آیا این یائسگی است؟ تست و تشخیص

• راچل نل، دکتر دِبرا سولیوان
• ترجمه هستی فراست‎فر

اگرچه رسیدن به یائسگی به این معنی نیز هست که زن دیگر نباید نیازمند نگرانی از بابت بارداری باشد، یائسگی برخی تغییرات در میزان هورمون‎های زنان ایجاد می‎کند که می‎تواند بر سلامت عمومی آنان تأثیرگذار باشند.
تا زمانی که سطح هورمون‎های زن به شکل بهتری تنظیم شود، وی طیفی از علایم مرتبط به یائسگی را تجربه می‎کند. از آنجا که علایم یائسگی می‎تواند متفاوت باشد، زنان باید نگران این موضوع باشند که آنچه بر آنان می‎گذرد یائسگی است یا نشانه‎های وضعیتی دیگر!
در حال حاضر هیچ تست خاص قطعی برای پیش‎بینی ورود زنان به مرحلۀ یائسگی وجود ندارد. به هر حال، دکترها می‎توانند انواع مختلف تست‎ها را امتحان کنند تا ببینند که آیا علایم موجود در زنان به احتمال زیاد مربوط به یائسگی است یا اینکه نشانۀ وجود چیز دیگری است.

مطالب این مقاله:
• علایم
• دکتر یائسگی را چطور تشخیص می‎دهد؟
• یائسگی زودرس چیست؟
• زندگی با علایم یائسگی

علایم
پیش از یائسگی، تخمدان‎های زن برخی هورمون‎ها را ایجاد می‎کنند که بر چرخۀ عادت ماهانۀ وی تأثیر می‎گذارد. مثال‎هایی در این مورد شامل استرادیول (یکی از اشکال استروژن) و پروژسترون است.
به مرور زمان میزان تولید این هورمون‎ها در تخمدان‎ها کاهش می‎یابد، که این سبب خیزش علایم یائسگی می‎شود. یائسگی یک روند کند چند ساله است و چیزی نیست که به صورت آنی اتفاق بیفتد.
علایم همراه یائسگی عبارتند از:
• مشکلات خواب
• خشکی پوست
• از دست دادن حالت پُری پستان
• تغییرات خلقی
• تعریق شبانه
• تُنک شدن مو
• خشکی واژن
• افزایش وزن
• گرگرفتگی
این علایم مشابه علایمی است که در چندین بیماری شامل افسردگی و کم‎کاری تیروئید به چشم می‎خورند.
اگر زنی این علایم را در خود مشاهده می‎کند و مطمئن نیست که آنها نشان دهندۀ ورود او به مرحلۀ یائسگی زندگی هستند باید مشاوره با دکتر و انجام تست را مد نظر قرار دهد.

دکتر یائسگی را چطور تشخیص می‎دهد؟
از آنجا که یائسگی سبب کاهش مقدار هورمون‎هایی می‎شود که بدن زن تولید می‎کند، یکی از باورهای غلط شایع در مورد یائسگی این است که دکترها می‎تواند از تست‎های هورمونی برای تعیین یائسه بودن یا نبودن زنان استفاده کنند.
در هر حال، میزان هورمون در زنان مداوماً افزایش و کاهش پیدا مـی‎کند. دکتر باید انجام تست‎ها را در هنگامی درخواست کند که هورمون‎های زن در نقطۀ حضیض چرخۀ تخمک‎گذاری قرار دارند.
به این دلیل، دکتر اغلب اوقات انجام تست‎ها را در زمان‎های متفاوت درخواست می‎کند تا بتواند تعیین کند که زن در فرآیند یائسگی بسر می‎برد.
رایج‎ترین تست‎ها برای یائسگی عبارتند از:
• هورمون آنتی مولرین / AMH : AMH هورمونی است که از فولیکول‎های تخمدان زن ترشح می‎شود. دکترها آن را مقیاسی برای این موضوع تلقی می‎کنند که با توجه به مقدار هورمون ترشح شده چه مقدار هورمون توسط زن رها شده است.
• استرادیول: استرادیول شکل اصلی استروژن در حال چرخش در بدن است وقتی که زن در دورۀ پیش‎یائسگی قرار دارد. سطح استرادیول تا ده بار نسبت به سطح پیش‎یائسگی افت کرده به زیر 30 پیکروگرم بر میلی‎لیتر می‎رسد. اگر سطح استرادیول زن به طور مدام پایین باشد، این می‎تواند نشانه‎ای از یائسگی زن باشد.
• هورمون محرک فولیکول / FSH: FSH هورمونی است که در مغز ترشح می‎شود و برای تحریک تولید فولیکول به تخمدان‎ها می‎رود، که این به نوبۀ خود تخمکی را در طول تخمک‎گذاری آزاد می‎کند. از آنجا که یائسگی سبب نادیده گرفتن FSH از سوی تخمدان‎ها می‎شود، بدن زن در مقایسه با زن پیش‎یائسه دارای سطوح بالاتری از FSH است.
• تست‎های عملکرد تیروئید: از آنجا که یائسگی می‎تواند قویاً بازتاب دهندۀ عملکرد ضعیف تیروئید باشد، امکان دارد که دکتر برای بررسی چگونگی عملکرد تیروئید انجام تست‎های عملکرد تیروئید را درخواست کند. اگر سطح هورمون تیروئید پایین باشد، این نشان می‎دهد که نگرانی در مورد تیروئید پشت علایم قرار دارد.
وقتی مثبت بودن تست‎ها می‎تواند پیام دهندۀ یائسگی باشند، منفی بودن آنها به این معنی نیست که زن قطعاً یائسه نشده است، و دلیل این موضوع تغییرات مداوم میزان هورمون‎ها است. پس شاید برای از تشخیص خارج کردن علل بالقوه به انجام تست‎های بیشتری نیاز باشد.

در همین زمینه بیشتر بخوانیم:

گُرگرفتگی

یائسگی زودرس چیست؟
در حالی که بسیاری از زنان در سال‎های 40 و 50 زندگی خود دچار یائسگی می‎شوند، برخی از زنان زودتر از این دورۀ زندگی به این مرحله می‎رسند. وقتی یائسگی در زن در سنین زیر چهل سال بروز می‎کند، دکترها آن را تحت عنوان یائسگی زودرس یا یائسگی زودهنگام می‎شناسند.
چندین دلیل برای بروز یائسگی زودرس در زنان وجود دارد. این دلایل شامل موارد زیرند:
• شیمی درمانی یا درمان‎های سرطان، که می‎توانند به تخمدان‎ها و تولید هورمون آسیب برسانند.
• جراحی برداشتن تخمدان که به نام اوفورکتومی شناخته می‎شود.
• جراحی برداشتن رحم، که زیر عنوان هیسترکتومی شناخته مــی‎شود. اگرچه این جراحی تخمدان‎ها را برنمی‎دارد، زن ممکن است به علت تغییرات جریان خون در تخمدان‎ها دچار برخی علایم یائسگی شود.
• معیوب شدن کروموزوم، که سبب می‎شود فرد تخمدان‎هایی داشته باشد که مطابق انتظار عمل نمی‎کنند.
• تاریخچۀ ژنتیکی، زیرا برخی زنان دارای تاریخچۀ خانوادگی یائسگی زودرس هستند.
• بیماری‎های خودایمنی مثل بیماری تیروئید یا ارتریت روماتوئید.
یائسگی زودرس تــهدیدگر حیات زنان نیست، اما می‎تواند برای برخی زنان مایۀ نگرانی باشد. اگر زنی بخواهد بدون روش‎های کمکی باردار شود این کار از او ساخته نیست زیرا دیگر قدرت تخمک‎گذاری ندارد.
کاهش هورمون‏‎های استروژن همچنین با تضعیف استخوان‎ها مرتبط است، که این می‎تواند به ایجاد استئوپوروز کمک کند. همچنین، زنی که دچار یائسگی زودرس می‎شود ممکن است در ریسک بالاتری برای بیماری قلبی قرار داشته باشد.
در حالی که دکتر ممکن است قادر به معکوس کردن سیر یائسگی زودرس نباشد، وی می‎تواند برخی درمان‎ها مثل درمان جایگزینی هورمون تجویز کند. در هر حال، درمان مزبور دارای ریسک‎هایی است که لحاظ کردن آنها برای زنان مهم است.

زندگی با علایم یائسگی
برخی زنان دچار یائسگی در هنگام تجربۀ آن هیچ گونه کمک پزشکی نیاز ندارند. در هر حال، برخی زنان دچار برخی علایم مثل گرگرفتگی شدید می‎شوند که بر کیفیت زندگی آنها لطمه می‎زند.
مثال‎هایی در مورد برخی درمان‎های در دسترس برای یائسگی شامل موارد زیر است:
• درمان جایگزینی هورمون، مثل گرفتن درمان استروژن در کمترین و مؤثرترین دوز.
• استروژن واژینال، که به صورت مستقیم داخل واژن انجام می‎شود تا خشکی آن را کاهش دهد.
• درمان‎هایی به نام مهار کننده‎های بازجذب انتخابی سروتونین، که می‎توانند میزان وقوع گرگرفتگی را در برخی زنان یائسه کاهش دهند. داروی گاباپنتین (نورونتین) نیز می‏تواند گرگرفتگی را در زنانی که قادر به گرفتن استروژن نیستند، کاهش دهد.
در کنار درمان‎های پزشکی، بسیاری مداواهای خانگی هست که زنان می‎توانند برای کاهش علایم یائسگی در حد امکان از آنها استفاده کنند.
• اجتناب از محرک‎های تقویت یا تشدید گرگرفتگی‎ها. مثال‎هایی در این مورد شامل کافئین، خوردن غذاهای ادویه‎دار، خوردن نوشابۀ زیاد، بودن در هوای گرم، یا گرم نگه داشتن بیش از حد محل زندگی است.
• استفاده از لوبریکانت‎های بر پایۀ آب در طول مقاربت جنسی برای کاهش ناراحتی ناشی از باریک شدن بافت‎ها.
• استفاده از روش‎های کاهش استرس. مثال‎هایی در این مورد شامل تنفس عمیق، مدیتیشن، مطالعه، ماساژ، و ریلکسیشن پیشرونده است.
• ترک سیگار. سیگار می‎تواند باعث تقویت گرگرفتگی‎های یائسگی شود.
• ورزش منظم. ورزش می‎تواند استرس را کاهش دهد و همچنین به استحکام استخوان‏ها و عضلات کمک کند.
زنان همچنین ممـــکن است از مکمل‎های گیاهی یا دیگر مکمل‎های رژیم غذایی به منظور کاهش میزان علایم یائسگی استفاده کنند. مثال‎هایی در این مورد شامل توت مار، شبدر قرمز، سیب زمینی خودرو و کاوا است.
در هر حال، شواهد علمی مبنی بر مؤثر بودن این گیاهان در کاهش علایم مرتبط به یائسگی وجود ندارد.
به علاوه، گیاهان دارویی و مکمل‎ها تحت نظارت FDA قرار ندارند. مردم همیشه قبل از استفاده از این مکمل‎ها و گیاهان دارویی باید با پزشک مشورت کنند.

Source:
Is it menopause? Tests and diagnosis
Written by Rachel Nall, RN, BSN, CCRN
Reviewed by Debra Sullivan, PhD, MSN, CNE, COI
Last reviewed: Thu 25 May 2017