میکرب‎های محیط خانه - دوست یا دشمن؟

• دکتر ییلا هیووینگ – مارتین، دکتر جاسمین کالیر
• ترجمه هامیک رادیان

میزان و مقدار میکرب‎هایی  که شریک فضای زندگی ما هستند ممکن است برای بسیاری افراد شگفت‎انگیز باشد. اما پرسش کلیدی این است: آیا آنها برای سلامت ما مضرند؟ وقتی پای میکروارگانیسم‎ها در محیط زندگی در میان باشد، ما زیر بمباران صابون‎های ضد میکربی و ضد ویروسی، محصولات نظافت از هر قبیل و مفهوم عام نظافت، که ممکن است برای تمیز نگه داشتن خانۀ خود در تقابل با تهدیدات کشندۀ میکربی لحاظ کنیم، قرار می‎گیریم.
از سوی دیگر مکرراً به ما در مورد فواید سلامت قابل ملاحظۀ ناشی از وجود میکرب‎های پروبیوتیک گوشزد می‎شود.
میکروارگانیسم‎ها اعضاء همیشه حاضر در محیط و نیز در بدن ما هستند و بسیاری از آنها برای سلامت ما مفید و حتی حیاتی تلقی می‎شوند.

چه میکرب‎هایی در اطراف ما کمین کرده‎اند؟
دانشمندانی از NSF بین‎الملل - که مقر آن در آن آربور قرار دارد - 22 خانه را در جنوب شرقی میشیگان مورد بررسی قرار دادند. آنها پی بردند که اسفنج‎های ظرفشویی حاوی بالاترین مقدار میکروارگانیسم‎ها هستند و به دنبال آنها فهرست زیر قرار دارد: جامسواکی‎ها، ظروف حیوانات خانگی، سینک‎های آشپزخانه، جای نگهداری قهوه، ظروف آشپزخانه، دستگیره‎های اجاق گاز، اسباب بازی‌های حیوانات خانگی و نشیمنگاه توالت‎ها.
در این مطالعه محققان به وجود مخمرها و کپک‎ها، باکتری‌های خانوادۀ کالیفورم (شامل اشیرشیا کولی)، و استافیلوکوک اورئوس در بسیاری از سطوح خانه‌ها پی بردند.
برای ارزیابی تنوع میکربی در گرد و غبار خانه، تیمی از دانشمندان - به رهبری جوردن پکیا / Jordan Peccia، استاد مهندسی شیمی و محیط زیست در دانشگاه ییل در نیو هیون - نمونه‎های برگرفته از 198 خانه در کنکتیکت و ماساچوست را آزمایش کردند.
پژوهشگران پی بردند که شایع‌ترین گونه‎های قارچ اینها هستند: لپتوسفرولینا چارتاروم، اپی‎کوکوم نیگروم، و واله‎میا سبی. فراوان‎ترین گونه‌‏های باکتریایی از خانواده‎های استافیلوکوکوس، استرپتوکوکوس، و کورینباکتری بودند.
خانه‎های دارای حیوانات خانگی و قرار گرفتن در نواحی آفتاب‎گیر دارای تنوعات باکتریایی بیشتری بودند در حالی که در خانه‎های نمناک و دچار نشت آب میزان قارچ بیشتر بود.
در این گیر و دار دانشمندانی از دانشگاه ملی سئول در کره جنوبی به مطالعۀ باکتری‎هایی پرداختند که به زندگی در یخچال‎ و نشیمنگاه‎ توالت ما خو کرده‎اند. آنها پی بردند که اکثریت باکتری‎های حاضر در این مکان‎ها بر روی پوست ما نیز وجود دارند که این نشان می‎دهد ما یکی از منابع بزرگ میکرب‎ها در محیط زیست خود هستیم.
نویسندگان مطالعه توضیح می‎دهند، "در این تحقیق اغلب باکتری‎های کشف شده احتمالاً بیماریزا یا پاتوژن‌های فرصت‎طلب نبودند، و انواع متعلق به پاتوژن‎های شایع در میان بخش کوچکی از اجتماعات حاضر بر روی سطوح یخچال و توالت کشف شدند."
بنابراین هم‌اتاقی‎های کوچولوی ما همه جا هستند: از سینک آشپزخانه گرفته تا اتاق نشیمن و جامسواکی ما. پرسش کلیدی که هنوز به قوت خود باقی است این است که این همنشین‎ها چه تأثیری بر سلامت ما دارند.
پاسخ به این پرسش به عوامل زیر مرتبط است: سن ما، وضعیت سیستم ایمنی ما، و البته، میکروارگانیسم مشخصی که مورد سؤال است.

آلرژی و بهداشت
بر مبنای "فرضیه بهداشت" - که بدواً توسط پروفسور دیوید استراکان / David Strachan در 1989 مطرح شد - می‎توان از بیماری‎های آلرژیک "با ایجاد عفونت در اویل کودکی، منتقل شده توسط تماس غیر بهداشتی با برادران و خواهران مسن‎تر یا به صورت بالقوه ایجاد شده از سوی مادر آلوده در تماس با فرزندان مسن‎تر" پیشگیری کرد.
در یک مقاله که در شمارۀ اکتبر 2017 در "نیچر ایمنولوژی" منتشر شد، پروفسور بارت ان. لمبرخت / Bart N. Lambrecht و حمیده حمد / Hamida Hammad - از مرکز تحقیقات التهاب VIB در دانشگاه خنت در بلژیک - توضیح می‎دهند که در مطالعات انجام شده بر روی مدل‎های حیوانی نشان داده شده است که تماس با برخی ویروس‎ها، باکتری‎ها و انگل‎ها با کاهش میزان آلرژی مرتبط است.
بیماری‎های آلرژیک شامل اگزما، تب یونجه، آسم، و آلرژی‎های غذایی، فقط در سطح ایالات متحد آمریکا مبتلابه 50 میلیون نفر هستند در حالی که در سطح جهان تب یونجه به تنهایی 400 میلیون نفر را مبتلا کرده است.
آلرژی هنگامی بروز می‎کند که بدن ما برخی مواد بی‌ضرر از جهات دیگر را مضر و به‌ عنوان تهدید تلقی کرده و به واسطۀ سیستم ایمنی واکنش نشان می‎دهد. می‎دانیم که میکرب‎ها به‌ راه‎های مختلف بر این فرآیند تأثیر می‎گذارند.
برخی باکتری‎ها مثل باکتریودز، بیفیدوباکتریوم، فکالی‌باکتریوم، و انتروباکتری، متابولیت‎هایی ایجاد می‎کنند که تکثیر سلول‎های T تنظیم کننده را تقویت  می‎نمایند. این سلول‎ها نقشی کلیدی در محافظت از ما در برابر توسعۀ انواع آلرژی دارند اما کودکان مستعد به آلرژی دارای میزان کمتری از این انواع باکتری در رودۀ خود هستند.
اجزاء میکربی نیز بر انواع دیگر سلول ایمنی تأثیر می‎گذارند. سلول‎های دندریتیک از حایل‎های اپی‌تلیال پاسداری می‎کنند - که به نام پوست، روده، و ریه‎ها شناخته می‎شوند - که در آنجا آنها آلرژن‎های وارد شدن به بدن را کشف می‎کنند. و اگر این اتفاق در شرایط غیبت اجزاء میکربی رخ دهد، سلول‎های دندریتیک باعث ایجاد واکنش‌های ایمنی آلرژیک می‎شوند، حال آنکه در صورت وجود میکرب‎ها  این واکنش‌ها رخ نمی‎دهند.
بنابراین ما در کجا می‎توانیم این میکروارگانیسم‎های مفید را که می‌توانند از ما در برابر توسعۀ آلرژی‎ها محافظت کنند، بیابیم؟

میکرب‎هایی که می‎توانند ما را به حاشیه برانند
پروفسور پکیا پی برد که برخی باکتری‌های مفید ترجیحاً در خانه‌هایی یافت می‎شوند که پذیرای چند خانواده هستند و نیز در خانواده‎هایی که بیش از سه فرزند دارند.
وی توضیح می‎دهد، یکی از این میکرب‎ها یا فکالی‌باکتریوم پراسنیتزی، "ضد التهابی و محافظ انسان در برابر بیماری کرون است." اعضاء خانوادۀ لاکتوباسیلوس نیز در مقادیر زیاد در چنان خانه‎هایی یافت شدند، و این باکتری‎های پروبیوتیک در محافظت از ما علیه آلرژی‎ها و آسم نقش دارند.
در یک مطالعۀ دیگر پروفسور پکیا و تیمش پی بردند که مخمرهای قارچ کلاس کوندوا ممکن است در صورت وجود در محیط خانه نقشی محافظتی در برابر آسم شدید داشته باشند.
مجاورت با میکروارگانیسم‌های موجود در شیر خام و آنهایی که در گرد و غبار خانه‎های ساخته شده در محدودۀ مزارع وجود دارند ارتباطی قوی را با کاهش میزان آلرژی نشان داده‎اند.
به هر جهت، باکتری و قارچ تنها میکروارگانیسم‎های دوست نیستند.
اگرچه اغلب مردم گرایشی به گشتن دنبال انگل‌ها در کشورهای غربی ندارند، فقط در سطح ایالات متحد آمریکا میلیون‌ها نفر به شکل مزمن به این میکروارگانیسم‎ها آلوده هستند.
اما این خبرها همه بد نیستند: شواهدی وجود دارد که کرم‌های انگلی کوچک به نام هلیمنت‎ها (کرم روده) میزبان خود را در برابر انواع آلرژی محافظت می‌کنند.
بسیاری از مواد آلرژی‎زا از نظر ساختار شبیه پروتئین‎های هلمینت هستند، که این نشان می‌دهد که چرا در همجواری طولانی مدت با این انگل‎ها، این پروتئین‎ها وارد رقابت با آلرژی‎زاها شده و به ایجاد پاسخ‎های ایمنی غیر آلرژیک منجر می‎شوند.
مدت زمان مجاورت با میکرب و نوع میکربی که فرد در مجاورت آن قرار می‎گیرد نقشی اساسی در توسعۀ بیماری‎های آلرژیک بازی می‎کند.
تمامی عفونت‎ها مفید نیستند. برای مثال، عفونت‎های دستگاه تنفسی تحتانی در کودکان زیر 3 سال ریسک فاکتوری برای ایجاد خس خس سینه و آسم محسوب می‎شود.
فرضیۀ بهداشت در پرتو این چشم‎انداز در بوتۀ نقد قرار گرفته است. پروفسور لمبرخت می‌گوید که نظریه‎های جدید می‎گویند که از دست دادن تنوع میکربی در انسان به این معنی است که میکرب‎ها و انگل‎هایی که زمانی ما را در مقابل مواد آلرژیک مورد محافظت قرار می‎دادند دیگر این مهم را انجام نمی‎دهند.
در حالی که میکروارگانیسم‎ها می‎توانند نقش مهمی در پیشگیری از توسعۀ بیماری آلرژیک در کودکان بازی کنند، در عین حال قادرند تا تهدیدات جدی را متوجه سلامت دیگران کنند.

میکرب‎ها چه هنگامی برای سلامت ما بد هستند؟
برای مردمی که هم‎اکنون با بیماری آلرژیک دست به گریبانند، میکرب‎های موجود در محیط زندگی حامل خبرهای بدی هستند.
عفونت‎های قارچی دوران ابتدای زندگی، مخصوصاً عفونت‌های راه‎های هوایی با تشدید آسم آلرژیک پیشتر موجود مرتبط شده‎اند. عفونت راه‎های هوایی با ویروس‌ها و میکرب‎ها می‎تواند اثرات مشابهی داشته باشد، در حالی که عفونت‎های پوستی به عنوان محرک ایجاد اگزما شناخته می‎شوند.
دکتر پکیا همچنین به این نکته پی برد که خانه‎های دارای کودکان دچار آسم شدید گرایشی به میزبانی آلرژی‎زاهای مشابه دارند. به طور مشخص مقادیر زیاد قارچ در خانه‎های محل زندگی چنین کودکانی یافت شد و مخمرهای قارچ کلاس وُلوتلا در آنجاها حضور داشتند.
در کنار خطراتی که از ناحیۀ میکرب‎ها افراد دچار آسم یا آلرژی را تهدید می‎کند، خانه‎های حاوی میکروارگانیسم‌های قابل انتقال از طریق غذا هر ساله باعث تقویت قابل ملاحظۀ میزان شماری از بیماری‎های می‎شوند.
CDC تخمین می‎زند که هر ساله 3000 نفر بر اثر مسمومیت غذایی جان خود را از دست می‎دهند. در این مورد مقصر را باید در میان سالمونلا، برخی انواع اشیرشیا کولی ، لیستریا و قارچ جستجو کرد.
بر مبنای مطالعۀ سال 2013 NSF خانگی بین‎المللی، محفظۀ نگهداری سبزیجات در یخچال خانه یک منبع حی و حاضر سالمونلا، لیستریا و قارچ بود، در حالی که برای اشیرشیا کولی باید به محفظۀ نگهداری گوشت و همچنین کفگیر‎های لاستیکی، واشر مخلوط‎کن‎ها، کنسرو بازکن‌ها و کاترهای برش پیتزا رجوع می‎شد.
بنابراین، مبحث پایه‎ای این است که در میان جمعیت میگروارگانیسم‎های ساکن خانه‌ها و فضای زندگی ما برخی دوست و برخی دشمن هستند. نکتۀ مهم‌تر این است که چگونگی واکنش ما به میکرب‎های خاص بستگی به سیستم ایمنی شخصی ما دارد.
آیا این بدان معنی است که من باید خانه‎ام را با دقت تمیز کنم؟ تمیز کردن اجزاء مختلف موجود در آشپزخانه یقیناً به نوعی محافظت خانواده در برابر مسمومیت غذایی محسوب می‎شود.
اما برای دیگر میکرب‎ها این موضوع بستگی دارد. در خانه‎هایی که اعضاء خانواده هم‎اکنون دچار آلرژی هستند کاهش میزان تماس با هر یک از مقصران این وضعیت که می‎توانند باعث تحریک علایم شوند، مورد نیاز است.
اما آیا ما به شکل فزاینده‎ای در چرخه‎‏‍‌‌ای معیوب از تمیزکاری برای پیشگیری از علایم آلرژی اسیر می‎شویم، که نسل بعدی را از تماس بسیار زودهنگام مورد نیاز با میکرب‌ها محروم می‌کند؟
پاسخ روشنی در این مورد وجود ندارد اما دانشمندان به درک این نکته نزدیک می‌شوند که چگونه تماس با میکروارگانیسم‎ها می‎تواند ما را در برابر آلرژی‎های گذشته محافظت نماید؟
پروفسورت بارت ان. لمبرخت می‎گوید:
"در آینده ما همچنین باید به راهکارهای پیشگیرانه و کلان مقیاس بر مبنای این دیدگاه تازه چشم داشته باشیم که می‌تواند باعث تجدید ارتباط همزیستی از دست رفتۀ بین میکروارگانیسم‎ها و انسان شود بدون اینکه سبب بیماری یا نیاز به بازگشت به یک زندگی غیر بهداشتی باشد."

Source:
Household microbes: Friend or foe?
Published Just now
By Yella Hewings-Martin PhD
Fact checked by Jasmin Collier