عفونت انگلی کریپتوسپوریدیوم یا کریپتوسپوریدیوزیس

• علایم کریپتوسپوریدیوزیس
• چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم
• علل کریپتوسپوریدیوزیس
• ریسک فاکتورهای کریپتوسپوریدیوزیس
• پیامدهای کریپتوسپوریدیوزیس
• پیشگیری از کریپتوسپوریدیوزیس
• تشخیص کریپتوسپوریدیوزیس
• درمان کریپتوسپوریدیوزیس

عفونت کریپتوسپوریدیوم (کریپتوسپوریدیوزیس) نوعی بیماری است که توسط انگل‌های تک-سلولی کوچکی به نام کریپتوسپوریدیا ایجاد می‌شود. وقتی کریپتوسپوریدیا وارد بدن می‌شود، وارد روده کوچک شده و سپس داخل دیواره روده نقب می‌زند. در مرحله بعد انگل به داخل مدفوع ریزش می‌کند.
در بیشتر افراد سالم عفونت کریپتوسپوریدیوم یک دوره طغیان اسهال آبکی ایجاد می‌کند. این عفونت معمولاً در طول یک تا دو هفته از بین می‌رود. اگر کسی دچار مشکلات سیستم ایمنی باشد، عفونت کریپتوسپوریدیوم می‌تواند در صورت عدم درمان به تهدیدی برای زندگی تبدیل می‌شود.
مردم می‌توانند از عفونت کریپتوسپوریدیوم توسط رعایت بهداشت به شکل مناسب و اجتناب از نوشیدن آب استخر، آب موجود در پارک‌ها، دریاچه‌ها و نهرها پیشگیری کنند.

علایم کریپتوسپوریدیوزیس
نخستین نشانه‌ها و علایم عفونت کریپتوسپوریدیوم، که به طور معمول به فاصله حدود یک هفته پس از عفونت ایجاد می‌شوند، عبارتند از:
• اسهال آبکی
• دهیدراسیون
• فقدان اشتها
• کاهش وزن
• کرامپ معده یا درد معده
• تب
• تهوع
• استفراغ
علایم حتی در مردم دارای سیستم ایمنی سالم می‌توانند تا دو هفته ادامه داشته باشند، اگرچه ممکن است این علایم تا یک ماه به حالت قطع و وصل ادامه پیدا کنند. برخی مردم مبتلاء به عفونت کریپتوسپوریدیوم هیچ علامتی را تجربه نمی‌کنند.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
اگر کسی دچار اسهال آبکی شود و در طول چند روز بهبود نیابد باید به پزشک مراجعه کند.

علل کریپتوسپوریدیوزیس
عفونت کریپتوسپوریدیوم زمانی شروع می‌شود که انگل‌های تک سلولی کریپتوسپوریدیوم از راه دهان وارد بدن می‌شوند. برخی گونه‌های کریپتوسپوریدیوم می‌توانند بیماری جدی‌تری ایجاد کنند.
انگل‌ها سپس وارد سیستم گوارش می‌شوند، که در آنجا درون دیواره روده باقی می‌مانند. در نهایت سلول‌های بیشتری تولید شده و در مقادیر زیاد داخل مدفوع می‌شوند که در آنجا به شدت مُسری هستند.
مردم ممکن است از طریق لمس هر چیزی که در تماس با مدفوع آلوده قرار گرفته باشد توسط کریپتوسپوریدیا عفونی شوند. مردم ممکن است به واسطه موارد زیر دچار آلودگی گردند:
• نوشیدن آب آلوده که دارای انگل‌های کریپتوسپوریدیوم باشد
• شنا کردن در آب آلوده حامل انگل‌های کریپتوسپوریدیوم و نوشیدن این آب به شکل تصادفی
• خوردن غذای نپخته آلوده به کریپتوسپوریدیا
• لمس دهان با دست اگر دست با سطوح، اشیاء، شخص یا حیوان آلوده در تماس بوده باشد
اگر شخص بر اثر ابتلاء به HIV/AIDs دچار اختلال سیستم ایمنی باشد، بیش از افراد دارای سیستم ایمنی سالم در خطر ابتلاء به انگل‌های کریپتوسپوریدیوم قرار دارد. مردم دچار ایدز یا HIV ممکن است به علایم شدید و مزمن ناشی از بیماری دچار شوند که درمان آنها می‌تواند دشوار باشد.

انگل‌های جان‌سخت
انگل‌های عفونت کریپتوسپوریدیوم یکی از علل شایع اسهال عفونی در انسان هستند. خلاص شدن از شر این انگل دشوار است زیرا نسبت به بسیاری از مواد ضد عفونی کننده مقاوم است و بسیاری از فیلترها نمی‌توانند آن را تصفیه کنند.
کریپتوسپوریدیا می‌تواند تا ماه‌ها در دماهای مختلف به بقاء خود ادامه دهد اگرچه به واسطه جوشانیدن از بین می‌رود.

ریسک فاکتورهای کریپتوسپوریدیوزیس
مردم در معرض افزایش ریسک ابتلاء به کریپتوسپوریدیوزیس شامل موارد زیرند:
• کودکان، مشخصاً بچه‌هایی که پوشک می‌پوشند، و به مهد کودک می‌روند
• والدین کودکان آلوده شده
• کارکنان مهد کودک‌ها و شیرخوارگاه‌ها
• جابجا کنندگان حیوانات
• مردمی که به فعالیت جنسی دهانی مقعدی می‌پردازند
• مسافران بین‌المللی، به ویژه آنهایی که به کشورهای در حال توسعه سفر می‌کنند
• کوله‌بران، کوهنوردان و ساکنان اردوگاه‌ها که آب ناسالم و تصفیه نشده می‌نوشند
• شناگرانی که آب استخرها، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها را می‌نوشند
• مردمی که از چاه‌های سطحی و محافظت نشده آب می‌نوشند

پیامدهای کریپتوسپوریدیوزیس
پیامدهای عفونت کریپتوسپوریدیوم شامل موارد زیر است:
• سوء تغذیه ناشی از جذب ضعیف مواد مغذی از دستگاه گوارش
• دهیدراسیون شدید
• کاهش وزن قابل ملاحظه
• التهاب معبر بین کبد، کیسه صفرا و روده کوچک (مجرای صفرا)
• التهاب کیسه صفرا، کبد یا لوزالمعده
عفونت کریپتوسپوریدیوم کُشنده نیست. به هر حال، اگر کسی سابقه عمل پیوند عضو داشته یا اگر دچار اختلال سیستم ایمنی باشد، عوارض ایجاد شده می‌توانند خطرناک باشند.

پیشگیری از کریپتوسپوریدیوزیس
عفونت کریپتوسپوریدیوم مُسری است، بنابراین مردم باید پرهیزهای لازم را برای پیشگیری از انتقال انگل به دیگران انجام دهند. هیچ نوع واکسن برای پیشگیری از عفونت کریپتوسپوریدیوم وجود ندارد.
برای پیشگیری از عفونت کریپتوسپوریدیوم:
• بهداشت مناسب داشته باشید. دست‌های خود را پس از استفاده از توالت و تعویض پوشک، و پیش و پس از غذا خوردن دستکم به مدت 20 ثانیه با آب و صابون بشویید. پاک کننده‌های بر پایه الکل اجرام مسبب عفونت کریپتوسپوریدیوم را نمی‌کشند.
• میوه‌ها و سبزیجاتی را که به صورت خام می‌خورید باید به طور کامل بشویید و از خوردن غذاهای مشکوک به آلوده بودن پرهیز کنید. اگر کسی به کشورهای در حال توسعه مسافرت می‌کند باید از خوردن غذاهای نپخته خودداری کند.
• اگر کسی دچار ضعف سیستم ایمنی است یا در نواحی دچار ریسک بالای عفونت سفر می‌کند باید آب نوشیدنی خود را تصفیه کند. دستکم آب را به مدت یک دقیقه بجوشانید یا آن را از فیلتر رد کنید، اگرچه فیلتر کردن به اندازه جوشانیدن ایمن نیست.
• در طول فعالیت جنسی از تماس با مدفوع اجتناب کنید.
همیشه از شنا کردن در زمان ابتلاء به اسهال خودداری کنید. اگر کسی دچار عفونت کریپتوسپوریدیوم شده باشد نباید به مدت حداقل دو هفته پس از رفع علایم نباید شنا کند زیرا کماکان امکان مسری بودن بیماری وجود دارد.

تشخیص کریپتوسپوریدیوزیس
تست‌های زیر می‌توانند عفونت کریپتوسپوریدیوم را تشخیص دهند:
• تست رنگ‌آمیزی اسید. برای گرفتن سلول‌ها جهت آنالیز، دکتر نمونه مدفوع گرفته و در صورت امکان بیوپسی روده انجام خواهد داد. نمونه مزبور زیر میکروسکپ بررسی می‌شود.
• کشت مدفوع. کشت نمونه مدفوع نمی‌تواند کریپتوسپوریدیوم را کشف کند، اما به از تشخیص خارج شدن دیگر پاتوژن‌های بیماریزا کمک کمی‌کند.
• تست‌های دیگر. وقتی مسلم شود که عفونت ناشی از انگل کریپتوسپوریدیوم است، ممکن است بیمار برای بررسی عوارض به تست‌های دیگری نیاز پیدا کند. برای مثال، بررسی عملکرد کبد و کیسه صفرا می‌تواند گسترش عفونت را تعیین کند.

درمان کریپتوسپوریدیوزیس
اغلب مردم دچار کریپتوسپوریدیوم در طول دو هفته بدون درمان بهبود می‌یابند.
اگر کسی دچار مشکلات سیستم ایمنی باشد، هدف درمان تخفیف علایم و بهبود پاسخ ایمنی خواهد بود. گزینه‌های درمانی کریپتوسپوریدیوزیس شامل موارد زیر است:
• داروهای ضد انگل. داروهایی مثل نیتازوکسانید (الینیا) می‌توانند به تخفیف اسهال از طریق حمله به انگل مزبور کمک کنند. ازیترومایسین (زیتروماکس) را در صورتی که بیمار دچار اختلال در سیستم ایمنی باشد می‌توان به همراه داروی مزبور تجویز کرد.
• عامل‌های ضد موتیلیتی. این داروها باعث کاهش حرکت روده‌ها و افزایش جذب مایع برای تخفیف اسهال و تجدید ذخیره نرمال مدفوع می‌شوند. داروهای ضد موتیلیتی شامل لوپرامید و مشتقات آن (آیمودیوم ای-دی و غیره) است. پیش از مصرف داروها باید با پزشک مشورت شود.
• جایگزینی مایع. اسهال مداوم می‌تواند باعث دهیدراسیون شود. در این شرایط شخص به جایگزینی مایعات و الکترولیت‌ها - مواد معدنی مثل سدیم، پتاسیم و کلسیم از طریق خوراکی دارد تا تعادل مایعات در بدن حفظ شود.
• داروهای ضد ویروس. اگر کسی دچار HIV/AIDS باشد، داروهای ضد ویروس با فعالیت زیاد می‌توانند بارگیری ویروس را در بدن کاهش دهند و پاسخ ایمنی را تقویت کنند. تجدید قوای سیستم ایمنی تا برخی سطوح می‌تواند شخص را از علایم کریپتوسپوریدیوزیس خلاص کند./

• مایو کلینیک
• ترجمه نادر اکبری سراوانی

Source:
Mayo Clinic
Cryptosporidium infection
Dec. 12, 2019