عفونت انگلی روده آمیبیازیس: علل، علایم، تشخیص و درمان

در این مقاله:
◄ چه کسی در خطر ابتلاء به آمیبیازیس قرار دارد؟
◄ چه چیزی باعث آمیبیازیس می‌شود؟
◄ علایم آمیبیازیس کدامند؟
◄ آمیبیازیس چگونه تشخیص داده می‌شود؟
◄ آزمون‌ها و تست‌ها
◄ درمان‌های در دسترس برای آمیبیازیس
◄ چگونه می‌توان از آمیبیازیس پیشگیری کرد؟
◄ دورنما در آمیبیازیس

آمیبیازیس یک عفونت انگلی روده‌ها است که بر اثر آمیب انتاموئبا هیستولیتیکا یا ئی. هیستولیتیکا ایجاد می‌شود.
علایم آمیبیازیس شامل مدفوع شل و ول، کرامپ شکمی، و درد معده است. به هر حال، اکثر افراد مبتلاء به آمیبیازیس علایم قابل توجهی را تجربه نمی‌کنند.

چه کسی در خطر ابتلاء به آمیبیازیس قرار دارد؟
آمیبیازیس در کشورهای استوایی دچار فقر بهداشتی شایع است. بیشترین شیوع این بیماری در شبه قاره هند، قسمت‌هایی از آمریکای مرکزی و جنوبی، مکزیک و بخش‌هایی از آفریقا دیده می‌شود. بیماری مزبور در ایالات متحد آمریکا نسبتاً نادر است.
مردم دارای بیشترین ریسک فاکتور برای آمیبیازیس عبارتند از:
• افرادی که به نواحی استوایی که در آنها فقر بهداشتی وجود دارد مسافرت می‌کنند
• مهاجران آمده از کشورهای ناحیه استوایی دچار کمبودهای بهداشتی
• افرادی که در شرایط دچار فقر بهداشتی زندگی می‌کنند، مثل زندان‌ها
• مردان دارای روابط جنسی با مردان
• افراد دچار سرکوب سیستم ایمنی و دیگر اختلالات سلامت

چه چیزی باعث آمیبیازیس می‌شود؟
ئی. هیستولیکا یک پروتوزان تک سلولی است معمولاً وقتی شخص کیست‌ها را از طریق غذا یا آب می‌خورد وارد بدن وی می‌شود.
این کیست‌ها شکل نسبتاً غیر فعال انگل مزبور هستند که برای چندین ماه می‌توانند در خاک یا محیطی که مدفوع در آن انباشته شده باشد زندگی کنند. کیست‌های میکروسکپی در خاک، کودها، یا آبی که آلوده به مدفوع شده باشد وجود دارند.
جابجا کنندگان غذا ممکن است در زمان آماده‌سازی یا حمل و نقل غذا باعث انتقال کیست‌ها شوند. انتقال همچنین در سکس مقعدی، سکس دهانی-مقعدی و آبدهی کولون امکان‌پذیر است.
وقتی کیست‌ها وارد بدن شوند به جدار دستگاه گوارش می‌چسبند. آنها در مرحله بعد یک شکل مهاجم و فعال انگل به نام تروفوزیت را آزاد می‌کنند. انگل‌ها در دستگاه گوارش بازتولید کرده و وارد روده بزرگ می‌شوند. در اینجا، آنها می‌توانند به دیواره‌ روده یا کولون نقب بزنند.

علایم آمیبیازیس کدامند؟
بر مبنای اعلام CDC، فقط 10 تا 20 درصد افراد دچار آمیبیازیس بر اثر آن بیمار می‌شوند.
در حالی که اکثر افراد فاقد علامتند، آمیبیازیس می‌تواند باعث اسهال خونی، کولیت، و تخریب بافت شود. شخص ممکن است بر اثر رهش کیست‌های تازه به داخل محیط از طریق مدفوع آلوده بیمار گردد.
وقتی علایم بروز می‌کنند، گرایشی به بروز در فاصله 4 هفته پس از خوردن کیست‌ها در آنها به چشم می‌خورد. علایم در این مرحله گرایش به خفیف بودن دارند و مدفوع آبکی و کرامپ معده را شامل می‌شوند.
در یک پیامد نادر این بیماری، تروفوزوئیت‌ها ممکن است به دیواره روده رخنه کرده وارد جریان خون شوند و به ارگان‌های مختلف داخلی برسند. مقصد نهایی اکثر آنها بیشتر کبد است اما امکان آلوده کردن قلب، ریه‌ها، مغز یا دیگر ارگان‌ها نیز وجود دارد.
اگر تروفوزوئیت‌ها به یک ارگان داخلی حمله‌ور شود به شکل بالقوه قادرند مسبب موارد زیر باشند:
• آبسه
• انواع عفونت
• بیماری شدید
• مرگ
اگر انگل به جدار روده حمله کند، می‌تواند باعث دیسنتری (دیسانتری) آمیبی شود. دیسنتری آمیبی یک شکل خطرناک‌تر آمیبیازیس است که در آن مدفوع خونی و آبکی و گرفتگی شدید معده ایجاد می‌شود.
دیگر پیامد بسیار نادر کولیت آمیبی نکروز دهنده فلومینانت است، که می‌تواند بافت روده را از بین ببرد و به سوراخ شدن و پریونیت منجر گردد.
کبد اغلب اوقات مقصد انگل است که در آنجا می‌تواند باعث ایجاد مجموعه‌ای از چرک به نام آبسه کبد آمیبی شود. علایم تب و حساس شدن در قسمت راست بالای شکم را شامل می‌شود.

آمیبیازیس چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک ممکن است پس از پرسش در مورد وضعیت اخیر سلامت و مسافرت‌های شخص به آمیبیازیس مشکوک شود.
ممکن است تشخیص آمیبیازیس دشوار باشد زیرا ئی. هیستولیکا بسیار شبیه به انگل‌های دیگری مثل ئی. دیسپار است که گهگاه به همراه ئی. هیستولیکا دیده می‌شود اما عموماً غیر پاتوژنیک تلقی می‌گردد، بدین معنی که وجودش با بیماری همراه نیست.
برای کشف ئی. هیستولیکا و از تشخیص رد کردن دیگر عفونت‌های محتمل، پزشک ممکن است تست‌هایی مثل نمونه مدفوع و تست آنتی‌ژن را در دستور کار قرار دهد.

آزمون‌ها و تست‌ها
تست‌های زیر را می‌توان برای بررسی وجود ئی. هیستولیتیکا مورد استفاده قرار داد.
• عموماً شخص ممکن است ناچار شود تا نمونه مدفوع را برای چند روز تهیه کند که برای بررسی وجود انگل غربالگری می‌شود. علت آن است که شمار آمیب‌ها ممکن است در روزهای مختلف متفاوت باشد نیز احتمال آن هست که شناسایی آن به علت کم بودن تعداد بر مبنای فقط یک نمونه مدفوع دشوار باشد.
• یک تست مدفوع به نام الایزا اغلب برای شناسایی آنتی‌ژن‌های ئی. هیستولیتیکا به کار می‌رود.
• استفاده از نمونه خون یا سواب بینی، تست PCR، را می‌توان برای تمیز دادن ئی. هیستولیتیکا از دیگر عفونت‌ها امکان‌پذیر است.
• دکتر شما ممکن است برای کمک به تعیین اینکه عفونت به ماوراء روده‌ها یا ارگان‌های دیگر مثل کبد سرایت کرده است، تست خون درخواست کند.
• وقتی انگل‌ها به خارج از روده‌ها گسترش یابند، ممکن دیگر خود را در مدفوع نشان ندهند. پزشک در این وضعیت ممکن است اولتراسوند (سونوگرافی) یا CT اسکن برای بررسی ضایعات ایجاد شده روی کبد درخواست کند.
• اگر ضایعات ظاهر شوند، پزشک ممکن است برای دیدن آبسه احتمالی کبد نیاز به آسپیراسیون سوزن داشته باشد. آبسه کبد یکی از عواقب جدی آمیبیازیس محسوب می‌گردد.
• در نهایت ممکن است برای بررسی وجود انگل در روده بزرگ (کولون) به کولونوسکپی نیاز باشد.

درمان‌های در دسترس برای آمیبیازیس
اگر تست نشان دهنده وجود ئی. هیستولیتیکا باشد، نیاز خواهد بود تا فارغ از اینکه شخص دچار علایم است یا خیر، مورد درمان قرار گیرد.
اگر تست فقط ئی. دیسپار را شناسایی کرده باشد، آمیب دیگری را که ممکن است باعث آمیبیازیس شود، درمان عموماً مورد نیاز نیست چرا که این آمیب غیر پاتوژنیک محسوب می‌شود.
درمان عموماً شامل موارد زیر است:
• اگر شما دچار علایمی باشید؛ باید یک دوره ده روزه مصرف داروی ضد آمیب مترونیدازول (فلاژیل) را که به صورت کپسول عرضه می‎شود مصرف کند و به دنبال آن یک آنتی‌بیوتیک مثل دیلوکسانید فورات یا پارومومایسین استفاده کند.
• دکتر ممکن است در صورت نیاز برای کنترل حالت تهوع دارویی تجویز کند.
• اگر شخص دچار علامت نباشد، ممکن است با آنتی‌بیوتیک درمان شود.
• اگر انگل در بافت‌های روده‌ای وجود داشته باشد، درمان باید ارگانیسم مزبور و نیز هر گونه صدمه به ارگان‌های آلوده شده را در مد نظر قرار دهد.
• اگر کولون یا بافت‌های پریتونئال دچار سوراخ شده باشند ممکن است به عمل جراحی نیاز باشد.

چگونه می‌توان از آمیبیازیس پیشگیری کرد؟
بهداشت مناسب کلید اجتناب از آمیبیازیس است. به عنوان یک قاعده کلی، پس از رفتن به دستشویی و پیش از جابجا کردن غذا دست‌های خود را به طور کامل با آب و صابون بشویید.
اگر به جاهایی می‌روید که در آنها این عفونت شایع است، رژیم زیر را در زمان آماده‌سازی و خوردن غذا رعایت کنید:
• شستشوی کامل میوه و سبزیجات پیش از خوردن.
• اجتناب از خوردن میوه‌ها یا سبزیجات مگر اینکه خود آنها را شسته و پوست گرفته باشید.
• از آب بطری شده و نوشابه‌های غیر الکی در منبع مهر و موم شده استفاده کنید.
• اگر از آب شرب استفاده می‌کنید، آن را دستکم 1 دقیقه بجوشانید، یا از فیلتر فروشگاهی "مطلقاً 1 میکرون" استفاده کرده و به آن محلول ضد عفونی کلر، کلرین دی‌اکسید یا قرص‌های ید استفاده کنید.
• از قطعات یخ یا نوشیدنی‌های چشمه‌ای اجتناب کنید.
• از میوه‌ها یا سبزیجات تازه پوست‌دار اجتناب کنید.
• از خوردن شیر، پنیر یا محصولات لبنی غیر پاستوره خوددای نمایید.
• از محصولات عرضه شده به صورت خیابانی اجتناب کنید.

دورنما در آمیبیازیس
آمیبیازیس معمولاً به درمان خوب جواب می‌دهد و باید در طول حدود دو هفته بهبود یابد.
اگر دچار مورد جدی‌تری از این بیماری شده‌اید که در آن انگل در بافت‌های داخلی ظاهر شده دورنما در صورت برخورداری از درمان پزشکی مناسب خوب خواهد بود.
به هر حال اگر آمیبیازیس به صورت درمان نشده به حال خود رها شود می‌تواند کشنده باشد./

عفونت انگلی روده آمیبیازیس: علل، علایم، تشخیص و درمان
دکتر ناون گاناواردهانا، جانت بارول
ترجمه فرهنگ راد

Source:
Healthline
Amebiasis
Medically reviewed by Nuwan Gunawardhana, MD —
Written by Janet Barwell —
Updated on January 4, 2022