تکرر ادرار در زنان: علل و درمان

• ریچل نل، دکتر النا بیگرز
• ترجمة هستی فراست‌فر

ادرار یک راه بدن برای خلاص شدن از دست آب اضافی و مواد زائد است. اگرچه این یک عملکرد مهم برای بقاء انسان محسوب می‌شود، تکرر ادرار می‌تواند در کیفیت زندگی روزانة زنان تداخل ایجاد کند.
رجوع مکرر به دستشویی، عدم خواب کافی در طول شب، یا صرف‌نظر از رفتن به جاهای مختلف از ترس ریزش ادرار، اغلب برای زنان دچار تکرر ادرار موارد آشنایی محسوب می‌شوند.
هر فردی بسته به میزان نوشیدن مایعات در روز و چگونگی کارکرد کلیه‌هایش تعداد متفاوتی از مراجعه به دستشویی را دارد. بر مبنای اعلام "کلینیک کلیولند"، متوسط مراجعة فرد به دستشویی برای ادرار کردن در طول 24 ساعت شبانه‌روز 6 تا 8 بار است.
اگرچه فرد ممکن است گاهی از اوقات مراجعة بیشتری به دستشویی داشته باشد، بیش از 8 بار ادرار روزانه ممکن است علامتی برای توجه به تکرر بیش از حد ادرار باشد.

مطالب این مقاله:
• علل تکرر ادرار و ریسک فاکتورها
• علایم و پیامدها
• چه زمانی باید به دکتر رجوع کرد
• درمان‌ها و روش‌های پیشگیری از تکرر ادرار

علل تکرر ادرار و ریسک فاکتورها
برخی از اوقات تکرر ادرار ناشی از نوشیدن زیاد مایعات است که باعث افزایش تولید ادرار یا آزردگی مثانه می‌شود. مثال‌هایی در این مورد شامل مصرف بیش از حد کافئین از طریق خوردن قهوه، چای و برخی نوشیدنی‌ها است.
در هر حال، تکرر ادرار می‌تواند ناشی از برخی مشکلات پزشکی باشد. مثال‌هایی در این مورد شامل موارد زیر است:
• سنگ مثانه
• دیابت
• سیستیت‌ بنیابینی، که یکی از اختلالات مزمن التهابی مثانه است
• پایین بودن میزان استروژن
• بیش‌فعال بودن مثانه
• عفونت دستگاه ادراری
• ضعیف بودن سطح دستگاه‌های لگنی
عامل دیگر در این مورد چاقی است. وزن زیاد می‌تواند فشار اضافی بر مثانه وارد کند. نتیجة این وضعیت می‌تواند عضلات کف لگنی ضعیف‌تر و نیاز بیشتر به ادرار مکرر باشد.
دیگر ریسک فاکتور تکرر ادرار بارداری است. جنین در حال رشد می‌تواند در طول بارداری فشاری اضافی بر مثانه وارد کند. در نتیجه، زن باردار مجبور است مکرراً به دستشویی برود.
بر مبنای یک مطالعه، در حدود 41.25 درصد زنان باردار در طول بارداری دچار افزایش تکرر ادرار می‌شوند. از این تعداد در حدود 68.8 درصد از این موضوع گزارش می‌دهند که افزایش تکرر ادرار باعث ناراحتی و پریشانی در زندگی آنها می‌شود.
یائسگی نیز می‌تواند بر کنترل مثانه تأثیر بگذارد. وقتی زنان دیگر دچار عادت ماهانه نمی‌شوند، تولید استروژن در بدن آنها متوقف می‌شود. این هورمون می‌تواند بر جدار مثانه و مجرای ادرار تأثیر بگذارد. در نتیجه زن ممکن است نیاز بیشتری به ادرار کردن داشته باشد.
دیگر ریسک فاکتور تکرر ادرار داشتن تاریخچة زایمان واژینال است. زایمان بچه می‌تواند باعث ضعیف شدن عضلات کف لگنی شود که مثانه را سر جای خود نگه می‌دارند.
در هر حال، گاهی از اوقات، تکرر ادرار می‌تواند ناشی از آسیب دیدن اعصاب مثانه باشد. برخی از اوقات زنان مشکلات کنترل مثانه را بلافاصله پس از زایمان تجربه نمی‌کنند اما ممکن است سال‌ها بعد دچار علایم مزبور شوند.

علایم و پیامدهای تکرر ادرار
یک زن ممکن است در کنار تعداد موارد ادرار کردن دچار علایم اضافی نیز بشود. این موضوع می‌تواند برای پزشک سرنخی در مورد علت بالقوة تکرر ادرار در زن باشد.
مثال‌هایی در این مورد عبارتند از:
• تغییر رنگ ادرار نظیر تمایل آن به رنگ قرمز، صورتی یا رنگ نوشابه
• احساس نیاز ناگهانی و شدید به ادرار کردن
• داشتن مشکل در تخلیة کامل مثانه
• نشت ادرار یا از دست دادن کنترل ادرار یا هر دوی آنها در فرد
• احساس درد یا سوزش در هنگام ادرار کردن
پیامدهای مرتبط با تکرر ادرار اغلب اوقات به علت نهفته در پشت مشکل بستگی دارد. برای مثال، اگر تکرر ادرار در زن ناشی از عفونت دستگاه ادراری باشد، وی ممکن است عفونت سیستمیک و شدیدی را در صورت عدم درمان بیماری تجربه کند. این موضوع می‌تواند باعث آسیب دیدن کلیة زن و باریک شدن مجرای ادرار شود.
اگر تکرر ادرار خودبخود همراه ناخوشی غیر قابل درمان به صورت فوری بروز کند، این مشکل می‌تواند بر کیفیت زندگی زن تأثیر بگذارد. زنان ممکن است به علت نیاز به مراجعة مکرر به دستشویی قادر به تأمین خواب کافی برای خود نباشند. آنان ممکن است به علت نیاز مدام به رفتن به دستشویی ناچار به انصراف از بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی شود.
تمامی این پیامدها می‌توانند بر حس تندرستی و رضایت زن از زندگی تأثیر بگذارند.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
اگر تکرر ادرار همراه علایم مرتبط به عفونت باشد، زنان باید به دکتر مراجعه کنند. مثال‌هایی در این مورد شامل تب، درد در هنگام ادرار کردن، و ادرار به رنگ صورتی یا خونی است.
ادرار دردناک یا درد لگنی در کنار تکرر ادرار نیز سبب نگرانی است. زنان همچنین باید هر گاه که علایم ناراحت کننده برای خود را که باعث ایجاد اختلال در کیفیت زندگی آنان می‌شود، تجربه می‌کنند، به دکتر مراجعه نمایند.
اغلب اوقات، روش‌های مرتبط به شیوة زندگی و مداواهای پزشکی برای درمان تکرر ادرار وجود دارند، به شکلی که زنان مجبور نیستند از علایم این اختلال رنج ببرند.

تکرر ادرار چطور تشخیص داده می‌شود؟
دکتر تشخیص علت بروز تکرر ادرار در زن را با طرح کردن پرسش‌هایی در مورد تاریخچة سلامت وی شروع می‌کند.
مثال‌هایی از سؤال‌های مطرح در این مورد شامل موارد زیر است:
• شما چه موقعی متوجه شروع این علایم در خود شدید؟
• چه چیزی باعث تشدید علایم در شما می‌شود؟ آیا چیزی هست که باعث تخفیف این علایم در شما شود؟
• شما در حال حاضر چه داروهایی مصرف می‌کنید؟
• میزان متوسط مصرف غذا و نوشابة روزانة شما چقدر است؟
• آیا شما در هنگام ادرار کردن دچار علایمی نظیر درد، سوزش می‌شوید یا احساس می‌کنید که مثانه‌تان به طور کامل تخلیه نمی‌شود؟
دکتر ممکن است برای ارزیابی یک نمونة ادرار بگیرد. آزمایشگاه می‌تواند وجود سلول‌های سفید یا قرمز خون و همچنین ترکیبات دیگری را که نباید در ادرار وجود داشته باشند و می‌توانند نشانگر یک عفونت نهفته باشند، شناسایی کنند.
تست دیگر در این مورد شامل سیستومتری یا اندازه‌گیری فشار مثانه و یا سیستوسکوپی است، که در آن از ابزاری مخصوص برای مشاهدة داخل مثانه و مجرای ادرار استفاده می‌شود.
روش‌های تشخیصی می‌تواند به علایم خاصی بستگی داشته باشد که در زن دیده می‌شود.

درمان‌ها و تکنیک‌های پیشگیری از تکرر ادرار
اگر دلیل تکرر ادرار در زن وجود عفونت در دستگاه ادراری باشد، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها برای رفع عفونت‌ می‌تواند کمک کننده باشد.
درمان‌های دیگر و روش‌های پیشگیری از تکرر ادراری که ناشی از عفونت نیستند شامل موارد زیر می‌شوند:
• تغییر در شیوة زندگی: اجتناب از مصرف غذاها و نوشابه‌هایی که به عنوان آزرده‌کنندة مثانه شناخته می‌شوند می‌تواند به زن کمک کند که کمتر دچار تکرر ادرار شود. مثال‌هایی در این مورد شامل خودداری از مصرف کافئین، الکل، نوشابه‌های گازدار، شیرین کننده‌های مصنوعی، اسنک‌ها و غذاهای مبتنی بر پایة گوجه فرنگی است.
• تنظیم الگوهای مصرف مایعات: برای مثال اجتناب از خوردن آب زیاد پیش از رفتن به بستر خواب می‌تواند احتمال بیدار شدن در طول شب برای رفتن به دستشویی را کاهش دهد.
• بازپروری مثانه: بازپروری مثانه روش دیگری برای کاهش مقدار زمانی است که یک زن روزانه در دستشویی می‌گذراند. برای انجام این روش، او به جای رفتن به دستشویی در زمان نیاز به ادرار کردن بر یک جدول زمانی منظم برای ادرار کردن متمرکز می‌شود.
در صورت امکان، زن باید از تکنیک‌هایی نظیر ریلکسیشن استفاده کند تا ببیند که آیا نیاز به ادرار کردن پیش از رسیدن به جدول زمانی تعیین شده رفع می‌شود یا خیر. زنان نباید پیش از مشورت با پزشک به استفاده از جدول زمانی برای ادرار کردن اقدام کنند.
در کنار این روش‌ها پزشک می‌تواند از تجویز برخی داروها که انقباضات مثانه را کاهش داده و باعث آرام‌بخشی آن می‌شوند استفاده کند. این داروها دارای اثر کاهش دهنده بر الزام رفتن به دستشویی هستند.
مثال‌هایی از داروهای مورد استفاده در درمان تکرر ادرار شامل موارد زیر است:
• ایمی‌پرامین (توفرانیل)
• میرابگرون (میربتریک)
• اُکسی‌بوتینین (دیتروپان)
• تولترودین گسترده‌رهش (دیترول)
برخی از اوقات دکتر تزریق سم بوتولینیوم (BOTOX) را توصیه می‌کند، که می‌تواند باعث کاهش میزان انقباضات مثانه شود. بوتاکس همچنین می‌تواند باعث ریلکس شدن مثانه شود به طوری که مثانه پیش از الزام زن برای رفتن به دستشویی پر شود./