• راچل نل، دکتر دِبرا سولیوان
• ترجمه هستی فراستفر
اگرچه رسیدن به یائسگی به این معنی نیز هست که زن دیگر نباید نیازمند نگرانی از بابت بارداری باشد، یائسگی برخی تغییرات در میزان هورمونهای زنان ایجاد میکند که میتواند بر سلامت عمومی آنان تأثیرگذار باشند.
تا زمانی که سطح هورمونهای زن به شکل بهتری تنظیم شود، وی طیفی از علایم مرتبط به یائسگی را تجربه میکند. از آنجا که علایم یائسگی میتواند متفاوت باشد، زنان باید نگران این موضوع باشند که آنچه بر آنان میگذرد یائسگی است یا نشانههای وضعیتی دیگر!
در حال حاضر هیچ تست خاص قطعی برای پیشبینی ورود زنان به مرحلۀ یائسگی وجود ندارد. به هر حال، دکترها میتوانند انواع مختلف تستها را امتحان کنند تا ببینند که آیا علایم موجود در زنان به احتمال زیاد مربوط به یائسگی است یا اینکه نشانۀ وجود چیز دیگری است.
مطالب این مقاله:
• علایم
• دکتر یائسگی را چطور تشخیص میدهد؟
• یائسگی زودرس چیست؟
• زندگی با علایم یائسگی
علایم
پیش از یائسگی، تخمدانهای زن برخی هورمونها را ایجاد میکنند که بر چرخۀ عادت ماهانۀ وی تأثیر میگذارد. مثالهایی در این مورد شامل استرادیول (یکی از اشکال استروژن) و پروژسترون است.
به مرور زمان میزان تولید این هورمونها در تخمدانها کاهش مییابد، که این سبب خیزش علایم یائسگی میشود. یائسگی یک روند کند چند ساله است و چیزی نیست که به صورت آنی اتفاق بیفتد.
علایم همراه یائسگی عبارتند از:
• مشکلات خواب
• خشکی پوست
• از دست دادن حالت پُری پستان
• تغییرات خلقی
• تعریق شبانه
• تُنک شدن مو
• خشکی واژن
• افزایش وزن
• گرگرفتگی
این علایم مشابه علایمی است که در چندین بیماری شامل افسردگی و کمکاری تیروئید به چشم میخورند.
اگر زنی این علایم را در خود مشاهده میکند و مطمئن نیست که آنها نشان دهندۀ ورود او به مرحلۀ یائسگی زندگی هستند باید مشاوره با دکتر و انجام تست را مد نظر قرار دهد.
دکتر یائسگی را چطور تشخیص میدهد؟
از آنجا که یائسگی سبب کاهش مقدار هورمونهایی میشود که بدن زن تولید میکند، یکی از باورهای غلط شایع در مورد یائسگی این است که دکترها میتواند از تستهای هورمونی برای تعیین یائسه بودن یا نبودن زنان استفاده کنند.
در هر حال، میزان هورمون در زنان مداوماً افزایش و کاهش پیدا مـیکند. دکتر باید انجام تستها را در هنگامی درخواست کند که هورمونهای زن در نقطۀ حضیض چرخۀ تخمکگذاری قرار دارند.
به این دلیل، دکتر اغلب اوقات انجام تستها را در زمانهای متفاوت درخواست میکند تا بتواند تعیین کند که زن در فرآیند یائسگی بسر میبرد.
رایجترین تستها برای یائسگی عبارتند از:
• هورمون آنتی مولرین / AMH : AMH هورمونی است که از فولیکولهای تخمدان زن ترشح میشود. دکترها آن را مقیاسی برای این موضوع تلقی میکنند که با توجه به مقدار هورمون ترشح شده چه مقدار هورمون توسط زن رها شده است.
• استرادیول: استرادیول شکل اصلی استروژن در حال چرخش در بدن است وقتی که زن در دورۀ پیشیائسگی قرار دارد. سطح استرادیول تا ده بار نسبت به سطح پیشیائسگی افت کرده به زیر 30 پیکروگرم بر میلیلیتر میرسد. اگر سطح استرادیول زن به طور مدام پایین باشد، این میتواند نشانهای از یائسگی زن باشد.
• هورمون محرک فولیکول / FSH: FSH هورمونی است که در مغز ترشح میشود و برای تحریک تولید فولیکول به تخمدانها میرود، که این به نوبۀ خود تخمکی را در طول تخمکگذاری آزاد میکند. از آنجا که یائسگی سبب نادیده گرفتن FSH از سوی تخمدانها میشود، بدن زن در مقایسه با زن پیشیائسه دارای سطوح بالاتری از FSH است.
• تستهای عملکرد تیروئید: از آنجا که یائسگی میتواند قویاً بازتاب دهندۀ عملکرد ضعیف تیروئید باشد، امکان دارد که دکتر برای بررسی چگونگی عملکرد تیروئید انجام تستهای عملکرد تیروئید را درخواست کند. اگر سطح هورمون تیروئید پایین باشد، این نشان میدهد که نگرانی در مورد تیروئید پشت علایم قرار دارد.
وقتی مثبت بودن تستها میتواند پیام دهندۀ یائسگی باشند، منفی بودن آنها به این معنی نیست که زن قطعاً یائسه نشده است، و دلیل این موضوع تغییرات مداوم میزان هورمونها است. پس شاید برای از تشخیص خارج کردن علل بالقوه به انجام تستهای بیشتری نیاز باشد.
یائسگی زودرس چیست؟
در حالی که بسیاری از زنان در سالهای 40 و 50 زندگی خود دچار یائسگی میشوند، برخی از زنان زودتر از این دورۀ زندگی به این مرحله میرسند. وقتی یائسگی در زن در سنین زیر چهل سال بروز میکند، دکترها آن را تحت عنوان یائسگی زودرس یا یائسگی زودهنگام میشناسند.
چندین دلیل برای بروز یائسگی زودرس در زنان وجود دارد. این دلایل شامل موارد زیرند:
• شیمی درمانی یا درمانهای سرطان، که میتوانند به تخمدانها و تولید هورمون آسیب برسانند.
• جراحی برداشتن تخمدان که به نام اوفورکتومی شناخته میشود.
• جراحی برداشتن رحم، که زیر عنوان هیسترکتومی شناخته مــیشود. اگرچه این جراحی تخمدانها را برنمیدارد، زن ممکن است به علت تغییرات جریان خون در تخمدانها دچار برخی علایم یائسگی شود.
• معیوب شدن کروموزوم، که سبب میشود فرد تخمدانهایی داشته باشد که مطابق انتظار عمل نمیکنند.
• تاریخچۀ ژنتیکی، زیرا برخی زنان دارای تاریخچۀ خانوادگی یائسگی زودرس هستند.
• بیماریهای خودایمنی مثل بیماری تیروئید یا ارتریت روماتوئید.
یائسگی زودرس تــهدیدگر حیات زنان نیست، اما میتواند برای برخی زنان مایۀ نگرانی باشد. اگر زنی بخواهد بدون روشهای کمکی باردار شود این کار از او ساخته نیست زیرا دیگر قدرت تخمکگذاری ندارد.
کاهش هورمونهای استروژن همچنین با تضعیف استخوانها مرتبط است، که این میتواند به ایجاد استئوپوروز کمک کند. همچنین، زنی که دچار یائسگی زودرس میشود ممکن است در ریسک بالاتری برای بیماری قلبی قرار داشته باشد.
در حالی که دکتر ممکن است قادر به معکوس کردن سیر یائسگی زودرس نباشد، وی میتواند برخی درمانها مثل درمان جایگزینی هورمون تجویز کند. در هر حال، درمان مزبور دارای ریسکهایی است که لحاظ کردن آنها برای زنان مهم است.
زندگی با علایم یائسگی
برخی زنان دچار یائسگی در هنگام تجربۀ آن هیچ گونه کمک پزشکی نیاز ندارند. در هر حال، برخی زنان دچار برخی علایم مثل گرگرفتگی شدید میشوند که بر کیفیت زندگی آنها لطمه میزند.
مثالهایی در مورد برخی درمانهای در دسترس برای یائسگی شامل موارد زیر است:
• درمان جایگزینی هورمون، مثل گرفتن درمان استروژن در کمترین و مؤثرترین دوز.
• استروژن واژینال، که به صورت مستقیم داخل واژن انجام میشود تا خشکی آن را کاهش دهد.
• درمانهایی به نام مهار کنندههای بازجذب انتخابی سروتونین، که میتوانند میزان وقوع گرگرفتگی را در برخی زنان یائسه کاهش دهند. داروی گاباپنتین (نورونتین) نیز میتواند گرگرفتگی را در زنانی که قادر به گرفتن استروژن نیستند، کاهش دهد.
در کنار درمانهای پزشکی، بسیاری مداواهای خانگی هست که زنان میتوانند برای کاهش علایم یائسگی در حد امکان از آنها استفاده کنند.
• اجتناب از محرکهای تقویت یا تشدید گرگرفتگیها. مثالهایی در این مورد شامل کافئین، خوردن غذاهای ادویهدار، خوردن نوشابۀ زیاد، بودن در هوای گرم، یا گرم نگه داشتن بیش از حد محل زندگی است.
• استفاده از لوبریکانتهای بر پایۀ آب در طول مقاربت جنسی برای کاهش ناراحتی ناشی از باریک شدن بافتها.
• استفاده از روشهای کاهش استرس. مثالهایی در این مورد شامل تنفس عمیق، مدیتیشن، مطالعه، ماساژ، و ریلکسیشن پیشرونده است.
• ترک سیگار. سیگار میتواند باعث تقویت گرگرفتگیهای یائسگی شود.
• ورزش منظم. ورزش میتواند استرس را کاهش دهد و همچنین به استحکام استخوانها و عضلات کمک کند.
زنان همچنین ممـــکن است از مکملهای گیاهی یا دیگر مکملهای رژیم غذایی به منظور کاهش میزان علایم یائسگی استفاده کنند. مثالهایی در این مورد شامل توت مار، شبدر قرمز، سیب زمینی خودرو و کاوا است.
در هر حال، شواهد علمی مبنی بر مؤثر بودن این گیاهان در کاهش علایم مرتبط به یائسگی وجود ندارد.
به علاوه، گیاهان دارویی و مکملها تحت نظارت FDA قرار ندارند. مردم همیشه قبل از استفاده از این مکملها و گیاهان دارویی باید با پزشک مشورت کنند.
Source:
Is it menopause? Tests and diagnosis
Written by Rachel Nall, RN, BSN, CCRN
Reviewed by Debra Sullivan, PhD, MSN, CNE, COI
Last reviewed: Thu 25 May 2017
نظرات (1)