آبسه پری‌تونسیلار (پریتونسیلار): علل، تشخیص، و درمان

در این مقاله:
• علل آبسه پریتونسیلار
• علایم آبسه پریتونسیلار
• چه هنگامی به پزشک مراجعه کنیم
• آزمون‌ها و تست‌های مربوط به آبسه پریتونسیلار
• درمان و مراقبت خانگی برای آبسه پریتونسیلار
• درمان پزشکی برای آبسه پریتونسیلار
• مراجعات پیگیری برای آبسه پریتونسیلار
• پیشگیری از آبسه پریتونسیلار
• چشم‌انداز برای آبسه پریتونسیلار

آبسه پری‌تونسیلار (آبسه پریتونسیلار) در بافت‌های گلو و در مجاورت یکی از لوزه‌ها شکل می‌گیرد. آبسه تجمع چرک است که در نزدیکی یک ناحیه دچار عفونت پوست یا دیگر بافت‌های نرم ایجاد می‌شود.
آبسه می‌تواند باعث درد، ورم، و در صورت شدید بودن سبب انسداد راه گلو شود. اگر گلو دچار انسداد گردد، عمل بلع، تکلم و حتی تنفس مشکل خواهد شد.
• وقتی عفونت لوزه (که به نام تونسیلیت شناخته می‌شود) گسترش یابد و باعث عفونت در بافت‌های نرم شود، نتیجه این روند ممکن است آبسه پریتونسیلار باشد.
• آبسه‌های پریتونسیلار عموماً ناشایع هستند. وقتی این آبسه‌ها بروز می‌کنند احتمال این بروز در بزرگسالان جوان، نوجوانان و کودکان بیشتر است.

علل آبسه پریتونسیلار
آبسه پریتونسیلار در اغلب موارد یک پیامد تونسیلیت است. باکتری‌های درگیر شبیه به موارد مسبب گلوی استرپی هستند.
باکتری استرپتوکوکال عموماً باعث ایجاد عفونت در بافت نرم اطراف لوزه‌ها (به طور معمول در یک طرف) می‌شود. این بافت در مرحله بعد مورد هجوم باکتری‌های غیر هوازی قرار می‌گیرد که وارد غدد مجاور می‌شوند.
عفونت دهان و دندان (مثل مورد عفونت‌های لثه پریودونتیت و جینجیویت) ممکن است یک ریسک فاکتور باشند. دیگر ریسک فاکتورها عبارتند از:
- تونسیلیت مزمن
- مونونوکلئوز عفونی
- مصرف دخانیات
- لوسمی لنفوسیتیک مزمن (CLL)
- سنگ‌ لوزه یا توده‌های کلسیمی لوزه‌ها (تونسیلولیت)

علایم آبسه پریتونسیلار
نخستین علامت آبسه پریتونسیلار به طور معمول گلودرد است. همچنان که آبسه ایجاد می‌شود ممکن است یک دوره بدون تب یا دیگر علایم بروز کند. ایجاد وقفه 2 تا 5 روزه بین شروع علایم و شکل‌گیر آبسه غیر معمول نیست.
- دهان و گلو ممکن است یک ناحیه متورم ملتهب را که به طور معمول یک طرفه است نشان دهند.
- زبان کوچک (بافت انگشتی کوچکی که در قسمت میانه گلو آویزان است) ممکن از سمت متورم دهان به سمت دیگر رانده شود.
- غدد لنفاوی گردن ممکن است بزرگ و حساس شوند.
- دیگر نشانه‌ها و علایم به شرح زیر ممکن است مشاهده شوند:
- ورم دردناک
- تب و لرز
- اسپاسم عضلات فک (تریسموس) و گردن (تورتیکولیس)
- گرفتگی صدا، که اغلب به نام "سیب زمینی داغ" توصیف می‌شود (صدا به شکلی درمی‌آید که انگار شخص موقع حرف زدن مشتی سیب زمینی داغ در دهان دارد)
- دشواری بلع بزاق دهان

چه هنگامی به پزشک مراجعه کنیم
در صورت بروز گلودرد همراه تب یا دیگر علایم با دکتر مشورت و اگر دچار آبسه پریتونسیلار شده‌اید به پزشک مراجعه کنید.
اگر دچار گلو درد و دشواری بلع، دشواری تنفس، مشکل تکلم، درولینگ، یا هر نشانه دیگر دال بر انسداد بالقوه راه هوایی هستید، به اورژانس مراجعه کنید.

آزمون‌ها و تست‌های مربوط به آبسه پریتونسیلار
آبسه پریتونسیلار معمولاً بر مبنای گرفتن شرح حال و معاینه بالینی تشخیص داده می‌شود. وقتی آبسه پریتونسیلار به قدری بزرگ باشد که بتوان آن را دید به آسانی تشخیص داده می‌شود. ورم و سرخی در یک طرف گلو در نزدیکی لوزه عنوانگر وجود آبسه است. پزشک همچنین ممکن است به آرامی ناحیه را فشار دهد تا ببیند که چرک از محل عفونت خارج می‌شود.
• از تست‌های آزمایشگاهی و اشعه X غالباً استفاده نمی‌شود. گاهی از اوقات از CT اسکن یا سونوگرافی استفاده می‌گردد تا اطمینان حاصل شود که مشکل بیماری راه هوایی فوقانی وجود ندارد. این اختلالات ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- اپیگلوتیت، التهاب اپیگلوتیس (بافتی که مانع از ورود غذا به داخل نای می‌شود)
- آبسه رتروفارنژیال، یک محفظه پر از چرک که پشت بافت نرم در قسمت عقب گلو شکل می‌گیرد (شبیه به آبسه پریتونسیلار اما در جایی متفاوت)
- سلولیت پریتونسیلار، عفونتی در خود بافت نرم (آبسه پریتونسیلار زیر سطح بافت شکل می‌گیرد)
- پزشک ممکن است بیمار را برای بررسی مونونوکلئوزیس، که یک ویروس است تست کند. برخی کارشناسان عنوان می‌کنند که مونو در میان حدود 20 درصد موارد آبسه پریتونسیلار وجود دارد.
- در عین حال ممکن است پزشک چرک خارج شده از آبسه را برای تعیین دقیق باکتری مسبب عفونت به آزمایشگاه بفرستد. حتی در این صورت شناسایی باکتری به ندرت باعث تغییر درمان می‌شود.

درمان و مراقبت خانگی برای آبسه پریتونسیلار
هچ نوع مداوای خانگی برای آبسه پریتونسیلار وجود ندارد. افراد به محض رویت علایم این بیماری باید به پزشک مراجعه کنند.

درمان پزشکی برای آبسه پریتونسیلار
اگر کسی دچار آبسه پریتونسیلار شود، پزشک نگران تنفس و راه هوایی بیمار خواهد شد. اگر جان بیمار بر اثر انسداد گلو در معرض خطر باشد احتمالاً تخلیه چرک با استفاده از سوزن اولین قدم درمانی خواهد بود تا بیمار بتواند راحت‌تر نفس بکشد.
اگر جان بیمار در معرض تهدید فوری نباشد، پزشک تلاش خواهد کرد تا اقدام درمانی در حد امکان بدون درد صورت گیرد. برای بیمار یک داروی بی‌حسی موضعی در پوست روی آبسه تزریق می‌گردد و در صورت نیاز از داروی ضد درد و آرام‌بخش به شکل تزریق در دست استفاده می‌شود. پزشک برای اجتناب از ایجاد خون و چرک متورم از ساکشن استفاده می‌کند.
چند گزینه درمانی برای آبسه پریتونسیلار وجود دارد:
- آسپیراسیون سوزن شامل داخل کردن نوک یک سرنگ به درون آبسه و بیرون کشیدن چرک توسط سرنگ است.
- سوراخ کردن و تخلیه شامل استفاده از اسکالپل برای ایجاد یک برش کوچک در آبسه به شکلی است که بتوان چرک را تخلیه کرد.
- تونسیلکتومی حاد (برداشت لوزه‌ها با عمل جراحی) ممکن است نیاز باشد اگر بنا به دلایلی شخص نتواند اقدام تخلیه را تحمل کند یا اگر بیمار دارای تاریخچه تونسیلیت مکرر باشد.
- به بیمار آنتی‌بیوتیک داده می‌شود. دوز اول دارو ممکن است به شکل تزریق داخل ورید داده شود. پنی‌سیلین برای این نوع عفونت بهترین دارو محسوب می‌گردد اما اگر شخص نسبت به پنی‌سیلین دچار آلرژی باشد، از آنتی‌بیوتیک دیگری استفاده خواهد شد (اریترومایسین و کلیندامایسین دیگر گزینه‌ها محسوب می‌شوند).
- اگر بیمار سالم بوده و آبسه به خوبی تخلیه شود شخص می‌تواند به خانه برگردد. اگر شخص بسیار ناخوش باشد، قادر به بلعیدن نباشد یا دچار مشکلات پیچیده پزشکی مثل دیابت باشد، در بیمارستان بستری خواهد شد. کودکان خردسال، افرادی که برای تخلیه چرک نیاز به بیهوشی عمومی دارند، نیاز به مراجعه مکرر به بیمارستان برای بررسی وضعیت خواهند داشت.

مراجعات پیگیری آبسه پریتونسیلار
پس از درمان آبسه پریتونسیلار شخص باید وضعیت خود را با مراجعه به متخصص گوش، حلق و بینی (اتولارنگولوژیست) بررسی کند. همچنین:
- اگر آبسه برگردد شخص ممکن است به نوع دیگری از آنتی‌بیوتیک یا تخلیه بیشتر نیاز پیدا کند.
- اگر شخص دچار خونریزی بیش از حد بوده یا مشکلات تنفسی یا دشواری بلع داشته باشد باید فوری مورد مراقبت پزشکی قرار گیرد.

پیشگیری از آبسه پریتونسیلار
هیچ راه قابل اعتمادی جز اجتناب از عوامل خطرزا شامل موارد زیر برای پیشگیری از آبسه پریتونسیلار وجود ندارد: سیگار (سیگارت) نکشید، بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید، و عفونت‌های ایجاد شده را به شکل کامل درمان نمایید.
• اگر کسی دچار آبسه پریتونسیلار شود احتمالاً خواهد توانست با مصرف آنتی‌بیوتیک مانع سلولیت آبسه پریتونسیلار شود. به هر حال، شخص باید در مورد شکل‌گیری آبسه از نزدیک پایش شود و ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد.
• اگر کسی در معرض ایجاد آبسه باشد (برای مثال اگر شخص مکرراً دچار تونسیلیت گردد)، باید در مورد برداشتن لوزه‌ها با پزشک مشورت کند.
• همانند دیگر موارد تجویز، شخص باید حتی در صورت مشاهده علایم بهبود دوره مصرف آنتی‌بیوتیک خود را کامل کند.

چشم‌انداز برای آبسه پریتونسیلار
افراد دچار موارد آبسه‌های غیر بغرنج و خوب درمان شده آبسه پریتونسیلار عموماً به طور کامل بهبود می‌یابند. اگر شخص دچار تونسیلیت مزمن نباشد شانس برگشت آبسه فقط 10 درصد است و معمولاً نیازی به خارج کردن لوزه‌ها نیست.
شدیدترین عوارض در افراد دچار دیابت، در اشخاص مبتلاء به ضعف سیستم ایمنی (مثل مبتلایان به ایدز، دارندگان عضو پیوندی مصرف کننده داروهای سرکوبگر ایمنی، یا بیماران مبتلاء به سرطان) مشاهده می‌شود یا در کسانی که بیماری مزبور را جدی نمی‌گیرند و در صدد استفاده از درمان پزشکی برنمی‌آیند.
پیامدهای اصلی آبسه پریتونسیلار موارد زیر را شامل می‌شود:
• انسداد راه هوایی
• خونریزی ناشی از سایش آبسه درون یک رگ خونی اصلی
• دهیدراسیون ناشی از دشواری بلع
• عفونت بافت‌های زیر استخوان سینه
• پنومونی
• مننژیت
• سپسیس

آبسه پری‌تونسیلار (پریتونسیلار): علل، تشخیص، و درمان
دکتر ایوان فریسبی
ترجمۀ فرهنگ راد

Source:
WebMD Medical Reference
Peritonsillar Abscess
Reviewed by Evan Frisbee, DMD
On August 23, 2020