• جین لئونارد، دکتر ویلیام موریسون
• ترجمۀ فرهنگ راد
اسپوندیلوارتریت اصطلاحی برای معرفی چند بیماری التهابی است که سبب بروز انواع مختلف ارتریت یا آرتروز میشوند. اسپوندیلوارتریت که به نام اسپوندیلوارتروپاتی نیز شناخته میشود اختلالی است که به مفاصل یا محل اتصال رباطها و تاندونها با استخوانها آسیب میزند.
اسپوندیلیوارتریت (SpA) بیشتر در ناحیۀ نخاع و لگن بروز میکند که در آنجا به عنوان اسپوندیلوارتریت محوری دستهبندی میشود. وقتی این بیماری به اندامها یا دیگر نواحی بدن مثل چشمها و دستگاه گوارش آسیب میزند به عنوان اسپوندیلوارتریت محیطی شناخته میشود.
مطالب این مقاله:
• انواع اسپوندیلوارتریت
• علایم
• علل و ریسک فاکتورها
• گزینههای درمانی
• پیشگیری
• دورنما
انواع اسپوندیلوارتریت
انواع مختلف اسپوندیلیوارتریت در زیر فهرست شده است:
اسپوندیلیت انکیلوزان (AS)
اسپوندیلیت انکیلوزان یکی از انواع شایع اسپوندیلوارتریت است. تخمین زده میشود که اسپوندیلیت انکیلوزان مبتلابه 2 تا 5 نفر در هر 1000 نفر جمعیت برخی نواحی اروپا است. به هر جهت، در برخی گروهها، تا 1 درصد جمعیت یا 10 نفر در هر 1000 نفر ممکن است مبتلا به این بیماری باشند.
علایم بیماری شامل درد و احساس و خشکی خشکی در ناحیۀ ستون فقرات و ناحیۀ بین نخاع و لگن است. اسپوندیلیت انکیلوزان در میان مردان بیش از زنان شایع است و علایم آن معمولاً در اوایل دوران بزرگسالی بروز میکند.
برای آشنایی بیشتر با بیماری اسپوندیلیت انکیلوزان مطالعه لینک زیر در وبسایت مهرین - اخبار سلامت توصیه میشود:
اسپوندیلیت انکیلوزان
ارترتیت واکنشی (ReA)
این بیماری که پیشتر به نام سندرم رایتر شناخته میشد وقتی شروع میشود که عفونت رودهای یا دستگاه ادراری به بروز واکنش ایمنی منجر میگردد.
ارتریت واکنشی به مفاصل، چشمها، مجرای ادرار، و پوست آسیب میزند و علایم آن شامل زخمهای دهان، التهاب چشم، بروز لکههای لایهدار پوستی و درد در ناحیۀ بافت متصل کنندۀ رباطها و تاندونها با استخوان است. خلاف اسپوندیلیت انکیلوزان، ارتریت واکنشی معمولاً به نخاع آسیب نمیزند.
ارتریت انتروپاتیک (EnA)
این شکل التهابی بیماری که برخی نواحی دستگاه گوارش را مبتلا میکند، با بیماری التهابی روده (IBD) مرتبط است که بیماری کرون و کولیت اولسراتیو را شامل میشود.
ارتریریت انتروپاتیک اساساً مفاصل محیطی اندامها را مبتلا میکند اما میتواند بر کل ستون فقرات نیز تأثیرگذار باشد. درد معده و اسهال خونی دیگر علایم رایج بیماری محسوب میشود.
ارتریت پسوریاتیک (PsA)
نوع پسوریاتیک ارتریت به بیماران دچار پسوریازیس، که یکی از بیماریهای التهابی پوست محسوب میشود، آسیب میزند.
ارتریت پسوریاتیک مبتلابه تا 30 درصد افراد دچار پسوریازیس است. علایم شامل درد مفاصل، خشکی، و ورم ستون فقرات، دستها و پاها است.
اسپوندیلوارتریت نوجوانان (JSpA)
این بیماری که تحت عنوان اسپوندیلوارتروپاتی نوجوانی نیز شناخته میشود، یک شکل بیماری ارتریت دوران کودکی است که نخستین علایم بروز آن در افراد زیر 16 سال مشاهده میشود. علایم بیماری معمولاً به قسمتهای تحتانی بدن شامل باسن، زانوها، و پاها آسیب میزند اما این علایم ممکن است در دیگر نقاط بدن نیز بروز یابد.
اشکال JSpA میتواند شامل AS، PS، ReA، و EnA در کنار اسپوندیلوارتریت تفکیک نشده باشد.
اسپوندیلوارتریت تفکیک نشده (USpA)
اصطلاح اسپوندیلوارتریت تفکیک نشده یا USpA برای فردی به کار میرود که برخی نشانهها و علایم اسپوندیلیت در وی دیده میشود اما این نشانهها و علایم شامل تمامی مقیاسهای مربوط به تشخیص یکی از اختلالات مندرج در بالا نیست.
برخی افراد دارای تشخیص USpA ممکن است در نهایت دچار علایم بیشتری از بیماری شوند که آنها را شامل تشخیص ابتلا به اسپوندیلیت انکیلوزان یا دیگر اختلالات مرتبط میسازد.
علایم
علایم و نشانههای اسپوندیلوارتریت به شکل بیماری ایجاد شده بستگی دارد. به هر جهت، علایم بیماری به طور معمول به دو طریق متمایز میشوند:
التهاب و درد
التهاب مشخصJۀ بارز و تعریف شدۀ اسپوندیلوارتریت است. التهاب معمولاً در ستون فقرات شروع میشود، اما ممکن است لگن، دستها، پاها، بازوها و ساق پا را نیز درگیر کند. التهاب باعث ایجاد درد و حالت سفتی میشود.
آسیب استخوان
تخریب استخوان امکان بروز دارد. این صدمه دیدگی در نهایت میتواند به دگرشکلی (دفورمیتی) نخاعی منجر شود که قادر است بر تحرک بیمار تأثیر سوء بگذارد. در کنار التهاب، درد و صدمۀ استخوان، بیماران دچار اسپوندیلیوارتریت ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:
• خستگی مزمن
• درد و التهاب چشم
• علایم گوارشی
• علایم ادراری
• پسوریازیس
• پوکی استخوان یا استئوپوروز
علل و ریسک فاکتورها
تقریباً 30 ژن شناسایی شدهاند که میتوانند سبب اسپوندیلیت انکیلوزان یا شایعترین شکل اسپوندیلوارتریت شوند. ژنی که در این مورد بیش از همه مورد تحقیق قرار گرفته است HLA-B27 نام دارد.
مردمی که حامل ژن HLA-B27 هستند نسبت به افراد فاقد این ژن در معرض ریسک بالاتری برای ابتلا به اسپوندیلیت انکیلوزان قرار دارند، اگرچه تمامی افراد حامل ژن مزبور دچار این بیماری نمیشوند.
مشابهاً تمامی افراد دچار اسپوندیلیت انکیلوزان حامل ژن HLA-B27 نیستند.
بر مبنای اعلام "انجمن اسپوندیلیت کانادا" تقریباً 10 درصد مردم مبتلا به اسپوندیلوارتریت حامل ژن HLA-B27 هستند.
در عین حال امکان بروز بیماری EnA در افراد حامل ژن مزبور بیشتر است.
برخی مطالعات عنوان کردهاند که اسپوندیلوارتریت با عدم تعادل در باکتریهای روده مرتبط است. عفونتهای میکربی مثل کلامیدیا یا مسمومیت غذایی میتوانند محرک ایجاد ReA باشند.
ریسک فاکتورها
در حالی که دلایل ابتلا به اسپوندیلوارتریت اغلب اوقات ناروشن است، برخی عوامل خطر توسعۀ بیماری را افزایش میدهند که شامل موارد زیرند:
• داشتن ژن HLA-B27
• عفونتهای باکتریایی
• ابتلا به بیماری IBD یا پسوریازیس
• داشتن عضوی از خانواده که مبتلا به اسپوندیلوارتریت باشد
• داشتن نژاد اسکیموهای سیبریایی، آلاسکایی یا اجداد لاپس اسکاندیناویایی
گزینههای درمانی کدامند؟
از آنجا که در حال حاضر هیچ معالجۀ قطعی برای اسپوندیلوارتریت وجود ندارد، درمان شامل مدیریت علایم، محدود کردن دامنۀ گسترش بیماری، و کاهش ریسک فاکتورهای عوارض بیماری است.
رژیم درمانی مورد انتخاب به فرد بیمار و شکل اسپوندیلیوارتریت مبتلابه وی بستگی دارد. گزینههای درمانی شامل موارد زیر است:
داروها
چندین دارو از جمله موارد مندرج در فهرست زیر برای درمان اسپوندیلوارتریت مورد استفاده قرار میگیرد:
• داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs)
• کورتیکوستروئیدهای تزریقی
• داروهای آنتیامتیک تعدیل کنندۀ بیماری (DMARDs)
• بلوک کنندههای نکروز تومور آلفا (TNF-alpha)
• آنتیبیوتیکها
جراحی
برخی از مردم مبتلا به اسپوندیلوارتریت ممکن است از انجام عمل جراحی سود ببرند. برای مثال، اگر درد یا ناتوانی قابل ملاحظهای بر اثر تخریب غضروف در لگن ایجاد شود، جایگزینی مفصل ران با پروتز ممکن است به سود بیمار باشد.
انجام جراحی ستون فقرات اکثر مواقع غیر ضرورری است. به هر جهت، این عمل ممکن است برای آن دسته از بیماران که دچار شکستگی استخوان گردن شدهاند که باعث میشود تا بیمار قادر به راست نگه داشتن گردن خود نباشد انجام میشود.
فیزیوتراپی
فعالیت فیزیکی منظم سبب بهبود یا حفظ قدرت حرکتی بیمار میشود. یک فیزیوتراپیست کارآزموده میتواند برنامۀ مناسبی را برای ورزش و قدرت بخشی به بیماران مبتلا به اسپوندیلوارتریت ارائه دهد.
حمایت عاطفی
اسپوندیلوارتریت میتواند هم تأثیر عاطفی و هم تأثیر فیزیکی به روی بیمار داشته باشد. مردم دچار این بیماری ممکن است انجام مشاوره یا حضور در گروههای حمایتی برای افراد دچار اختلالات مزمن را مفید بیابند.
پیشگیری
از آنجا که علت اسپوندیلوارتریت روشن نیست و محتمل است که دارای ریشۀ ژنتیکی باشد، پیشگیری از آغاز این بیماری دشوار است. به هر جهت، تشخیص و مداخلات پزشکی زودهنگام میتواند پیشرفت بیماری را محدود و به مدیریت علایم آن کمک کند. فهرست زیر برخی عوامل را مطرح میکند که باید مورد ملاحظه قرار گیرند:
گزینههای سبک زندگی
هدایت یک سبک زندگی سالم میتواند گامی بزرگ برای توقف علایم اسپوندیلوارتریت باشد. عوامل مهم مرتبط به سبک زندگی عبارتند از:
رژیم غذایی
خوردن غذاهای سالم و برخورداری از رژیم غذایی متعادل برای سلامت کلی و حفظ وزن در محدودۀ سالم اهمیت دارد. داشتن اضافه وزن باعث میشود تا فشار بیشتری بر مفاصل ایجاد شود.
پیروی از یک رژیم غذایی ضد التهابی میتواند میزان التهاب در بدن را کاهش دهد. این نوع رژیم غذایی مشابه رژیم غذایی مدیترانهای است و توسط "بنیاد ارتریت" و "مراکز درمان سرطان آمریکا" توصیه میشود. غذاهایی که خوردن آنها به بیمار توصیه میشود عبارتند از:
• انواع میوه
• سبزیجات
• غلات سبوسدار
• آجیلها و دانههای خوراکی
• پروتئین بدون چربی مثل انواع لوبیا، عدس، و گوشت بدون چربی
• ماهیهای روغنی
ورزش
فعالیت فیزیکی منظم برای مدیریت بیماری اسپوندیلوارتریت بینهایت اهمیت دارد. فعالیت جسمانی به کاهش درد و سفتی کمک کرده و میتواند باعث حفظ حرکتپذیری اندامها شود.
ورزشهای کمفشار بهترین گزینه هستند زیرا نسبت به فعالیتهای سنگین، فشار کمتری بر مفاصل وارد میکنند. مثالهایی از ورزشهای کمفشار شامل پیادهروی و شنا است.
ترک سیگار
سیگار کشیدن سبب بروز التهاب میشود و میتواند علایم اسپوندیلوارتریت را تشدید کند. سیگار کشیدن در عین حال خطر بروز سرطان و دیگر بیماریها را در فرد افزایش میدهد.
دورنما
اسپوندیلوارتریت یک بیماری جدی و پیشرونده بدون هیج معالجۀ شناخته شده است. با وجود این در صورت برداشتن گامهایی در راستای مدیریت بیماری و محدود کردن پیشرفت آن، دورنما برای اکثریت بیماران مبتلا به اسپوندیلوارتریت خوب است. این بیماران میتوانند با ریسک پایین دچار شدن به عوارض جدیتر یک عمر طبیعی را به پایان ببرند.
Source:
Spondyloarthritis: Symptoms, treatments, and causes
Last reviewed Fri 25 August 2017
By Jayne Leonard
Reviewed by William Morrison, MD
نظرات (0)