سرماخوردگی سر – علل، علایم و مداوای خانگی

• جین لئونارد، دکتر گراهام راجرز
• ترجمه هستی فراست‎فر

سرماخوردگی سر یا سرماخوردگی معمولی یک عفونت ویروسی بینی و گلو است. این بیماری معمولاً عارضه‌ای خفیف محسوب می‌شود اما علایم آن می‌تواند تأثیراتی مهم بر زندگی روزمرۀ فرد مبتلا داشته باشد.
بر مبنای اعلام CDC بزرگسالان به طور متوسط دو تا سه بار در طول سال دچار سرماخوردگی می‌شوند، و این میزان در کودکان می‌تواند بیشتر باشد.

مطالب این مقاله:
• سرماخوردگی سر چیست؟
• علل سرماخوردگی سر
• ریسک فاکتورهای سرماخوردگی سر
• علایم سرماخوردگی سر
• پیامدهای سرماخوردگی سر
• مداوای خانگی برای سرماخوردگی سر
• پیشگیری از سرماخوردگی سر
• چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم
• دورنما

سرماخوردگی سر چیست؟
سرماخوردگی سر شباهت زیادی به اختلالات دیگری مثل سرماخوردگی قفسۀ سینه و عفونت‌های سینوسی دارد. به هر جهت چند تفاوت مهم در این میان مطرح است:
سرماخوردگی سر وقتی بروز می‌کند که علایم عفونت ویروسی مقدمتاً در ناحیۀ سر بروز می‎کنند، که از جملۀ این علایم می‌توان به گرفتگی بینی و سردرد اشاره کرد. سرماخوردگی سر با سرماخوردگی قفسۀ سینه بر مبنای محدودۀ بروز علایم تفاوت دارد. در سرماخوردگی قفسۀ سینه علایم به صورت احتقان قفسۀ سینه و سرفه ظاهر می‌شوند.
عفونت‌های سینوس ممکن است علایمی مشابه با سرماخوردگی سر داشته باشند اما معمولاً علل بروز آنها متفاوت است. عفونت‌های سینوس اغلب اوقات منشأ باکتریایی دارند، با وجود این گاهی از اوقات امکان عفونت سینوس بر اثر ویروس نیز مطرح است.

علل سرماخوردگی سر
چند نوع مختلف ویروس می‌توانند باعث سرماخوردگی سر شوند که از جملۀ آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• راینوویروس(‎ها)
• متاپنوموویروس انسانی (HMPV)
• پاراآنفولانزا ویروس انسانی (HPIV)
• ویروس سینسیتیال تنفسی (RSV)
سرماخوردگی سر هنگامی به دیگران انتقال می‌یابد که فرد دچار عفونت عطسه یا سرفه می‌کند، که این باعث پخش شدن ویروس در هوا یا پاشیدن آنها بر روی مردم دور و بر فرد بیمار می‌شود.
امکان ابتلا به سرماخوردگی سر در صورت تماس با سطوحی که فرد مبتلا به ویروس پیشتر با آنها تماس داشته است وجود دارد. ویروس می‌تواند از طریق چشم، دهان یا بینی وارد بدن شود.

در این زمینه بیشتر بخوانیم:
سرماخوردگی سینه

ریسک فاکتورهای سرماخوردگی سر
اگرچه برای هر کسی امکان ابتلا به سرماخوردگی سر وجود دارد، و اکثر مردم در طول عمر خود به دفعات دچار این سرماخوردگی می‌شوند، برخی ریسک فاکتورها خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‎دهد. این ریسک فاکتورها شامل موارد زیر است:
• ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن
• سن زیر 6 سال
• سیگاری بودن
• فصل، زیرا سرماخوردگی‎ها در پاییز و زمستان شایع‌ترند
• تماس با دیگر افراد دچار سرماخوردگی به ویژه کودکان مدرسه‌رو

علایم سرماخوردگی سر
علایم سرماخوردگی سر در طول سه روز بعد از تماس با راینوویروس یا دیگر ویروس‎های مسبب سرماخوردگی ظاهر می‌شوند. این نشانه‌ها و علایم در افراد مختلف متفاوت است.
• احساس ناخوش بودن یا احساس عدم سلامت به طور کلی
• گلو درد
• سرفه
• آبریزش بینی
• گرفتگی بینی
• عطسه
• احتقان
• دردهای جسمانی
• سردرد
• تب خفیف
• خستگی مفرط
اغلب مردم در طول 7 تا 10 روز از سرماخوردگی رهایی پیدا می‎کنند اما در برخی از مواقع این بیماری دورۀ طولانی‌تری ممکن است داشته باشد.

پیامدهای سرماخوردگی سر
اغلب مردم بدون تحمل عوارض خاص از سرماخوردگی خلاص می‌شوند. در صورت بروز پیامدها، این می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• حمله آسم: در مورد افراد مبتلا به آسم، سرماخوردگی می‌تواند محرک بروز حملۀ آسم شود.
• سینوزیت حاد: سرماخوردگی سر در صورت عدم رفع در نهایت به تقویت التهاب و عفونت سینوس‎ها منجر می‌شود، وضعیتی که زیر عنوان سینوزیت می‌شناسیم.
• عفونت گوش (اتیت میانی): اگر ویروس به ناحیۀ پشت گوش میانی وارد شود، می‌تواند به درد گوش و ترشحات سبز یا زرد رنگ از بینی منجر شود.
• دیگر عفونت‌ها: برخی از مردم به ویژه کودکان و افراد دچار ضعف سیستم ایمنی ممکن است دچار عفونت‌های ثانویه به سرماخوردگی سر شوند. عفونت‌های ثانوی شایع مرتبط به سرماخوردگی سر شامل گلودرد استرپتوکوکی، پنومونی، و کروپ است که درمان آنها نیازمند مراجعه به پزشک است.

مداوای خانگی برای سرماخوردگی سر
از آنجا که سرماخوردگی سر نتیجۀ عفونتی ویروسی است، آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان آن هیچ تأثیری ندارند. در عوض، درمان با هدف مدیریت علایم و کاهش ناراحتی انجام می‌شود.
برخی مداواهای خانگی رایج در مورد سرماخوردگی سر شامل موارد زیر است:
• استراحت: استراحت سبب التیام بدن می‌شود. ماندن در خانه و عدم حضور در مدرسه یا محل کار در عین حال باعث کاهش خطر انتقال ویروس به دیگران می‌گردد.
• سیراب نگه داشتن بدن: سیراب نگه داشتن بدن کمک می‌کند تا احتقان بینی و سینوس‎ها کاهش یابد و در عین حال گلو از حالت خشکی خارج گردد. آب و آب میوه‌های رقیق برای سیراب نگه داشتن بدن مناسبند. مایعات گرم مثل چای، آبگوشت، و سوپ به ویژه مفیدند. افراد دچار سرماخوردگی سر باید تا هنگام التیام کامل از مصرف کافئین و مشروب الکلی خودداری کنند.
• قرقره آب نمک: برای نرم کردن گلو، فرد می‌تواند آب نمک قرقره کند. برای این کار نصف قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب گرم حل می‌شود.
• داروهای مسکن درد: سردرد، درد گلو، و تب را می‏توان با استفاده از داروهای غیر نسخه‎ای مثل استامینوفن یا ایبوپروفن تسکین داد. در مصرف دارو به ویژه در مورد کودکان باید به دستورالعمل مصرف دقت کافی داشت.
• مرطوب کننده‌ها یا بخور: دستگاه‏‌های مخصوص هوا را مرطوب نگه می‎دارند که این می‌تواند به رفع سرفه و احتقان کمک کند. استفاده از دستگاه بخور یا مرطوب کنندۀ هوا می‌تواند کمکی برای یک خواب شبانۀ مناسب باشد. تمیز نگه داشتن این دستگاه‎ها و میکرب‌زدایی از آنها اهمیت دارد.
• اسپری بینی: اسپری‌های شستشوی بینی می‌توانند میزان مخاط ایجاد شده در بینی را کاهش دهند و هم برای بزرگسالان و هم در مورد کودکان قابل استفاده هستند. بزرگسالان می‌توانند اسپری بینی را به مدت 3 تا 5 روز استفاده کنند. به هر جهت، استفادۀ درازمدت از اسپری‌های دکونژستانت مفید نیست و مردم باید از این کار اجتناب کنند.
• مکمل‌ها: بسیاری از مردم برای پیشگیری یا درمان سرماخوردگی سر از برخی مکمل‌ها استفاده می‎کنند. محبوب‎ترین مکمل‌ها در این مورد شامل ویتامین C، اکیناسیا، و زینک (روی) است. به هر جهت، شواهد اندکی در اثبات مفید بودن این مکمل‌ها برای کاهش علایم سرماخوردگی سر وجود دارد.

پیشگیری از سرماخوردگی سر
واکسیناسیون برای مقابله با ریسک سرماخوردگی سر امکان ‌پذیر است اما رعایت موارد زیر می‌تواند ریسک ابتلا به ویروس سرماخوردگی را کاهش دهد:
• اجتناب از تماس با مردم دچار عفونت. فاصله گرفتن از این افراد می‌تواند ریسک ابتلا به ویروس را کاهش دهد.
• شستشوی منظم دست‎ها. تمیز کردن کامل دست با استفاده از آب گرم و صابون ریسک انتقال ویروس را کاهش می‎دهد. استفاده از پاک کننده‌های بر پایۀ الکل نیز مؤثر است.
• اجتناب از استفادۀ مشترک از وسایل شخصی. برای اجتناب از آلودگی به ویروس سرماخوردگی سر باید از استفادۀ مشترک از وسایلی مثل ناخن‎گیر یا فنجان خودداری کرد.
• استفاده از ضد عفونی کننده‎ها در مواقع بیمار بودن اعضاء خانواده. وسایل آشپزخانه و حمام باید ضد عفونی شود. ضد عفونی منظم اسباب بازی کودکان مهم است.
• عطسه یا سرفه کردن در دستمال. برای عطسه یا سرفه کردن باید با دستمال جلو دهان و بینی گرفته شود. پس از مصرف دستمال باید آن را دور انداخت و دست‎ها باید بلافاصله شستشو شوند.
• حفظ سبک زندگی سالم. داشتن رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم، کاهش استرس، و خواب کافی می‌تواند به سیستم ایمنی بدن در مقابله با بیماری کمک کند.
• آموزش بهداشت مناسب به کودکان. باید رعایت موارد بهداشتی به کودکان آموزش داده شود. تشویق کودکان به شستشوی منظم و کامل دست‎ها اهمیت دارد.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
در صورت بروز هر یک از علایم زیر در افراد بزرگسال، مراجعه به پزشک ضروری است:
• تنگی نفس
• خس خس سینه
• سردرد شدید، گلودرد، سرفه، یا درد سینوس
• تبی که بیش از 5 روز ادامه داشته باشد
در مورد کودکان بروز هر یک از علایم زیر دلیل موجه برای مراجعۀ فوری به پزشک محسوب می‌شود:
• خس خس سینه
• سردرد شدید، گلودرد، سرفه، یا درد سینوس
• علایمی که بهبود نمی‎یابند یا تشدید می‌شوند
• درد گوش
• سرگیجه و دوار سر
• فقدان اشتها
• تب 38 درجه در اطفال سنین زیر 12 هفته
• تب بیش از دو روز در کودکان در هر سنی

دورنما
اگرچه هیچ درمان قطعی برای سرماخوردگی سر وجود ندارد، چند مداوای خانگی هست که می‌توانند به مدیریت علایم و کاهش ناراحتی ناشی از بیماری کمک کنند. برای اجتناب از سرماخوردگی، فرد باید تلاش کند تا از تماس با ویروس‎های مسبب سرماخوردگی اجتناب نماید.
مردم دچار سرماخوردگی سر باید در طول 7 تا 10 روز بهبود یابند. افرادی که دچار سرماخوردگی مداوم یا شدید سر می‌شوند باید به پزشک مراجعه کنند./

Source:
Medical News Today
Head cold: Symptoms and home remedies
Last reviewed Sat 30 September 2017
By Jayne Leonard
Reviewed by Graham Rogers, MD