آنورکسیا نرووسا، کشنده‎ترین شکل اختلالات خوردن - علایم، علل، و درمان - مهرین

• ایوت بریزیر، دکتر تیموتی جی. لیگ
• ترجمه هامیک رادیان

آنورکسیا نرووسا یک اختلال جدی روان‌شناختی و یکی از اختلالات بالقوه کشنده است. به هر جهت، در صورت درمان صحیح، بهبود در این بیماری امکان‎پذیر است.
این اختلال معمول باعث بروز چالش‎های اخلاقی، ایجاد تصاویر غیر واقعی از شرایط جسمانی و بروز ترس مشدد از چاقی یا اضافه وزن می‎شود.
آنورکسیا نرووسا در ســال‎های نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آغاز می‎شود اما می‎تواند در سال‎های پیش از دورۀ نوجوانی نیز شکل بگیرد. این اختلال سومین بیماری مزمن شایع در میان نوجوانان محسوب می‎شود.
اختلالات خوردن مبتلابه 30 میلیون مرد و زن آمریکایی است. هم مردان و هم زنان ممکن است دچار آنورکسی شوند اما این بیماری در میان زنان ده بار شایع‎تر است. از هر 100 زن آمریکایی یک نفر در مقطعی از زندگی خود دچار آنورکسی می‎شود.
آنورکسیا نرووسا با آنورکسی تفاوت دارد که معنی آن فقدان اشتها یا ناتوانی در خوردن غذا است.

مطالب این مقاله:
• آنورکسیا نرووسا چیست؟
• علایم
• علل
• تست و تشخیص
• درمان و بهبود
• عوارض

آنورکسیا نرووسا چیست؟
آنورکسیا نرووسا یک اختلال روان‌شناختی و یکی از اختـلالات خوردن است که در آن فرد بیش از آنچه محدودۀ سالم برای قد و وزن او محسوب می‎شود وزن از دست می‎دهد. فرد در این بیماری به میزان 85 درصد یا کمتر از وزن مورد نظر و طبیعی خود را حفظ می‎کند.
فرد دچار آنورکسی به صورت خودخواسته مصرف غذای خود را محدود می‌کند و عموماً بر اثر ترس از چاق شدن این کار را انجام می‎دهد، حتی در زمانی که شاخص تودۀ بدنی (BMI) وی کمتر از میزان ضروری است. فرد دچار این اختلال ممکن است در عین حال ورزش شدید، مصرف ملین‎ها و اقدام به استفراغ خودخواسته را برای کاهش وزن به خود تحمیل کند، اما میزان این رویکرد کمتری از آن چیزی است که در بولیمی دیده می‎شود.
عوارض بیماری می‎توانند شدید باشند. در میان مجموع اختلالات روانی بالاترین میزان مرگ و میر مربوط به اختلالات خوردن است.
درمان در این بیماری شامل بستری کردن فرد در بیمارستان و مشاورۀ روان‌شناسی است.

علایم
آنورکسیا نرووسا اختلال پیچیده‎ای است اما شاخص‌ترین نشانۀ آن به طور معمول کاهش وزن شدید است. فرد در عین حال ممکن است در مورد اضافه وزن داشتن حرف بزند، اگرچه اندازه‎گیری‎های عینی مثل BMI نشان می‎دهند که باور فرد در این مورد صحت ندارد.
تغییرات رفتاری می‎تواند شامل امتناع از خوردن غذا، ورزش بیش از حد، و مصرف مواد ملین یا استفراغ پس از خوردن غذا باشد.
دیگر نشانه‎ها و علایم فیزیکی ناشی از فقدان مواد مغذی در بدن بیمار شامل موارد زیر است:
• کاهش شدید تودۀ عضلانی
• بی‎توجهی، خستگی مفرط، کسالت
• هیپوتانسیون یا افت فشار خون
• سبکی سر یا سرگیجه
• هیپوترمی یا افت دمای بدن و سردی دست و پا
• نفخ یا آشوب معده و یبوست
• خشکی پوست
• تورم دست و پا
• آلوپسی یا ریزش مو
• کاهش عادت ماهانه یا ایجاد وقفه در آن
• ناباروری
• بی‎خوابی
• پوکی استخوان
• شکنندگی ناخن‎ها
• بی‎نظمی یا غیر نرمال شدن ریتم قلبی
• رویش کرک مو در اطراف بدن و افزایش مو در ناحیۀ صورت
نشانه‎های استفراغ شامل بوی بد تنفس و فساد دندان به دلیل اسید موجود در استفراغ است.
نشانه‌ها و علایم روان‌شناختی شامل موارد زیر است:
• نگران بیش از حد در مورد چاق بودن یا داشتن اضافه وزن
• اندازه‌گیری مکرر ابعاد بدن و وزن کردن خود و تفتیش وضعیت بدنی در آینه
• وسواس در مورد غذا و برای مثال خواندن کتاب‎های آشپزی
• دروغ گفتن در مورد مصرف غذا
• امتناع از خوردن غذا
• ترک نفس و خودانکاری
• فقدان انگیزش یا خلق و خوی افسرده
• کاهش میل جنسی
• کاهش حافظه
• رفتار اختلال وسواس اجباری
• تحریک‎پذیری
• ورزش بیش از حد
غذا و خوردن غذا با گناه مرتبط می‎شود. ممکن است حرف زدن با فرد در مورد مشکل محتمل دشوار باشد، زیرا وی از پذیرفتن این که چیزی به روال خطا جریان دارد خودداری می‏‌کند.

علل
هیچ علت منفردی برای آنورکسیا نرووسا شناخته نشده است. آنورکسیا نرووسا احتمالاً بر اثر عوال مختلف بیولوژیکی، زیست‎محیطی و روان‎شناختی رخ می‎دهد.
ریسک فاکتورهای زیر با آنورکسیا نرووسا مرتبط شده‎اند:
• داشتن زمینه و آسیب‌پذیری نسبت به افسردگی و اضطراب
• مشکل داشتن برای مدارا و مقابله با استرس
• داشتن نگرانی، ترس یا شک بیش از حد در مورد آینده
• کمال‎گرا بودن و داشتن نگرانی بیش از حد در مورد قواعد و قوانین
• داشتن تصویر منفی از خود (خودمنفی‏انگاری)
• دچار بودن به مشکلات خوردن در در سال‎های اولیۀ کودکی یا دوران نوزادی
• دچار شدن به یک اختلال اضطرابی در دورۀ کودکی
• رسیدن به ایده‎ها و عقاید خاص در مورد زیبایی و سلامت، که ممکن است بر اثر تأثیرات یا تلقینات فرهنگی یا اجتماعی ایجاد شده باشد
• داشتن محدودیت‎های عاطفی و احساسی بیش از حد یا کنترل بر رفتار و بیان خود
فرد ممکن است در مورد وزن و شکل خود دچار نگرانی بیش ار حد باشد اما این موضوع لزوماً عامل کلیدی در این بیماری محسوب نمی‌شود.
بین 33 تا 50 درصد مردم دچار آنورکسیا نرووسا در عین دچار یک اختلال خلقی مثل افسردگی هستند، و در حدود نیمی از آنان به اختلالات اضطرابی مثل اختلال وسواس اجباری و اجتماع‎هراسی دچارند. این عنوان‌گر آن است که احساسات منفی و خودکم‌پنداری ممکن است عوامل تقویت کننده باشند.
فرد ممکن است به عنوان راهی برای اعمال کنترل بر برخی جنبه‎های زندگی خود دچار آنورکسیا نرووسا شود. از آنجا که این بیماران بر مصرف غذای خود کنترل اعمال می‎کنند این به چشم آنان نوعی موفقیت جلوه می‎کند و بدین صورت رفتار مزبور ادامه می‎یابد.

عوامل زیست‎محیطی
عوامل زیست‎محیطی می‎تواند شامل تغییرات هورمونی باشد که در طول دوران بلوغ بروز می‎کنند و نیز احساس اضطراب، استرس و عزت نفس پایین که فرد به آنها دچار می‎شود.
صنعت مد و پیام‎های شبکه‎های اجتماعی که لاغر بودن را به مثابه زیبایی تعریف می‎کنند نیز ممکن است در این مورد مؤثر باشند.
دیگر عوامل زیست‎محیطی عبارتند از:
• سوء استفاده فیزیکی، جنسی یا عاطفی و نیز انواع دیگر سوءاستفاده
• داشتن مشکلات خانوادگی یا دیگر مشکلات ارتباطی
• قرار گرفتن در معرض قلدری
• ترس یا آزمون و فشار نسبت به رسیدن به موفقیت
• وجود یک واقعۀ استرس‎زا در زندگی مثل ترک تحصیل یا عدم اشتغال
بر مبنای اعلام "دایرۀ مشاورۀ پادشاهی متحد (بریتانیا)"، مردم دچار آنورکسی "واقعاً نیازمند به اعمال سلطه بر زندگی خود هستند؛ آنها نیاز به این دارند که خاص قلمداد شوند، و به نوعی حس مرشدوارگی نیازمندند."
تحقیق منتشر شده در "پزشکان خانواده آمریکا" فرد دچار آنورکسی را به عنوان کاربرندۀ "مصرف کالری یا ورزش بیش از حد برای کنترل نیاز عاطفی یا درد" توصیف می‎کند.
وقتی کسی یکی از جنبه‎های زندگی خود یا موارد بیشتری از آن را خارج از کنترل ارزیابی می‎کند، غذا نخوردن شاید راهی برای اعمال کنترل حداقل بر بدن خود جلوه کند.

عوامل ژنتیکی و بیولوژیکی
مطالعات پی برده‎اند که برخی مردم دچار اختلالات خوردن ممکن است دچار عدم توازنی در برخی مواد شیمایی مغز باشد که کنترل گوارش، اشتها و گرسنگی را بر عهده دارند. برای تأیید این نتایج به مطالعات بیشتری نیاز است.
ژنتیک می‎تواند بر آسیب‌پذیری فرد در برابر اختلالات خوردن مؤثر باشد، زیرا این اختلال در خانواده‎ها جریان دارد. گمان می‎رود که 50 تا 80 درصد ریسک آنورکسی ریشۀ ژنتیکی داشته باشد.

چرخه (سیکل) معیوب
زمانی که فرد شروع به از دست دادن وزن می‎کند، کمبود وزن و فقدان مواد مغذی ممکن است تقویت کنندۀ تغییراتی در مغز به روشی باشند که رفتارها و افکار وسواس‎آمیز مرتبط به آنورکسیا نرووسا را به نوبۀ خود تقویت می‎کنند.
این تغییرات ممکن است بخشی از مغز را درگیر کند که کنترل اشتها را بر عهده دارد، یا ممکن است که آنها احساس اضطراب و گناهی را که به خوردن غذا مرتبط می‎شود، افزایش دهند.
در سال 2015 محققان پی بردند که مردم دچار آنورکسیا نرووسا دارای اجتماعات میکربی متفاوتی در روده هستند که در افراد فاقد ابتلا به این بیماری دیده نمی‌شود. نویسندگان مطالعه عنوان کرده‎اند که این می‎تواند به تقویت اضطراب، افسردگی و کاهش وزن بیشتر منجر شود.
یک مطالعه در سال 2014 پی برده است که مردم مبتلا به آنورکسیا نرووسا کمتر قادرند تا تفاوت میان انواع مختلف عواطف مثبت را تمیز دهند. این می‎تواند به رفتار کاهش وزن بیشتر منجر کردد زیرا محروم کردن یا در تنگنا قرار دادن خود در فرد با حسی از غرور همراه می‎شود.

تست و تشخیص
تشخیص زودهنگام و درمان مناسب شانس فرجام خوب را در مورد بیمار افزایش می‎دهد. دسترسی به تاریخچۀ کامل پزشکی فرد می‎تواند به تشخیص کمک کند.
پزشک از بیمار در مورد کاهش وزن، نوع حس فرد در مورد وزن خود، و در مورد زنان از عادت ماهانه و مشخصات آن در بیمار پرسش می‎کند. تأیید تشخیص گاه ممکن است سال‎ها طول بکشد به ویژه اگر بیمار پیشتر چاق بوده باشد.
اگر پزشک به نشانه‎های آنورکسیا نرووسا برخورد کند، ممکن است برای از تشخیص خارج کردن علل زیربنایی دیگر که دارای نشانه‎ها و علایم مشابه هستند، تست‎هایی را انجام دهد. این تست‎ها برای بررسی موارد زیر انجام می‌شود:
• دیابت
• بیماری ادیسون
• عفونت‎های مزمن
• سوء گوارش (سوء هاضمه)
• کمبود ایمنی
• بیماری التهابی روده
• سرطان
• پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم)
این تست‎ها ممکن است شامل آزمایش‌های خون، اسکن‎های تصویربرداری، و الکتروکاردیوگرام (ECG) باشد.

مقیاس تشخیصی
بر مبنای "چاپ پنجم دستنامۀ تشخیصی و آماری اختلالات روانی" "انجمن روان‎پزشکی آمریکا" مقیاس تشخیصی برای آنورکسیا نرووسا به قرار زیر است:
• محدودیت دریافت انرژی مرتبط به نیازها، منجر به کاهش چشمگیر وزن بدن در متن سن، جنس، مسیر رشد، و سلامت جسمانی.
• هراس شدید از افزایش وزن یا چاق شدن، حتی در شرایط کمبود وزن.
• اختلال در مسیر تلقی از وزن بدن یا ابعاد و اندازۀ آن، تأثیر نادرست از وزن بدن یا شکل آن بر ارزیابی از خود یا رد جدی بودن کمبود وزن فعلی
"انجمن ملی اختلالات غذا خوردن" (NEDA) می‎نویسد که حتی در شرایط عدم وجود تمامی این ملاک‎ها، فرد ممکن است دچار یک اختلال جدی خوردن باشد.

درمان و بهبود
درمان می‎تواند شامل دارودرمانی، روان‎درمانی، خانواده درمانی، و مشاورۀ تغذیه باشد.
ممکن است برای بیمار قبول ابتلاء به آنورکسی دشوار باشد، و نیز ممکن است ایجاد انگیزش در او برای درمان کار مشکلی باشد زیرا درهم شکستن مقاومت در برابر غذا خوردن کار مشکلی است.
بیمار ممکن است در میزان همکاری و آگاهی‎بخشی دچار نوسان شود که این نیز به نوبۀ خود مشکلی محسوب می‎شود.
یک برنامۀ جامع برای تحقق بخشیدن به نیازهای فرد باید تدارک دیده شود.
اهداف درمان عبارتند از:
• بازگردان وزن بدن به محدودۀ سالم
• درمان مشکلات عاطفی شامل ضعف عزت نفس
• مخاطب قرار دادن افکار موجد پرتی حواس
• کمک به بیمار برای توسعۀ تغییرات در رفتارهایی که برای مدتی طولانی در وی وجود داشته‎اند
درمان در این بیماری گرایشی به ادامه در درازمدت دارد، و عود بیماری در آن محتمل است، به ویژه در زمان‎هایی که بیمار دچار استرس باشد. حمایت خانواده و دوستان بیمار برای موفقیت و پایدار بودن فرجام درمان نقش حیاتی دارد. اگر اعضاء خانواده بتوانند وضعیت را درک و علایم و نشانه‎های اختلال را شناسایی کنند، می‎توانند بیمار خود را از طریق فرآیند بهبود و کمک به پیشگیری از عود مجدد بیماری، حمایت نمایند.

روان‎درمانی
مشاوره در این مورد شامل درمان شناختی رفتاری (CBT) است که بر ایجاد تغییرات در روش اندیشه و رفتار فرد تمرکز می‏کند. CBT می‎تواند به ایجاد تغییر در نوع نگرش بیمار نسبت به غذا و وزن بدن کمک کند، و نیز می‎تواند به ایجاد روش‌‌هایی مؤثر در پاسخ‎گویی به موقعیت‎های استرس‎زا یا دشوار منجر شود.
مشاورۀ تغذیه با هدف کمک به بیمار در راستای تجدید عادات سالم غذا خوردن صورت می‎گیرد. بیماران در مورد نقش رژیم غذایی متعادل در حفظ سلامت مناسب آموزش می‎بینند.

دارو
هیچ داروی خاصی در مورد این بیماری وجود ندارد، اما مکمل‎های غذایی ممکن است مورد نیاز باشند، و نیز ممکن است پزشک داروهایی را برای کنترل اضطراب، اختلال وسواس اجباری یا افسردگی تجویز کند.
مهار کننده‎های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRIs) به شکل گسترده به عنوان داروهای ضد افسردگی استفاده می‎شوند، اما استفاده از این داروها صرفاً هنگامی برای بیمار مجاز است که وزن بدن وی حداقل معادل 95 درصد وزن نرمال او در پیوند با قد و وزن بیمار باشد.
تحقیقات خاطرنشان کرده‎اند که داروی ضد روان‌پریشی موسوم به اُلازاپین، می‎تواند به افزایش وزن بدن بیمار کمک کند، و پس از آن بیمار امکان استفاده از مهار کننده‎های بازجذب انتخابی سروتونین را خواهد داشت.

بستری کردن بیمار در بیمارستان
در صورت شدید بودن کاهش وزن یا سوءتغذیه در بیمار، امتناع مداوم وی از غذا خوردن، یا وجود فوریت روان‌پزشکی، احتمال بستری کردن بیمار در بیمارستان وجود دارد.

عوارض
عوارض در این بیماری ممکن است به تمامی سیستم‎های بدن آسیب برسانند و نیز امکان شدید بودن این آسیب‎ها مطرح است.
عوارض جسمانی عبارتند از:
مشکلات قلب و عروق: این شامل افت ضربان قلب، افت فشار خون، و صدمه دیدن عضلۀ قلب است.
مشکلات خونی: ریسک بالایی برای ابتلا به لوکوپنی یا کاهش تعداد گلبول‎های سفید خون و آنمی و نیز کاهش گلبول‎های قرمز خون وجود دارد.
مشکلات گوارشی: وقتی فردی دچار کمبود وزن شدید بوده و بسیار کم غذا می‌خورد، حرکات روده‌ها به شکل چشمگیری کند می‎شود، اما این نقص با بهبود رژیم غذایی برطرف می‎گردد.
مشکلات کلیه: کم‎آبی بدن می‎تواند به غلظت شدید ادرار و تولید ادرار بیشتر منجر گردد. کلیه‎ها در اکثر مواقع با برگشتن وزن به محدودۀ سالم بهبود پیدا می‎کنند.
مشکلات هورمونی: کاهش سطح هورمون‎های رشد در طول دوران بلوغ می‎تواند به تأخیر رشد منجر گردد. در صورت تغذیۀ سالم رشد نرمال ادامه پیدا می‎کند.
شکستگی استخوان: بیمارانی که استخوان‌های آنان دارای رشد کامل نبوده باشد در عین حال در معرض ریسک بالاتر قابل توجهی برای استئوپنی یا کاهش بافت استخوانی و استئوپوروز یا از دست دادن چگالی استخوان قرار دارند.
در حدود یک‎دهم موارد کشنده است. گذشته از اثرات فیزیکی تغذیۀ ضعیف، ریسک بالاتری برای خودکشی نیز مطرح است. از هر 5 مورد مرگ مرتبط به آنورکسی 1 مورد آنها ناشی از خودکشی است.
تشخیص و درمان زودهنگام ریسک عوارض را کاهش می‎دهد./