در مورد بیماری حرکت چه می‌دانیم؟

بیماری حرکت، ناخوشی حرکت، ناخوشی دریا، دریازدگی، ایکولیبریوم، زنجبیل، طب فشاری، اسکوپولامین، پرومتازین، سایکلیزین، دیمن‌هیدرانات، مکلیزین، بونین دانشکده پزشکی دانشگاه ایلی‌نویز-شیکاگو

بیماری حرکت [ناخوشی حرکت] یک اختلال بسیار شایع گوش داخلی است

• علل بیماری حرکت
• علایم بیماری حرکت
• تشخیص بیماری حرکت
• مداوای بیماری حرکت
• پیشگیری از بیماری حرکت

بیماری حرکت [ناخوشی حرکت] یک اختلال بسیار شایع گوش داخلی است. این بیماری بر اثر حرکت تکراری وسائل نقلیه یا هر حرکت دیگری که باعث اختلال در گوش داخلی شود ایجاد می‌گردد.
بعضی از مردم هنگام سفر با هواپیما، اتومبیل، یا وسائل سواری سرگرم کننده در پارک‌ها دچار تهوع و حتی استفراغ می‌شوند. یک مطالعه (منتشر شده در PloS one در 2013)، عنوان می‌کند که فیلم‌های سه‌بُعدی نیز می‌توانند باعث ایجاد تهوع شوند.
این اختلال عموماً بیماری حرکت نامیده می‌شود. در هنگام سفر با قایق یا کشتی به این اختلال معمولاً زیر عنوان ناخوشی دریا (دریازدگی) اشاره می‌شود، اما این مورد تفاوتی با موضوع بحث این مقاله ندارد.

علل بیماری حرکت
حرکت به واسطه مسیرهای مختلف سیستم عصبی شامل گوش داخلی، چشم‌ها و بافت‌های سطح بدن توسط مغز حس می‌شود.
وقتی بدن در حال حرکت ارادی است، برای مثال در هنگام راه رفتن، ورودی تمامی مسیرها توسط مغز هماهنگ می‌گردد.
علایم بیماری حرکت زمانی بروز می‌کند که سیستم عصبی مرکزی پیام‌های متناقضی از سیستم‌های حسی دریافت می‌کند: گوش داخلی، چشم‌ها، گیرنده‌های فشار در پوست، و گیرنده‌های حسی عضله و مفصل.
به عنوان مثال، اگر شخص درون قایق یا اتومبیل نشسته باشد (و از پنجره بیرون را تماشا نکند)، گوش داخلی حرکت مزبور را به شکل حرکت بالا و پایین، و چپ و راست حس می‌کند، حال آنکه چشم‌ها یک چشم‌انداز ایستا می‌بینند، چنان که انگار اساساً حرکتی در کار نیست. چنین گمان می‌رود که تضاد میان این داده‌های ورودی مسؤول ایجاد بیماری حرکت است.

علایم بیماری حرکت
علایم جدی در این مورد عبارتند از:
• تهوع
• استفراغ
• رنگ‌پریدگی
• تعریق
• درولینگ
• تنگی نفس
• سرگیجه
• خواب‌آلودگی
دیگر نشانه‌های شایع عبارتند از:
• تعریق
• احساس کلی ناراحتی
• احساس ناخوشی
علایم خفیف به شکل زیر دسته‌بندی می‌شوند:
• سردرد
• ناراحتی خفیف
• دهن دره یا خمیازه

تشخیص بیماری حرکت
اغلب موارد خفیف بیماری حرکت توسط خود شخص قابل درمان هستند.
موارد بسیار شدید و آنهایی که به شکلی پیشرونده تشدید می‌شوند، نیاز به توجه و مراقبت پزشک متخصص در بیماری‌های گوش، تعادل (ایکولیبریوم) و سیستم عصبی دارند.
برای کمک به تشخیص بیماری حرکت، دکتر در مورد علایم سؤال کرده و در این مورد می‌پرسد که به طور معمول چه چیزی (مثل قایق‌سواری، پرواز با هواپیما، یا سوار شدن در اتومبیل) باعث ایجاد وضعیت مورد بحث می‌شود. برای تشخیص بیماری حرکت به طور معمول نیازی به استفاده از تست‌های آزمایشگاهی نیست.

مداوای بیماری حرکت
علایم مشوش کننده بیماری حرکت به طور معمول وقتی حرکت مسبب آن قطع می‌شود متوقف می‌گردند. اما این موضوع همیشه مصداق ندارد. مردمی هم هستند که تا چند روز پس از خاتمه سفر کماکان از علایم بیماری حرکت رنج می‌برند. بیشتر مردمی که در گذشته به بیماری حرکت مبتلاء بوده‌اند از پزشک خویش در این مورد می‌پرسند که چطور می‌توان از تکرار آن در آینده پیشگیری کرد. مداواهای تشریح شده در زیر می‌توانند در این مورد کمک کننده باشند:

چشم دوختن به افق
یک پیشنهاد کلی این است که شخص از پنجره وسیله در حال حرکت به بیرون نگاه کند و به افق قرار گرفته در راستای حرکت وسیله چشم بدوزد. این کار کمک می‌کند تا حس داخلی تعادل با ایجاد یک بازتأیید بصری از حرکت مجدداً جهت‌یابی شود.

بسته نگه داشتن چشم‌ها و چرت زدن
در طول شب یا درون یک کشتی بدون پنجره مفید خواهد بود که شخص چشم‌هایش را ببندد یا در صورت امکان چرت بزند. این رویکرد باعث رفع تضاد بین چشم‌ها و گوش داخلی می‌شود.

جویدن
یک راه ساده برای تخفیف ناخوشی حرکت عمومی و خفیف در اتومبیل جویدن است. جویدن آدامس تأثیری غیر متعارف بر کاهش اختلال مزبور در افراد مبتلاء دارد.
به هر حال آدامس تنها چیزی نیست که شخص می‎تواند برای تخفیف اثرات خفیف ناخوشی اتومبیل بجود، و استفاده از میان وعده‌های شیرین یا اساساً عمل جویدن چنین به نظر می‌رسد که باعث کاهش اثرات جانبی ناشی از تضاد بین بینایی و تعادل می‌شود.

هوای تازه
هوای تازه و خنک می‌تواند به شکلی جزئی بیماری حرکت را کاهش دهد، اگرچه این احتمال وجود دارد که این با اجتناب از بوهای بد مرتبط باشد که می‌توانند حالت تهوع را تشدید کنند.

زنجبیل
مشخص شده است که زنجبیل باعث کاهش بیماری حرکت می‌شود. زنجبیل به شکل قرص در دسترس است یا ریشه تازه آن را می‌توان برای تخفیف علایم بیماری حرکت جوید. در این مورد که آیا این زنجبیل است یا عمل جویدن که باعث تسکین علایم می‌شود بحث کماکان ادامه دارد.

طب فشاری
متخصص طب فشاری با همان نقاط مورد استفاده در طب سوزنی سر و کار دارد با این تفاوت که تحریک نقاط مورد نظر با فشار انگشت انجام می‎شود تا اینکه برای این کار از سوزن‌های ظریف استفاده شود. برخی مطالعات عنوان می‌کنند که طب فشاری می‌تواند به همان روش طب سوزنی علایم بیماری حرکت را کاهش دهد اگرچه شواهد در این مورد شفاف نیستند.

پیشگیری از بیماری حرکت
در اینجا چند نکته مهم مرتبط به پیشگیری از بیماری حرکت ارائه می‌شود:
• همیشه به حالتی بنشینید که چشم‌ها همان حرکتی را ببینند که بدن و گوش داخلی احساس می‌کنند.
• در اتومبیل بر روی صندلی جلو بنشینید و به دوردست نگاه کنید.
• در قایق خود را به دماغه آن برسانید و حرکت افق را تماشا کنید.
• در هواپیما، کنار پنجره بنشینید و به بیرون چشم بدوزید. همچنین در هواپیما صندلی روی بال‌ها را انتخاب کنید که در آنها حرکت در حداقل خود است.
• در صورت ابتلاء به بیماری حرکت از مطالعه در طول سفر خودداری کنید، و از نشستن روی صندلی قرار گرفته رو به عقب اجتناب کنید.
• از تماشای مسافر دیگری که دچار بیماری حرکت است یا از صحبت با وی خودداری کنید.
• درست در آستانه سفر و در طول آن از استشمام بوهای قوی و غذاهای ادویه‌دار یا روغنی اجتناب نمایید.
تحقیق پزشکی هنوز اثربخشی مداواهای عامه‌پسند مثل "کراکرهای سودا و سون آپ"، "شربت کولا با یخ" یا محصولات تهیه شده از زنجبیل را بررسی نکرده است.

دارودرمانی
در حالی که مداواهای خانگی مؤثرند، داروهای موجود نیز راه مناسبی برای پیشگیری از بیماری حرکت محسوب می‌شوند و بهترین کار این است که این داروها پیش از سفر مصرف گردند.
• اسکوپولامین. این دارو بیش از داروهای دیگر برای بیماری حرکت تجویز می‌شود. اسکوپولامین را باید پیش از آغاز علایم مصرف کرد. این دارو به صورت یک پچ که 6 تا 8 ساعت پیش از سفر پشت گوش قرار داده می‌شود در دسترس است.
• پرومتازین. این دارو باید 2 ساعت پیش از سفر مصرف شود. اثرات آن 6 تا 8 ساعت ادامه پیدا می‌کند. عوارض جانبی پرومتازین شامل خواب‌آلودگی و خشکی دهان است.
• سایکلیزین. بیشترین تأثیر را زمانی دارد که 30 دقیقه پیش از سفر مصرف شده باشد. این دارو برای کودکان زیر 6 سال توصیه نمی‌شود و اثرات جانبی آن شبیه به اسکوپولامین است.
• دیمن‌هیدرانات. این دارو هر 4 تا 8 ساعت یک بار مصرف می‌شود. عوارض جانبی آن شبیه عوارض جانبی اسکوپولامین است.
• آدامس دیمن‌هیدرانات. یک تیم از متخصصان در "نشست سالیانه و نمایشگاه انجمن آمریکایی دانشمندان داروشناسی" به سال 2012 در یک مطالعه نشان دادند که بیماران می‌توانند این دارو را از طریق گونه جذب کنند.
• مکلیزین (بونین). این دارو زمانی بیشترین تأثیر را دارد که 1 ساعت پیش از سفر مصرف شود. مکلیزین برای کودکان زیر 12 سال تجویز نمی‌شود، و اثرات جانبی آن شامل خواب‌آلودگی و خشکی دهان است.