دو نوع درمان را توصیه کند.
در برخی مواقع امکان توصیۀ درمان تستوسترون وجود دارد اگرچه اثربخشی این درمان تأیید شده نیست. درمان تستوسترون ممکن است ریسک انسداد دستگاه ادراری و سرطان پروستات را افزایش دهد. این درمان همچنین ممکن است باعث تشدید بیماری قلبی ایسکمیک، صرع، و آپنه خواب شود.
طیفی از مکمل‌ها و ویتامین‌ها برای درمان یائسگی مردان تبلیغ می‌شود، اما مایو کلینیک هشدار می‌دهد که ایمنی و اثربخشی داروهای گیاهی به عنوان راهی برای درمان نزول وابسته به سن در میزان تستوسترون اثبات نشده است و نیز ممکن است این نوع مداوا حتی خطرناک نیز باشد.
اگرچه مردم غیر متخصص و رسانه‏‌ها در مورد یائسگی مردان و عوارض آن به بحث مشغولند، شواهد کافی برای تعریف آن به عنوان یک اختلال یا وضعیت واقعی پزشکی وجود ندارد. به هر جهت، سبک زندگی شامل تغذیۀ سالم، ورزش منظم، اجتناب از مصرف سیگار و محدود کردن مصرف مشروبات الکلی احتمالاً به تقویت حس سلامت و تندرستی منجر می‌شود.

Source:
The Male Menopause: Is it Real?
Last updated Fri 7 October 2016
By Christian Nordqvist
Reviewed by University of Illinois-Chicago, School of Medicine