اختلال پرخوری - علایم، درمان‌ها، و ریسک فاکتورها - مهرین

• کریستین نوردکویست
• ترجمه نادر اکبری

اختلال پرخوری به طور معمول شامل دوره‎های غذاخوردن بیش از حد است. به هر جهت فرد دچار اختلال پرخوری خلاف مورد بولیمی متعاقب غذا خوردن دست به خلاص کردن خود از غذای خورده شده (توسط استفراغ) نمی‎زند.
اختلال پرخوری ممکن است به خودی خود بروز نماید یا در کنار دیگر اختلالات یا بیماری‎ها مثل اختلال پرایدر - وایلی، یا بروز ضایعه‎ای در غدۀ هیپوتالاموس ایجاد شود.
پرخوری محرک توسعۀ فشار خون بالا (هیپرتانسیون)، چاقی، دیابت و بیماری قلبی است. گزینه‌های درمان به علت بروز این اختلال بستگی دارد.

مطالب این مقاله:
• اختلال پرخوری چیست؟
• ریسک فاکتورهای اختلال پرخوری
• علایم اختلال پرخوری
• درمان اختلال پرخوری
• پیشگیری از اختلال پرخوری

اختلال پرخوری چیست؟
فرد دچار اختلال پرخوری خود را ملزم به خوردن غذا به میزان زیاد احساس می‌کند. افراد دچار این اختلال حتی وقتی که گرسنه نیستند مقدار زیادی غذا می‎خورند. پرخورها باور دارند که مطلقاً هیچ کنترلی بر غذا خوردن خویش ندارند.
پس از پایان هر وعده پرخوری فرد احساس پریشانی و گناه می‌کند. احساس شکست ممکن است شکل دهندۀ بخشی از یک مشکل زیربنایی مثل اضطراب یا افسردگی باشد - که هر دو می‎توانند باعث تشدید اختلال پرخوری شوند.
حتی بــهترین ما گاهی از اوقات دچار پرخوری می‎شود. این نوع پرخوری اختلال پرخوری محسوب نمی‎شود. پرخوری زمانی به یک اختلال تبدیل می‎شود که به صورت مداوم بروز کند و فرد پرخور موضوع را در پردۀ شرم و پنهان‎کاری بپوشاند. فرد پرخور عمیقاً در مورد پرخوری دچار پریشان‌حالی است و قول می‎دهد که دیگر هرگز این کار را تکرار نمی‎کند. به هر جهت جبر و اضطرار چنان قوی است که فرد دچار اختلال پرخوری دوباره به این نتیجه می‎رسد که در برابر پرخوری قادر به مقاومت نیست.
محققان دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا پی بردند که خلق و خوی زنان در سنین دانشگاهی که نگران تصویر جسمانی و رژیم غذایی خود هستند گرایشی به تشدید پس از هر وعده پرخوری دارد.
در بسیاری از نقاط جهان اختلال پرخوری یک اختلال مشخص تلقی نمی‎شود. به هر جهت، این شایع‎ترین شکل اختلالات خوردن محسوب می‎گردد. شاید اگر تحقیقات بیشتری منتشر شود و دانشمندان به دانش بیشتری در این مرد دست یابند، این وضعیت دچار تغییر شود.

ریسک فاکتورهای اختلال پرخوری
ریسک فاکتور عاملی است که احتمال توسعۀ یک اختلال یا بیماری را افزایش می‎دهد. برای مثال، چاقی به شکل قابل ملاحظه‎ای خطر دیابت نوع 2 را افزایش می‎دهد. بنابراین چاقی یک ریسک فاکتور دیابت نوع 2 محسوب می‎شود.
کارشناسان مطمئن نیستند که چه تعداد از مردم دچار اختلال پرخوری هستند؛ بخشاً به این دلیل که پرخورها گرایشی به مخفی‌کاری دارند و نیز به این دلیل که تعریف دقیق این اختلال از فردی به فرد دیگر، از کارشناسی به کارشناس دیگر و از یک مرکز بهداشت به مرکز بهداشت دیگر متفاوت است. بر مبنای نظر مایو کلینیک / Mayo Clinic، در ایالات متحد آمریکا، تخمین‎هایی وجود دارد که عنوان می‎کنند احتمالاً تا 4 درصد جمعیت ایالات متحد آمریکا دچار اختلال پرخوری هستند. به نظر می‎رسد که این اختلال تا حدودی در میان زنان بیش از مردان شایع است.
موارد فهرست شده در زیر به عنوان ریسک فاکتورهای اختلال پرخوری مطرح شده‌اند:
• سن - اگرچه پرخوری در هر سنی می‎تواند مبتلابه مردم شود، درصد بیشتری از مبتلایان در سنین 40 تا 50 سالگی زندگی خود قرار دارند.
• دیگر اختلالات خوردن - بیمارانی که دچار اختلالات خوردن مثل آنورکسیا (آنورکسی) یا بولیمی بوده‎اند یا هستند در ریسک بالاتری برای دچار شدن به اختلال پرخوری قرار دارند.
• رژیم غذایی - کارشناسان می‎دانند که رژیم غذایی یک ریسک فاکتور بولیمی یا آنورکسیا است. برخی از مردم دچار اختلال پرخوری هرگز رژیم غذایی نداشته‌اند، در حالی که دیگران دارای تاریخچۀ رژیم غذایی بوده‎اند. تحقیقات بیشتری در این عرصه نیاز است.
• مشکلات فیزیولوژیک - مردم دچار اختلال پرخوری به صورت تکانشی عمل می‎کنند و احساس می‎کنند که کنترلی بر خوردن خود ندارند. درصد بالایی از مردم دچار اختلال پرخوری مشکلاتی در مورد مقابله با استرس، اضطراب، خشم، اندوه، خستگی و نگرانی دارند. عنوان شده که ممکن است ارتباطی نیز با افسردگی وجود داشته باشد.
• سوءاستفاده جنسی - برخی از افراد دچار اختلال پرخوری خبر از قرار گرفتن در معرض تعرضات جنسی در دورۀ جوانی می‎دهند.
• انتظارات اجتماعی - عنوان شده است که اجبار و فشار رسانه‎ها در مورد ابعاد جسمانی، نمای ظاهری و وزن ممکن است محرک بروز اختلال پرخوری باشد.
• بیولوژی - توسعۀ اختلال پرخوری ممکن است به استعداد بیولوژیکی فرد مرتبط باشد، که این شامل ژن‎ها و مواد شیمیایی مغز می‎شود. تحقیقات کنونی بر این موضوع دقیق شده‎اند که چگونه تنظیم اشتها در سیستم عصبی مرکزی ممکن است بر عادت‎های خوردن در افراد تأثیر بگذارد. در عین حال ممکن برخی سرنخ‎ها در این مورد در عملکردهای رودۀ افراد نهفته باشد.
اختلالات خوردن و سوءمصرف الکل به صورت ژنتیکی به یکدیگر مرتبطند - بر مبنای اعلام محققان دانشکدۀ پزشکی دانشگاه واشینگتن مردم دارای ریسک ژنتیکی برای برخی اختلالات خوردن ممکن است در ریسک بالاتری برای سوء مصرف الکل قرار داشته باشند.
برخی مشاغل - شواهد پراکنده‎ای در این مورد وجود دارد که درصد بالاتری از ورزشکاران مرد، ورزشکاران زن و مدل‎ها در مقایسه با دیگر مردم دچار اختلال پرخوری هستند. اگرچه برخی از مردم می‎گویند که افراد شاغل در امور پخت و پز (آماده‌سازی و سرویس غذا) ممکن است در این مورد آسیب‌پذیر باشند، مطالعات بیشتری در این مورد نیاز است.

علایم اختلال پرخوری
وقتی مردم دچار اختلال پرخوری می‎شوند که در عین حال زیر عنوان خوردن تکانشی مورد اشاره قرار می‎گیرد، آنها مکرراً اقدام به خوردن غذا در مقادیر زیاد می‎کنند. در برخی موارد این امکان وجود دارد که این افراد در یک نشست بین 10.000 تا 20.000 کالری غذا مصرف کنند. مردم به طور متوسط در هر روز بین 1500 تا 3000 کالری مصرف می‎کنند.
در هر حال تعاریف مختلفی در مورد پرخوری وجود دارد. این ممکن است به طور معمول چند ساعتی طول بکشد. به هر جهت، برخی کارشناسان می‎گویند که پرخوری ممکن است تا در طول کل روز ادامه پیدا کند.
در بسیاری از موارد اختلال پرخوری هیچ نشانه یا علامت آشکاری مشاهده نمی‎شود. نشانه‎ها و علایم زیر و همچنین عوارض احتمالی آنها ممکن است در این مورد وجود داشته باشد:
افزایش وزن - نشانه اصلی اختلال پرخوری است. بخش قابل توجهی از مردم دچار این اختلال آشکارا دچار اضافه وزن هستند. چاق بودن یا اضافه وزن داشتن با خود طیف گسترده‎ای از خطرات مرتبط به سلامت شامل موارد زیر را دارد:
• دیابت
• بیماری قلبی
• هیپرتانسیون (فشار خون بالا)
• برخی انواع سرطان
• کلسترول بالا
• بیماری کیسه صفرا
فرد دچار اختلال پرخوری در عین حال ممکن است:
• ولع قند داشته باشد
• دچار درد معده شود
• تحمل دمای بالا یا پایین را دشوار بیابد
• مکرراً دچار سردرد شود.

مشخصات روان‌شناختی
• چرخه یأس افتادن در دام پرخوری ← گناه ← کوشش برای خودنظم‎بخشی ← پرخوری ← گناه
• عزت نفس پایین
• خودملامت‎گری (که به نوبۀ خود آسیب بیشتری به عزت نفس وارد می‎کند).
مشکلات روان‌شناختی زیر نیز ممکن است مطرح باشند یا به عنوان پیامد بروز یابند:
• افسردگی
• حملات پانیک
• فقدان تمرکز
• اضطراب
• یأس (ناامیدی)
بر مبنای نظر مایو کلینیک، فرد دچار اختلال پرخوری به طور معمول:
• دوره‎هایی در زندگی دارد که در آنها مقادیر زیادی غذا می‎خورد
• به خوردن غذا حتی پس از سیر شدن ادامه می‎دهد
• در طول یک دورۀ پرخوری به تندخوری نیز اقدام می‎کند
• احساس می‎کند که پرخوری امری غیر قابل کنترل است
• دچار افسردگی می‎شود
• دچار نگرانی می‎شود
• مکرراً و بدون نتیجه به گرفتن رژیم غذایی رو می‎آورد
• اغلب تنها غذا می‎خورد
• غذا احتکار (ذخیره) می‎کند
• ظروف خالی غذا را پنهان می‌کند
• در مورد غذا خوردن خود دچار ندامت، شرم، احساس گناه، چندش، و یأس می‌شود

درمان اختلال پرخوری
درمان اختلال با هدف دستیابی به موارد زیر انجام می‌شود:
• کاهش پرخوری
• بهبود سلامت عاطفی
• کاهش وزن (در صورت نیاز).
پرخوری ارتباط نزدیکی با احساس گناه، شرم، پایین بودن عزت نفس، خودملامت‌گری و همچنین احساسات منفی دیگر دارد. در روند درمان این موارد و نیز دیگر مشکلات روان‌شناختی باید در مد نظر قرار گیرند.
هر فردی که ظن به ابتلا به اختلال پرخوری در مورد وی وجود دارد باید در اولین فرصت ممکن به پزشک مراجعه کند.
خدمات ملی بهداشت (NHD) بریتانیا، می‎گوید که NICE (انستیتو ملی بهداشت و تعالی بالینی) درمان‎های زیر را برای اختلالات خوردن توصیه می‎کند:
• برنامۀ خودکمک‌دهی، که باید زیر نظر متخصصان مراقبت‎های پزشکی انجام شود
• درمان روان‌شناختی
• داروی ضد افسردگی (گاهی از اوقات) SSRI (مهار کنندۀ بازجذب انتخابی سروتونین).
درمان روان‌شناختی - بیمار تشویق می‎شود تا از چرخۀ معیوب احساس گناه پرخوری به عنوان راهی برای مقابله با مشکلات عاطفی خارج شود. نشان داده شده است که راهکارهای مندرج در زیر به مردم دچار اختلال پرخوری کمک می‎کنند:
• CBT (درمان شناختی رفتاری) - درمانگر به بیمار کمک می‏کند تا راه‎های تازه‎ای برای تفسیر و مدارا با موقعیت‎ها، احساسات و غذا پیدا کند.
• پیوستن به گروه‎های حمایتی و پذیرش امر خودکمک‎دهی
• روان‎درمانی‎های مختلف - مراجعه منظم به یک درمانگر که به بیــمار کمک می‎کند تا عامل ایجاد نگرانی در خود را بفهمد و توانایی‎ها، ضعف‌ها و دیگر مشخصات خود را درک کند. اغلب اوقات این موضوع شامل درمان بین فردی است، که بر روابط فعلی میان بیمار و دیگر مردم تمرکز می‌کند. اگر وجود روابط ضعیف و مهارت‎های ارتباطی ناسالم عامل تقویت اختلال پرخوری بوده باشد، درمان بین فردی ممکن است کمک کننده باشد.
روان‎درمانی در عین حـــال ممکن است شامل رفتاردرمانی دیالکتیکی باشد، که به فرد کمک می‎کند تا مهارت‎های رفتاری را برای کمک به کنترل استرس، پایش و کنترل احساسات و نیز بهبود روابط با دیگر مردم بیاموزد.
کنترل وزن - برای رسیدن موفقیت‎آمیز بیمار به وزن ایده‎آل بدنی، نخست باید مشکلات روان‌شناختی زیربنایی مورد خطاب قرار گیرد. فرد دچار اضافه وزن باید یک برنامۀ کاهش وزن تنظیم شده از سوی یک متخصص کارآزمودۀ سلامت را دنبال کند.

پیشگیری از پرخوری
اجتناب از افت قند خون - افت سطح قند خون ممکن است سبب ایجاد ولع غذا شود و همچنین ممکن است برخی اثرات دیگر روی بدن داشته باشد. برخی مطالعات نشان می‎دهند که کنترل مناسب سطح قند خون می‎تواند به کاهش شماری از دوره‎های پرخوری کمک کند.
ایجاد یک دفترچۀ یادداشت رژیم غذایی - با داشتن یک برنامۀ مکتوب غذایی فرد دچار اختلال پرخوری ممکن است در نهایت بتواند به شناسایی این موضوع برسد که کدام الگوهای خوردن، یا انواع غذا، گرایشی به بروز به صورت یک محرک حس نابجای گرسنگی در وی دارند.
مصرف غذاهای کم‎قند - این غذاها، که دارای شاخص گلیسمی پایین هستند، قند را به صورت کندتر و با پایداری بیشتری در طول روز آزاد می‎کنند.
افزایش فاصلۀ میان وعده‌های غذایی - در تلاش برای پایدار نگه داشتن سطح قند خون، باید میزان غذا در هر وعده غذا کاهش یافته و تعداد موارد غذا خوردن افزایش پیدا کند. در این مسیر باید به جای کربوهیدرات‎های ساده از انواع پیچیده استفاده گردد.
اجتناب از غذاهای شیرین، الکل و کافئین - مصرف غذاها و نوشیدنی‎هایی که باعث ایجاد نوسانات شدید در سطح قند خون می‎شوند باید متوقف شود.
اگرچه عدم توافق نظر کارشناسان در مورد تعریف دقیق اختلال پرخوری ادامه دارد، در عین حال توصیه‎های متفاوتی برای پیشگیری از این اختلال وجود دارد. هرچند هیچ راه حل قطعی برای پیشگیری از اختلال پرخوری وجود ندارد، اغلب کارشناسان بر این عقیده‎اند که برخی قدم‎ها (شامل موارد برشمرده در بالا) می‏‌توانند مفید باشند.
متخصصان بیماری‎های کودکان اغلب قادرند تا نشانه‎های اولیۀ اختلال خوردن را که در کودکی آغاز می‎شود شناسایی کنند و نیز آنها می‌توانند گام‎هایی در راستای پیشگیری از این اختلال بردارند. روان‌شناسان و متخصصان بیماری‎های کودکان توافق نظر دارند که والدین فارغ از ابعاد و اشکال جسمانی، باید مروج و تقویت کنندۀ تصویر سالمی از سلامت در کودکان خود باشند./