• نیکول گلن، دکتر دِبرا سولیوان
• ترجمه هامیک رادیان
فیبروئیدها تومورها یا توده‌هایی هستند که در عضلات رحم رشد می‌کنند. فیبروئیدها همچنین لییومیوماس یا میوماس نیز نامیده میشوند.
بر مبنای اعلام مرکز پزشکی UCSF این تودهها بسیار شایعند و 50 درصد زنان در مقطعی از زندگی خود دچار آنها میشوند.
فیبروئیدها اغلب به زنان در دهه‌های 30 و چهل زندگی آسیب میزنند و گرایشی به بروز بیشتر در زنان آفریقایی - آمریکایی تبار از خود نشان میدهند.
این تودهها تقریباً در همۀ موارد غیر سرطانی هستند. یک زن ممکن است در آن واحد دچار یک فیبروئید یا چند مورد از آن باشد، و این امکان وجود دارد که فیبروئیدها از نظر اندازه بسیار کوچک بوده یا بسیار بزرگ باشند.
مطالب این مقاله:
• فیبروئیدها پس از یائسگی
• علایم
• درمان فیبروئیدها
• دورنما
فیبروئیدها پس از یائسگی
فیبروئیدها برای رشد به هورمون استروژن نیاز دارند. پس از یائسگی میزان هورمون استروژن در زنان به شکل چشمگیری کاهش پیدا میکند، که این موضوع به طور معمول ریسک بروز فیبروئید را در زنان کاهش میدهد.
در بسیاری مواقع فیبروئیدها پس از رسیدن زنان به مرحلۀ یائسگی واقعاً کوچکتر میشوند و علایم کمتری ایجاد می‌کنند.
زنانی که در طول دوران پیش‌یائسگی یا پس از یائسگی درمان جایگزینی هورمون (HRT) میگیرند ممکن است شاهد بروز کاهش علایم در خود نباشند. دلیل این موضوع آن است که درمان جایگزینی هورمون معمولاً شامل استفاده از ترکیبی از استروژن و پروژسترون است، که همان هورمونهایی هستند که به فیبروئیدها امکان رشد در رحم زنان جوانتر را میدهند.
علایم
علایم فیبروئیدها فارغ از سن زنان در هنگام ابتلاء به آن یکسان باقی میماند. علایم فیبروئید شامل موارد زیر است:
• خونریزی قاعدگی شدید و طولانی مدت، که برخی از اوقات با لختۀ خون زیاد همراه است
• بزرگ شدن شکم
• آنمی
• خستگی مزمن
• احساس درد در هنگام سکس
• احساس درد در ناحیۀ پشت ساق پا
• احساس درد یا فشار در ناحیۀ لگن
• احساس فشار در ناحیۀ مثانه یا روده
• درد کمر
• دچار شدن به مشکل در بارداری یا تحمل عوارض در طول بارداری
برخی از زنان دچار علایم نمیشوند و حتی ممکن است اصلاً متوجه ابتلاء خود به فیبروئید نشوند مگر اینکه متخصص زنان در هنگام معاینات معمول آنها را متوجه وجود فیبروئیدها کند.
دیگر زنان دچار علایم بسیار شدید میشوند. برای این گروه از زنان، خونریزی قاعدگی ممکن است بسیار شدید و دردناک باشد به شکلی که مانع از کار کردن آنها شود یا به دلیل آنمی ناشی از کاهش خون دچار ضعف گردند.
درمان فیبروئیدها
درمانهای فیبروئیدها طیف متنوعی از "مراقبت هشیارانه" برای زنانی که فاقد علامت هستند تا برداشتن کامل رحم (هیسترکتومی) در زنان دچار علایم شدید را شامل می‌شود.
دکتر در هنگام تصمیمگیری در مورد برنامۀ درمانی عوامل متعددی را در نظر میگیرد. برخی از این عوامل در فهرست زیر آمده است:
• امکان یا تمایل زن برای بارداری
• اندازۀ فیبروئیدها
• محل قرارگیری فیبروئیدها
• سن زن و میزان نزدیکی زمانی وی به یائسگی
• علایمی که وی دچار آنها می‌شود.
مگر در صورتی که زن دچار علایم ناشی از فیبروئید باشد، وی نیازی به درمان فیبروئید پس از یائسگی ندارد مگر اینکه فیبروئیدها از نظر اندازه بسیار بزرگ باشند.
"مراقبت هشیارانه"
بسیاری از زنان گزینۀ عدم درمان فیبروئیدها را انتخاب می‌کنند زیرا به گرایش فیبروئیدها به کوچک شدن یا از بین رفتن پس از یائسگی امید دارند. به هر جهت، با وجود در پیش گرفتن چنین انتخابی همچنان بررسی منظم فیبروئیدها از سوی دکتر اهمیت دارد تا میزان رشد آنها تحت نظر قرار گیرد.
دارو
اگر فیبروئیدها باعث بروز علایمی شوند، دکترها ممکن است به تجویز دارو اقدام کنند. داروهای مورد استفاده در این مورد شامل موارد زیر است:
• داروهای ضد درد: داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن یا استامینوفن میتوانند به تسکین علایم و درد همراه فیبروئیدها کمک کنند.
• مکملهای آهن: زنان دچار خونریزی شدید عادت ماهانه ممکن است از مصرف مکملهای آهن سود ببرند، مخصوصاً زمانی که در پریود قرار دارند. آهن می‌تواند به پیشگیری آنمی ناشی از خونریزی بیش از حد کمک کند.
• قرص‌های کنترل بارداری: قرص‌های کنترل بارداری در دوز پایین و برخی از این قرص‌های که صرفاً حاوی ضد بارداریهای بر پایۀ پروژسترون هستند می‌تواند به کنترل خونریزی شدید کمک کنند.
• آگونبستهای ترشح هورمون گونادوتروپین (GnRHa): رایجترین داروی مورد استفاده در این کلاس دارویی لوپرون نام دارد. داروهای GnRHa میتوانند به‌کوچک شدن فیبروئیدها کمک کنند و در صورت امکان‌پذیر بودن جراحی برداشتن آنها را سادهتر سازند. به هر جهت، لوپرون می‌تواند سبب بروز عوارض جانبی شدید شود و به کاهش چگالی یا تراکم استخوان مرتبط شده است، بنابراین دکترها مصرف آن را برای مدت کمتر از 6 ماه توصیه می‌کنند.
جراحی
برای زنانی که دچار فیبروئیدهای بزرگ هستند یا برای آنهایی که به شدت از علایم مربوط به فیبروئیدها رنج میبرند، جراحی می‌تواند یک گزینۀ درمانی باشد.
هیسترکتومی
هیسترکتومی نوعی عمل جراحی برای برداشتن رحم زنان است. اگر زن یائسه یا نزدیک به یائسگی باشد، جراح ممکن است در کوران عمل به برداشتن تخمدانها نیز اقدام کند.
عمل هیسترکتومی قطعاً به علایم فیبروئیدهای رحمی پایان میدهد که این باعث می‌شود تا عمل مزبور گزینۀ مناسبی برای زنانی باشد که دچار علایم شدید هستند و نیز قصد بچهدار شدن ندارند یا پیشتر بچهدار شدهاند.
جراحان عمل هیسترکتومی را از طریق ایجاد برشی در شکم یا از راه واژن انجام میدهند.
تخریب اندومتریال
تخریب اندومتریال نوعی اقدام پزشکی است که در آن جدار رحم یا برداشته می‌شود یا برای کنترل علایم در زن تخریب میگردد. اغلب زنان پس از این عمل یا دچار قطع پریود میشوند یا اینکه پریود آنها بسیار سبکتر خواهد شد.
زنان پس از انجام عمل تخریب اندومتریال دیگر قادر به باردار شدن نخواهند بود، بنابراین این عمل برای زنانی که قصد بچهدار شدن در آینده را دارند گزینۀ مناسبی نیست.
میولیز
میولیز عملی است که در آن دکتر سوزنی را به درون فیبروئید فرو میبرد. برای تخریب بافت فیبروئیدی از یک جریان الکتریکی یا یک مکانیسم سرمایشی انجمادی از طریق سوزن استفاده می‌شود.
آمبولیزاسیون شریان رحمی (UAE)
زنان دچار علایم شدید و بیمیل نسبت به انجام هیسترکتومی کاندیدای مناسبی برای انجام آمبولیزاسیون شریان رحمی هستند. این اقدام شامل مسدود کردن رگهای خونی است که از طریق آنها خون به فیبروئید میرسد.
این عمل منجر به کوچک شدن فیبروئید می‌شود، اما در عین حال ممکن است مانع از باردار شدن زن در آینده گردد.
مایومکتومی
مایومکتومی عملی است که در آن فیبروئیدها برداشته میشوند اما رحم باقی میماند. مایومکتومی برای زنانی که قصد دارند تا در آینده بچهدار شوند بهترین گزینه محسوب می‌شود. نامحتمل است که پزشکان انجام مایومکتومی را برای زنان یائسه توصیه کنند.
در مایومکتومی شکمی، جراح یک شکاف بزرگ در ناحیۀ زیر شکم ایجاد میکند، و از طریق آن فیبروئیدها را خارج کرده و زخم را میبندد.
در مایومکتومی لاپاراسکوپیک، جراح چهار برش باریک ایجاد کرده و آلات پزشکی را از طریق این برشها وارد حفرات ایجاد شده میکند تا به برداشتن فیبروئیدها اقدام نماید.
دورنما
در اغلب موارد، پس از رسیدن زنان به دوران یائسگی فیبروئیدها کوچک شده و به ابعاد چنان ریزی میرسند که دیگر سبب بروز هیچ علایمی در زنان نمیشوند.
زنانی که درمان جایگزینی هورمون میگیرند یا آن گروه از زنان که همچنان دارای سطوح بالای استروژن هستند ممکن است در دوران یائسگی نیز کوچک شدن اندازۀ فیبروئیدها را تجربه نکنند. این وضعیت با استفاده از طیفی از اقدامات پزشکی قابل معالجه است و نوع این اقدامات به اندازۀ فیبروئیدها و شدت علایم بروز یافته در زنان بستگی دارد.
این موضوع حائز اهمیت است که زنان یائسهای که دچار خونریزی واژینال یا دیگر علایم ابتلاء به فیبروئید هستند به دکتر مراجعه کنند. خونریزی واژینال پس از یائسگی اختلالی است که نیازمند ارزیابی پزشکی است تا اطمینان حاصل شود که این خونریزی حاصل وجود اختلالات جدی و تهدید کنندۀ زندگی زنان نیست.
Source:
Fibroids after menopause: What you need to know
Last reviewed Sat 30 September 2017
By Nicole Galan
Reviewed by Debra Sullivan, PhD, MSN, CNE, COI
نظرات (0)