انتروکولیت یا التهاب توأمان روده کوچک و بزرگ - انواع، علل، علایم، و درمان

• جون جانسون، دکتر النا بیگرز
• ترجمه هامیک رادیان

انتروکولیت یکی از علل التهاب دستگاه گوارش است. این اختلال به جدار داخلی رودۀ بزرگ و نیز کوچک آسیب می‎رساند، و سبب بروز برخی علایم در بدن می‎شود.
انتریت التهاب رودۀ کوچک است. کولیت التهاب رودۀ بزرگ است. در ترکیب باهم این دو اختلال انتروکولیت یا کولوانتریت نامیده می‎شوند.

مطالب این مقاله:
• انواع انتروکولیت
• علایم شایع انتروکولیت
• تشخیص
• درمان
• رژیم غذایی برای انتروکولیت

انواع انتروکولیت
چند نوع مختلف انتروکولیت وجود دارد که هر یک علایم مشخصۀ خود را دارد.

انتروکولیت نکروزان
انتروکولیت نکروزان وقتی بروز می‎کند که التهاب با مرگ بافت‎ها در جدار روده همراه می‌شود. این مشکل بیشتر در کودکان دارای تولد زودرس یا نوزادان بیمار دیده می‎شود.
علت انتروکولیت نکروزان در حال حاضر روشن نیست. برخی بر این باورند که نوزادان زودرس دارای یک سیستم ایمنی توسعه نیافته هستند و در نتیجه در مقابل حملۀ میکربی آسیب‌پذیرترند. وجود میکرب بیش از حد در روده به نظر می‎رسد که مشکل را شدیدتر می‎کند.
نظریۀ دیگری عنوان می‎کند که فقدان جریان خون یا اکسیژن به امعاء و احشاء سبب بروز التهاب اولیه می‎شود، که عفونت باکتریایی در مرحلۀ بعد سبب تشدید آن می‎گردد. برخی بر این اعتقادند که تغذیۀ بیش از حد نوزاد، میکرب را بیش از میزانی که رودۀ نوزاد تاب تحمل آن را دارد وارد دستگاه گوارش بچه می‎کد که این سبب بروز علایم می‎گردد.
علایم و نشانه‎های انتروکولیت نکروزان عبارتند از:
• نفخ، ورم و تغییر رنگ شکم
• مدفوع خون‌آلود
• اسهال
• استفراغ
بچه ممکن است نتواند به درستی غذا بخورد یا اصلاً میل به خوردن غذا نشان ندهد. انتروکولیت نکروزان همچنین می‎تواند علایم عفونت باکتریایی مثل تب، اختلال تنفسی یا خستگی بیش از حد ایجاد کند.
انتروکولیت نکروزان در صورت عدم درمان می‎تواند کشنده باشد. بچۀ دچار این بیماری باید بلافاصله تحت مراقبت‎های اورژانسی پزشکی قرار گیرد.

انتروکولیت همراه آنتی‎بیوتیک
در عین حال امکان بروز علایم انتروکولیت به دنبال مصرف آنتی‎بیوتیک وجود دارد.
در رودۀ انسان سالم، میکرب برای یافتن جایی در دیوارۀ روده می‎جنگد، که در آنجا این میکرب‌ها به خرد کردن و هضم غذا کمک می‎کنند. وقتی فردی آنتی‎بیوتیک مصرف می‎کند، بیشتر این باکتری‎ها نابود می‎شوند. این وضعیت محیطی مطلوب برای میکرب‎هایی نظیر کلوستریدیا دیفیسیل برای عفونت‎زایی ایجاد می‎کند.
وقتی کلوستریدیا دیفیسیل‌ها گسترش پیدا می‎کنند، سمومی را در بدن ترشح می‌نمایند. نخستین علایم معمولاً ده روز پس از آغاز درمان با آنتی‎بیوتیک بروز می‎کند.
علایم می‎تواند شامل موارد زیر باشد:
• گرفتگی و نفخ
• افزایش نیاز به دستشویی
• اسهال آبکی
• تب
• خستگی
• احساس بیماری یا ناخوشی کلی
• درد شدید معده
انتروکولیت همراه آنتی‎بیوتیک در عین حال می‎تواند به نوع دیگری از انتروکولیت پیشرفت کند که انتروکولیت سودوممبرانوس نامیده می‎شود.

انتروکولیت سودوممبرانوس
انتروکولیت سودوممبرانوس (انتروکولیت غشاء کاذب) شامل بروز التهاب در جدار امعاء به اضافه روده است.
این نوع انتروکولیت معمولاً به سبب عفونت باکتریایی ناشی از آنتی‎بیوتیک‎ها بروز می‎کند، که این بدان معنی است که مردم دچار انتروکولیت سودوممبرانوس احتمالاً دچار انتروکولیت همراه آنتی‎بیوتیک نیز بوده‎اند. به هر جهت، همیشه مورد چنین نیست.
علایم خاص انتروکولیت سودوممبرانوس شامل اسهال آبکی مدام همراه بوی زننده، تب، و گرفتگی‎های دردناک ناحیۀ شکم است.
این بیماری همچنین سبب جمع شدن گلبول‌های سفید خون، مخاط، و ترشح پروتئین‎هایی از دیوارۀ روده می‎شود. این توده در خلال حرکات روده از بدن خارج می‎گردد و به آسانی می‎توان آن را در وارسی مدفوع دید.

انتروکولیت هموراژیک
انتروکولیت هموراژیک نوع دیگری از التهاب به علت یک عفونت میکربی است. برخی گونه‌های باکتریوم اشیرشیا کولی روده‎ها را عفونی می‎کنند، و سمی ترشح می‎نمایند که سبب بروز مشکلاتی برای بدن می‎شود.
انتروکولیت هموراژیک معمولاً سبب گرفتگی‎های شدید و اسهال آبکی و خون‎آلود می‎شود. برخی از مردم دچار تب نیز می‎شوند.
انتروکولیت هموراژیک در صورت عدم درمان می‎تواند به خطری جدی تبدیل شود. اگر باکتری وارد جریان خون گردد، عفونت می‎تواند گسترش یابد و به دیگر دستگاه‎های بدن آسیب برساند.
در موارد شدید، مردم ممکن است دچار یک بیماری به نام سندرم اورمی همولیتیک شوند. این بیماری آنها را در معرض خطر بیماری‎های دیگر مثل نارسایی کلیوی، صدمه به عصب و سکته مغزی قرار می‎دهد.

علایم شایع انتروکولیت
علایم انتروکولیت بسته به فرد و نوع انتروکولیت مبتلابه وی می‎تواند بسیار متفاوت باشد. انتروکولیت به پایانۀ تحتانی سیستم گوارش آسیب می‎زند و همۀ انواع این بیماری علایم مشترکی نیز دارند.
برخی از شایع‎ترین علایم مزبور عبارتند از:
• تب
• ورم در ناحیۀ نزدیک معده
• تهوع
• استفراغ
• اسهال
• خستگی
• احساس کلی ناخوشی
برخی از مردم که دچار انواع مشخص انتروکولیت می‎شوند ممکن است برخی علایم دیگر مثل خونریزی مقعدی را تجربه کنند.

تشخیص
تشخیص انتروکولیت ممکن است به چند آزمایش مختلف نیاز داشته و درمان ممکن است زمان‌بر باشد. برای تشخیص انتروکولیت پزشک تاریخچۀ پزشکی فرد را می‎گیرد و یک معاینۀ فیزیکی انجام می‎دهد. دکتر احتمالاً تست‌های مختلفی مثل تست شمارش کامل گلبول‎های خون (CBC)، تست کشت خون، و تست نمونۀ مدفوع را درخواست می‎کند. بررسی مدفوع به دکترها کمک می‎کند تا کولیت سودوممبرانوس یا دیگر موارد انتروکولیت ناشی از عفونت شدید را از تشخیص خارج کنند.
در برخی موارد دکترها تست‎های تصویربرداری مثل CT اسکن یا MRI انجام می‎دهند. تصاویر به دست آمده از این تست‎ها می‎تواند به مشخص شدن نشانه‎های التهاب در روده و دیگر نشانگرهای اختلال منجر شود.
اولتراسوند نیز در بسیاری از مواقع مفید است. اولتراسوند شکم به دکترها امکان می‎دهد تا پی ببرنند که آیا دیوارۀ کولون یا روده باریک ضخیم شده یا روده‎ها متسع یا پر از مایع شده‎اند.

درمان
هر نوع انتروکولیت روش‌های درمانی و ملاحظات خاص خود را دارد.
وقتی انتروکولیت تشخیص داده شود، دکتر در مورد گزینه‌های مختلف درمانی با بیمار صحبت می‎کند.
گزینه‎های درمانی می‎تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و به میزان زیادی وابسته به نوع انتروکولیتی است که فرد بدان مبتلا شده، و نیز اینکه گسترش بیماری تا چه حد است.
بسیاری از مردم ناچارند در بیمارستان بستری شوند تا اینکه دکترها بتوانند پیشرفت بیماری را پایش و بیماری را ردیابی کنند. امکان دریافت مایع از طریق تزریق وریدی در صورت از دست دادن آب بدن بر اثر اسهال مکرر وجود دارد. برخی دیگر از بیماران نیازمند تزریق خون یا پلاکت هستند.
در موارد انتروکولیت برگشت پذیر، دکترها ممکن است یک پیوند مدفوع میکربی انجام دهند، که در آن میکروارگانیسم‎های دچار اختلال روده با باکتری گرفته شده از اهدا کنندۀ سالم جایگزین می‎شود.
درمان شامل استفاده از داروهای ضد اسهال نمی‎شود، زیرا این داروها می‎توانند بیماری را تشدید کنند و کارآیی اندکی دارند.
به ندرت آنتی‎بیوتیک برای موارد انتروکولیت تجویز می‎شود، زیرا آنتی‎بیوتیک‏ها باعث تشدید عفونت شده و به عوارض بیشتر منجر می‎شوند. این مورد به ویژه در بارۀ مواردی که انتروکولیت هموراژیک یا انتروکولیت ناشی از آنتی‎بیوتیک مطرح است مصداق دارد. به هر جهت امکان تجویز آنتی‎بیوتیک برای پیشگیری از سپسیس کشنده وجود دارد.
برخی از موارد شدید انتروکولیت نیازمند انجام عمل جراحی است. آن دسته از بیماران که دچار پارگی بافت‌ها در روده‎ها شده‌اند احتمالاً نیازمند جراحی اورژانسی خواهند شد. به هر جهت این گروه از بیماران کمتر احتمال دارد که به درمان‎های محافظه کارانه جواب دهند و ممکن است که نسبت به خونریزی یا سپسیس آسیب‌پذیر باشند.
جراحی معمولاً شامل تخلیۀ نواحی آسیب دیده و برداشتن بخش‌هایی از روده‎ها است.

رژیم غذایی برای انتروکولیت
این احتمال هست که فرد با ایجاد تغییر در رژیم غذایی خود به درمان انتروکولیت کمک کند. احتمالاً مهم‎ترین ملاحظۀ رژیم غذایی مربوط به فرد دچار انتروکولیت آب است.
انتروکولیت به طور معمول سبب بروز اسهال مکرر می‎شود که بسیار هم آبکی است. این روند باعث می‎شود تا بدن آب و الکترولیت‎های خود را از دست بدهد، که باید آنها را جایگزین کرد.
نوشیدن آب به مقدار کافی در سراسر روز می‎تواند شانس کم‎آبی بدن را کاهش دهد. همچنین مصرف غذاهای پر از مایع در کنار غذاهای معمول یک انتخاب عالی است، زیرا این غذاها در کنار آب مواد مغذی و الکترولیت‎ها را در اختیار بدن قرار می‎دهند.
انتروکولیت یک اختلال روده است، بنابراین غذا خوردن برای بهبود سلامت روده نقش حیاتی دارد. پروبیوتیک‎ها و پری‎بیوتیک‎ها را می‎توان برای کمک به ایجاد توازن مفید میکروارگانیسم‎ها در روده‌ها به رژیم غذایی اضافه کرد.
مشورت با متخصص تغذیه در مورد انتخاب بهترین رژیم غذایی بهترین گزینه است. متخصصان تغذیه و مراقبت‌های پزشکی می‎توانند بسته به شرایط خاص هر فرد رژیم غذایی مناسب را تجویز کنند.

Source:
Enterocolitis: Causes, symptoms, and treatment
Last reviewed Mon 24 July 2017
By Jon Johnson
Reviewed by Alana Biggers, MD, MPH