• دکتر جی. دبلیو مارکز، دکتر ویلیام سی. شیل جونیور
• ترجمه نادر اکبری سراوانی
تعریف خارش مقعد و واقعیات
• خارش مقعد خارش ناحیۀ اطراف مقعد است
• مثال‌هایی در مورد علل خارش مقعد شامل انواع هموروئید، ترک ناحیۀ مقعد، کرمک، برخی غذاها، و داروها است
• علایم اضافی همراه خارش مقعد شامل سوزش و درد در ناحیۀ پوست مقعد بر اثر آسیبدیدگی توسط خارش و خراشیدن است.
• تشخــــیص علت خارش مقعد نیازمند معاینۀ مقعد برای مشکلات شایع مثل هموروئیدها یا ترکهای پوستی، بیماری‌های پوستی مثل پسوریازیس یا سرطان، بیماری‌های عفونی مثل کرمک یا عفونت مخمری، و نشت مدفوع است.
• درمان خارش مقعد به علت بروز آن بستگی دارد.
خارش مقعد چیست؟
خارش مقعد (که اصطلاح پزشکی آن پروریتیس انی است) خارش پوست ورودی کانال مقعد است که از طریق آن مدفوع از بدن دفع می‌شود. پوست اطراف ورودی مزبور به عنوان نشیمن شناخته می‌شود. خارش مزبور با میل به خارش همراه است. اگرچه خارش ممکن است واکنشی نسبت به مواد شیمیایی موجود در مدفوع باشد اغلب اوقات این خارش بر وجود التهاب در اطراف ناحیۀ مقعد دلالت دارد.
شدت خارش مقعد و میزان التهاب با ترومای مستقیم ناشی از خارش و خراشیدن و وجود رطوبت افزایش پیدا میکند. وقتی خارش و التهاب به شدیدترین حد میرسند خارش سبب ناراحتی غیر قابل تحملی می‌شود که اغلب به عنوان سوزش و رنجوری توصیف می‌گردد.
چه چیز سبب خارش مقعد می‌شود؟
• خارش مقعد ممکن است بر اثر تحریک ناشی از مواد شیمیایی موجود در غذای خورده شده مثل موارد موجود در چاشنی‌های تند، سسهای داغ و انواع فلفل تند ایجاد شود.
• خارش مقعد در عین حال ممکن است به علت تحریک ناشی از وجود رطوبت مداوم در مقعد بر اثر آبکی بودن مدفوع، اسهال، یا نشت مقادیر کم مدفوع (بیاختیاری دفع مدفوع) ایجاد گردد. رطوبت امکان بروز عفونتهای مقعدی مخصوصاً عفونت مخمری را مشخصاً در بیماران دچار دیابت یا HIV افزایش میدهد.
• درمان با آنتیبیوتیک می‌تواند به بروز عفونت مخمری و تحریک ناحیۀ مقعد منجر شود.
• پسوریازیس می‌تواند باعث خارش مقعد شود.
• فیستولهای غیر نرمال در پوست رودۀ کوچک یا رودۀ بزرگ اطراف مقعد می‌تواند در نتیجۀ بیماری (برای مثال بیماری کرون) ایجاد شود و این فیستولها مایعات تحریکآمیز را وارد ناحیۀ مقعد می‌کنند.
• در موارد نادر، تومورهای ناحیۀ مقعد میتوانند عامل بروز خارش باشند.
دیگر عواملی که میتوانند سبب خارش مقعد شوند شامل موارد زیر هستند:
• کرمک
• انواع هموروئید
• پارگی پوست مقعد (ترک)
• پلاکهای پوستی (رشد موضعی غیر نرمال پوست مقعد).
علایم خارش مقعد
خارش مقعد به علت تحریک پوست اطراف مقعد بروز میکند و با میل به خاراندن و خراشیدن ناحیۀ دچار خارش همراه است. شدت خارش با وجود رطوبت، فشار و نشستن افزایش پیدا میکند.
برخی از مردم ممکن است علایم و نشانههای زیر را به همراه خارش مقعد تجربه کنند:
• وجود خون در مدفوع
• خونریزی از راست روده
• خارش آلت تناسلی
برای درمان خارش مقعد به کدام متخصص پزشکی باید مراجعه کرد؟
اگرچه خارش مقعد می‌تواند از سـوی پزشک عمومی یا متخصص بیماری‌های داخلی مورد ارزیابی قرار گیرد، این ارزیابی اغلب اوقات از سوی یک جراح کولورکتال (پروکتولوژیست) و گاهی از اوقات توسط متخصص دستگاه گوارش انجام می‌شود.
در مورد بیماری‌های مقعد بیشتر بخوانیم:
شقاق مقعد - آنچه دانستنش نیاز است
آبسه مقعد و راست روده در کودکان و بزرگسالان
علت خارش مقعد چگونه تشخیص داده می‌شود؟
خارش مقعد ابتدا با معاینۀ دقیق مقعد برای کاوش در ناهنجاریهای محتمل مثل هموروئید، ترک و شکاف پوستی، توده‌های پوستی، رطوبت، و پوست‌رفتگی (پارگی یا ترک پوستی بر اثر خراشیدن و خاراندن) انجام می‌شود.
معاینۀ انگشتی مقعد می‌تواند وجود تومورهای احتمالی در این ناحیه را برای پزشک مشخص سازد. برای بررسی از نزدیک کانال مقعد ممکن است از پروکتوسکپ استفاده شود. پروکتوسکپ یک لولۀ کوتاه است که از طریق سوراخ مقعد وارد راست روده می‌شود به طوری که پزشک بتواند کانال مقعد را برای بررسی احتمال وجود کرمکها مورد معاینۀ بصری قرار دهد. این کرمها و تخمک آنها را میتوان با استفاده از تست کرمک مورد بررسی قرار داد. نمونۀ بافت ناحیه برای بررسی احتمال وجود کرمک با استفاده از نوار چسب شفاف گرفته می‌شود.
درمان خارش مقعد چیست؟
درمان اولیۀ خارش مقعدی ساده به طور مستقیم متوجه کاهش سوزش و رنج ناشی از وضعیت است. تمیز و خشک نگه داشتن کامل ناحیۀ مقعد امری ضروری است و باید از استفاده از صابون در ناحیۀ مقعد خودداری کرد.
• تمیز کردن ناحیه شامل شستشوی ملایم آن بدون سایش یا تحریک پوست با استفاده از حوله یا پارچه شستشو.
• پس از پایان دفع، پدهای مرطوب مثل پوشک بچه باید به جای دستمال توالت برای تمیز کردن ناحیه مورد استفاده قرار گیرد.
• اگر ناحیۀ مقعد دچار رطوبت مداوم بوده یا فرد دچار بیاختیاری دفع مدفوع باشد، ضروری است که در فواصل بین دفع مدفوع نسبت به تمیز کردن ناحیه با استفاده از پد مرطوب اقدام شود.
محصولات غیر نسخهای متعددی برای درمان خارش مقعد به صورت پماد، کرم، ژل، شیاف، فوم و پد در دسترس است. این محصولات اغلب حاوی همان داروهایی هستند که برای درمان هموروئید به کار میروند.
• وقتی از این پمادها، کرمها و ژلها برای ناحیۀ اطراف مقعد استفاده می‌شود، آنها باید لایۀ نازکی روی ناحیه ایجاد کنند.
• وقتی دارو به کانال مقعد تحویل می‌شود، باید با استفاده از انگشت مجهز به روکش (پوششهای لاتکس برای نوک انگشتان) یا با استفاده از اپلیکاتور انجام شود. بهترین کارآیی در این مورد با آن دسته از اپلیکاتورها است که در عین داشتن سوراخ در انتهای خود سوراخهایی نیز در اطراف آنها وجود دارد. پیش از فرو بردن آنها به داخل مقعد باید لولۀ این ابزار با پماد چرب شود.
• شیافها یا فومها مزیتی بر پمادها، کرمها و ژلها ندارند.
اغلب فرآورده‌ها دارای بیش از یک نوع ترکیب فعال هستند. تقریباً همۀ آنها شامل یک مادۀ محافظ به اضافۀ سایر ترکیبات هستند.
بی‌حس‌کننده‌های موضعی
بی‌حس کننده‌های موضعی از طریق بی‌حس کردن عصبهای انتهای راست روده باعث تسکین موقتی درد، سوزش، و خارش می‌شوند. استفاده از این محصولات باید محدود به ناحیۀ اطراف مقعد و پایین کانال مقعد باشد. بی‌حس کننده‌های موضعی میتوانند سبب ایجاد واکنش‌های آلرژیک همراه سوزش و خارش شوند. بنابراین، استفاده از این بی‌حس کنندهها در صورت افزایش سوزش و خارش نباید ادامه پیدا کند.
مثال‌هایی از بی‌حس کننده‌های موضعی شامل موارد زیر است:
• بنزوکائین 5% تا 20% (آمریکین هموروئیدال، لاناکین دارای حداکثر قدرت، مدیکان)
• الکل بنزیل (ایچ – V) 5% تا 20%
• دیبوکایین 0.25% تا 1% (نوپرکینال)
• دیکلونین 0.5% تا 1%
• لیدوکایین (گزیلوکایین) 2% تا 5%
• پراموکسین 1% (فوم غیر استروئیدی پروکتو، مسکن درد فلیت، ترونوتان هیدروکلراید)
• تتراکایین 0.5% تا 5%
وازوکونستریکتورها یا منقبض کنندهها
وازوکونستریکتورها مواد شیمیایی مثل اپینفرین هستند، مادهای شیمیایی که به صورت طبیعی تولید می‌شود. وقتی به ناحیۀ مقعد تحویل شوند وازوکونستریکتورها باعث کوچکتر شدن رگهای خونی می‌شوند که این سبب کاهش میزان تورم می‌شود. در عین حال این مواد بر اثر داشتن اثرات بی‌حس کنندۀ خفیف باعث کاهش درد و خارش می‌شوند.
وازوکونستریکتورهای تحویل شده به ناحیۀ پرینئال - خلاف موارد داده شده از طریق تزریق - احتمال کمی دارد که سبب بروز عوارض جانبی جدی مثل فشار خون بالا، عصبانیت، رعشه، خوابآلودگی و تشدید دیابت یا هیپرتیروئیدیسم شوند.
مثال‌هایی در مورد این داروها شامل موارد زیر است:
• افدرین سولفات 0.1% تا 1.25%
• اپینفرین 0.005% تا 0.01%
• فنیلافرین 0.25% (شیاف مدیکان، پریپیریشن H، رکتوکایین)
محافظ‌ها
محافظ‌ها از طریق تشکیل یک لایۀ حایل روی پوست و پیشگیری از تماس پوست آزرده و تحریک شده با مایعات محرک یا مدفوع سبب پیشگیری از خارش ناحیۀ مقعد می‌شوند. این حایلها خارش، سوزش، درد و حالت تحریکپذیری را کاهش میدهند. محصولات متعددی وجود دارد که خود نقش محافظ را بازی می‌کنند یا اینکه در کنار داروهای دیگر حاوی این مادۀ محافظ هستند.
مثال‌هایی در مورد محافظ‌ها شامل موارد زیر است:
• ژل هیدروکسید آلومینیم
• کره کاکائو
• گلیسرین
• کائولین
• لانولین
• روغن معدنی (بالنئول)
• وازلین سفید
• نشاسته
• اکسید زینک (دسیتین) یا کالامین (حاوی اکسید زینک) با غلظت حداکثر 25% درصد است
روغن ماهی کاد یا روغن کبد کوسه در صورتی که مقدار ویتامین A معادل 10.000 واحد USP/ روز باشد./
Source:
Anal Itching (Pruritus Ani) Causes, Medication, and Pain Relief
Medical Author: Jay W. Marks, MD
Medical Editor: William C. Shiel Jr., MD, FACP, FACR
نظرات (0)