• جون جانسون، دکتر سورب (سیت) ستهی
• ترجمه محمدقاسم رافعی
فانتوسمیا (فانتوزمیا) اصطلاحی پزشکی است که پزشکان در هنگام اشاره به بویی به کار میبرند که فرد استشمام میکند اما در واقعیت وجود ندارد.
فانتوسمیا همچنین شبح بو یا توهم بویایی نامیده میشود. بوها از فردی به فرد دیگر تفاوت دارند اما مواردی مثل بوی نان سوخته، بوی متالیک یا بوهای مواد شیمیایی به طور معمول نامطبوع محسوب میشوند.
مشکلات مربوط به بینی، مثل سینوزیت، یا اختلالات سیستم عصبی یا مغز شامل میگرن، استروک، یا اسکیزوفرنی میتوانند باعث ایجاد فانتوسمیا شوند.
[مطالب این مقاله:]
• شبح بو چیست؟
• علل شبح بو
• آیا واقعاً شبح بو است؟
• تشخیص شبح بو
• درمان شبح بو
• دورنما
فانتوسمیا چیست؟
فانتوسمیا (فانتوزمیا) اختلالی مرتبط به حس بویایی است. فانتوسمیا وقتی بروز میکند که فرد بویی را استشمام میکند که وجود خارجی ندارد.
این بو ممکن است فقط در یک سمت بینی حس شود یا اینکه در هر دو سمت بروز کند.
فانتوسمیا نسبتاً ناشایع است. این اختلال در برگیرنده 10 تا 20 درصد اختلالات مرتبط به حس بویایی است. در اغلب موارد فانتوسمیا علتی برای نگرانی نیست و به خودی خود از بین میرود.
به هر حال، فانتوسمیا میتواند نشانهای از یک اختلال زیربنایی جدی در سلامت انسان باشد، بنابراین مردم همیشه باید در صورت بروز علایم آن با پزشک مشورت کنند.
برخی شبح بوها مطبوع هستند، اما مردم دچار فانتوسمیا در اغلب موارد بوهای نامبطوع، زننده یا چندشآور را توصیف میکنند. این بوها میتواند شامل موارد زیر باشد:
• بوی نان سوخته
• لاستیک در حال سوختن
• بوی سیگار در حال دود کردن
• بوی مواد شیمیایی یا متالیک
• بوی ضایعات یا پوسیدگی
• بوی ماندگی یا کپکزدگی
مردم اغلب اوقات قادر به تمیز دادن دقیق این بو نیستند یا ممکن است صحبت از بویی در میان بیاید که پیشتر هرگز با آن مواجه نبودهاند.
فانتوسمیا میتواند پریشان کننده احساس شود و در کوران زندگی روزمره فرد مبتلاء به فانتوسمیا اختلال ایجاد کند. فانتوسمیا میتواند بر حس طعم و مزه فرد تأثیر بگذارد و به کاهش اشتها یا کاهش وزن منجر شود.
علل فانتوسمیا
مردم به دلایل مختلف ممکن است دچار شبح بو شوند. این اختلال ممکن است مشکلی مرتبط به بینی باشد، که اختلالی است که زیر عنوان فانتوسمیای محیطی شناخته میشود یا ممکن است به مغز ارتباط داشته باشد که به نام فانتوسمیای مرکزی به آن ارجاع داده میشود.
مشکلات مرتبط به بینی یا حفره بینی شایعترین علل اختلالات مرتبط به حس بویایی مثل فانتوسمیا محسوب میشوند. این مشکلات عبارتند از:
• پولیپ بینی
• تومورهای بینی
• عفونتهای مزمن سینوس
• تب یونجه یا رینیت آلرژِیک
• رینیت غیر آلرژِیک
از سوی دیگر شبح بو ممکن است بر اثر مشکلات مرتبط به نحوه ادراک مغز از بو ایجاد شود. این اختلالات شامل موارد زیر است:
• صرع یا تشنج
• ترومای ناحیه سر
• میگرن، که در آن فانتوسمیا میتواند به صورت تجلی میگرن بروز کند
• بیماری پارکینسون
• اسکیزوفرنی (شیزوفرنی)
• افسردگی
• استروک
• برخی داروها
وقتی شبح بو به مشکلات بینی مرتبط باشد این احتمال هست که مردم بو را در یک سوراخ بینی قویتر از سوراخ دیگر احساس کنند. محلولهای آبکشی بینی و پدهای بیحس کننده اغلب اوقات میتوانند به کاهش بو منجر شوند.
وقتی فانتوسمیا به مغز یا سیستم عصبی مرکزی مرتبط باشد، بوهای مورد اشاره اغلب اوقات پایدار هستند. آنها ممکن است در طول روز و نیز شب حس شوند، و نیز هر دو سوراخ بینی و نه یکی از آنها بو را حس کند.
در این زمینه بیشتر بخوانیم:
پاروسمیا یا تحریف حس بویایی
آیا واقعاً شبح بو در کار است؟
در برخی موارد، مردم ممکن است بر این باور باشند که دچار شبح بو شدهاند، حال آنکه آنها در واقع بویی واقعاً موجود را استشمام میکنند که انتظار آن را نداشتهاند.
منابع محتمل برای بوهای غیر منتظره شامل موارد زیر است:
• تغییرات اخیراً انجام شده در نوع دئودورانت یا محصولات بهداشتی مصرفی
• مواد، فرآوردهها یا بستهبندیهای جدید
• دستگاه تهویه هوا، گرماساز، یا فیلتر هوای جدید، که ممکن است حامل مواد شیمیایی از خود سازنده باشد
فانتوسمیا در برابر پاروسمیا
فانتوسمیا اغلب با پاروسمیا (پاروزمیا) که تحریف شدن حس بویایی است اشتباه گرفته میشود.
مردم دچار پاروسمیا بوهای موجود در جهان واقعی را استشمام میکنند، اما این بوها دچار تحریف شدهاند. برای مثال، بوی گل میتواند محرک بوی مواد شیمیایی را به ذهن متبادر کند. بسیاری از مردم دچار پاروسمیا نیز بوهای تحریف شده را ناخوشایند توصیف میکنند.
بر مبنای یک مرور در سال 2013، فانتوسمیا و پاروسمیا اغلب به شکل همزمان بروز میکنند، و پاروسمیا در مقایسه با فانتوسمیا شیوع بیشتری دارد.
پاروسمیا میتواند آزار دهنده باشد و علایم آن طیفی از خفیف تا شدید را شامل میشوند. پاروسمیای شدید میتواند اختلالی ناتوان کننده باشد. مردم دچار پاروسمیای شدید میتوانند تلاش کنند تا با علایم مبتلابه خود ولو به شکل موقتی سازگاری پیدا کنند.
تشخیص فانتوسمیا
برای تشخیص فانتوسمیا پزشک در ابتدا یک معاینـه بالینی بر روی ناحیه سر و گردن انجام میدهد. پزشک ممکن است در مورد علایم سؤال کرده و تستهایی را برای بررسی وضعیت دیگر حسهای فرد در دستور کار قرار دهد.
پزشک ممکن است برای بررسی حفره بینی و مشکلات منجر به بروز فانتوسمیا اندوسکپی یا رینوسکپی انجام دهد. در عین حال برای انجام تستهای خاص و جامع ممکن است پزشک فرد را به یک متخصص ارجاع دهد.
تستهای تصویربرداری شامل CT اسکن، MRI و اسکنهای EEG گاهی از اوقات برای بررسی ناهنجاریهای حفره بینی، مغز یا سیستم عصبی مورد استفاده قرار میگیرند.
درمان فانتوسمیا
درمان فانتوسمیا بر مبنای علت زمینهای بروز شبح بو متفاوت است.
مردم مبتلاء به سینوزیت مزمن یا التهاب درازمدت بینی میتوانند با پزشک در مورد بهترین گزینههای درمانی مشورت کنند. درمان اختلالات زیربنایی در عین حال باید شبح بو را هدف قرار دهد.
اگر علایم به مدت بیش از چند روز ادامه پیدا کنند، پزشک ممکن است نخست درمان سادهای مثل استفاده از یک محلول شستشو برای آبکشی و تخلیه معبرهای بینی را تجویز کند. این کار میتواند به رفع هر گونه انسداد احتمالی بینی بر اثر به دام افتادن مواد خارجی در آن و کمک به تخفیف علایم منجر شود.
برخی داروها میتوانند به مردم دچار فانتوسمیای درازمدت در کنترل علایم کمک کنند:
• داروهای بیحس کننده برای ایجاد بیحسی در سلولهای عصبی
• داروهایی برای تنگ کردن رگهای خونی بینی
• کرم یا اسپریهای استروئیدی
در برخی از موارد پزشک برای درمان فانتوسمیا به استفاده از داروهای خوراکی یا حتی عمل جراحی روی میآورد. پزشکان همیشه انجام عمل جراحی را توصیه نمیکنند زیرا این رویکرد درمانی فقط در برخی موارد کارآیی دارد، و نیز عمل جراحی با ریسکهای خاص خود همراه است.
دورنما
فانتوسمیا به طور معمول علتی برای نگرانی نیست، و اغلب به شکل خود به خودی برطرف میشود. فانتوسمیا در عین حال ممکن است علامتی از وجود اختلالی جدیتر باشد، بنابراین مردم دچار شبح بو باید برای بررسی اختلالات زیربنایی یا عوارض به پزشک مراجعه کنند.
بهترین درمان با توجه به علت فانتوسمیا تعیین میشود. در برخی موارد، علایم خود به خود و به مرور زمان یا با رفع بیماریهای مسبب بروز آن برطرف میشوند. در دیگر موارد، فانتوسمیا میتواند شکل مزمن یا درازمدت به خود بگیرد.
پزشکان به مردم کمک میکنند تا درمانی را که دارای بهترین کارآیی است بیابند و نیز میتوانند راههای دیگری را برای به حداقل رساندن علایم در حد امکان پیشنهاد کنند./
Source:
Medical News Today
What to know about phantom smells (phantosmia)
Last reviewed Tue 7 August 2018
By Jon Johnson
Reviewed by Saurabh (Seth) Sethi, MD MPH
مطالب پیشنهادی ما برای مطالعه

گیرندة حشیش در مغز مشخص شد

دویدن حافظه را بهبود میبخشد

مغز شیمیک چقدر ادامه دارد؟

فراگیری زبان انعطاف و توانایی مغز برای کدگذاری اطلاعات جدید را تقویت میکند

دقیقترین نقشة کورتکس انسان پردهبرداری شد

علایم و نشانههای مالتیپل اسکلروزیس (MS) در زنان

درمان علایم زودرس، ریسک تشخیص و عود مالتیپل اسکلروزیس را کاهش میدهد

فعال شدن گیرندة بدیع مغزی پرخوری را از بین میبرد

انواع درد حسگرهای ویژة خود را دارند

کنترل پروتئین ضعیف کلید پیشرفت آلزایمر

MS پیشرونده اولیه: علایم، درمان و دورنما

ارتباط سایکوز با آنتیبادیهای التهاب مغز و افزایش امید به درمان جدید

دانشمندان رشد تومور مغز را مهار میکنند

مدل سادة کامپیوتری مغز خوابیده را روشن میکند

صرف مشاهدة ترس در دیگران اتصالات مغزی را تغییر میدهد

مراحل زوال عقل: آنچه بر بیمار میگذرد

استروک در برابر آنوریسم - گزینههای درمانی

مغز "فوق پیریها" کوچک نمیشود

"حشیش مصنوعی" و ضررهای جدی برای سلامت

فراجنسیتی بودن نباید به عنوان اختلال ذهنی طبقهبندی شود

اثرات تروما بر مغز دختران و پسران متفاوت است

نقش کمبود دوپامین در عدم انگیزه برای فعالیت جسمانی

اثرات آسیب مغزی پس از ضربه در کودکان کدامند؟

افراد دچار اختلالات سلامت روانی در خطر سکتة مغزی قرار دارند

علت جوانمرگی کمدینهای سرپا چیست؟

چرا زنان ارگاسم میشوند؟

چرا عملکرد چندتکلیفی برای مردان مشکلتر است

چرا نباید پس از بحث و جدل به خواب رفت

زن و مرد در چالش حافظه

بازیکنان جوان فوتبال تنها پس از یک فصل بازی دچار تغییرات مغزی میشوند

فعال شدن گیرندة بدیع مغزی پرخوری را از بین میبرد

چاقی در دوران میانسالی، پیرمغزی را ده سال تسریع میکند

ترمیم سلول مغزی آسیب دیده از استروک با استفاده از سلولهای بنیادی

مغز رژیم غذایی متناوب را با "قحطی" اشتباه میگیرد و سبب افزایش وزن میشود

مرکز همدلی در مغز شناخته شد

استفاده از تحریک الکتریکی مغز برای کاهش بولیمی

نشانگان سندرم خستگی مزمن با فشار عضلانی عصبی تحریک میشود

آیا دارچین توان یادگیری ما را افزایش میدهد؟

معکوس شدن اعتیاد به کوکایین با ترکیب جدید

ایجاد جهش مغزی در بیمار کُمایی با اولتراسوند

سندرم درد ناحیهای پیچیده از نگاهی تازه

ارتباط میان روده، مغز و سیستم ایمنی تقویت شد

افسردگی: کشف مسیر جدید در مغز و درمانهای نو

استروژن؛ تنظیم پاسخ درد در مغز و محافظت در برابر تروما

ورزش برای خاطرات مُضر نیست!

نوساماندهی مغز برای مقابله با ترس

تب یونجه میتواند مغز را دگرگون کند

کافئین چگونه سرعت پیشرفت پارکینسون را کُند میکند؟

اُرگاسم چگونه بر مغز تأثیر میگذارد؟

آیا تفکر و سلامت توسط ژنهای یکسان هدایت میشوند؟

اسکن مغزی و امکان کشف افسردگی در کودکان در معرض خطر

خواب نامنظم خطر سکتة مغزی را افزایش میدهد

مغز "گیمرها" و اختلال بازیهای اینترنتی

چگونه مغز شما را بیدار میکند؟

احساس تنهایی چگونه بر سلامت جسمانی و روانی تأثیر میگذارد

دانشمندان رگ خونی جدیدی برای اُتیسم یافتهاند

چگونگی کُدگذاری مولکولی حافظه آشکار میشود

آیا افسردگی در اوایل کودکی رشد مغز را دگرگون میکند؟

قدرت جهتیابی در مردان بهتر از زنان عمل میکند

آیا آفتکُش شیر باعث تقویت خطر بیماری پارکینسون میشود؟

تماشای تلویزیون میتواند باعث کند شدن مغز شود

غذای چرب چگونه به مغز آسیب میرساند؟

حشیش با خلوص بالا به ساختارهای کلیدی مغز آسیب میرساند

بررسی علایم استرس پس از سانحه

کانابینوئید طبیعی نقشی کلیدی در اضطراب دارد

بیخوابی چطور تشکیل حافظه را مختل میکند؟

درمان تازه ای برای مغز شیمیک کشف شد

سلولهای یافت شده در شبکیة چشم و هموار شدن راه برای جت لگ درمانی

پروتئین خون بند ناف میتواند مغزهای پیر را احیاء کند

آیا تو هم شکلاتی هستی؟ ژنهایت را میتوان ملامت کرد

خونریزی مغزی: علل، علایم، و درمانها

اختلال نعوظ ناشی از فیلمهای پورنو: چطور اتفاق میافتد؟

حس بویایی محصول بیهمتای ژن و تجربه است

"صدای صورتی" خواب عمیق و حافظه را در کهنسالان تقویت میکند

پیشرفت بیماری آلزایمر با جهش ژن پیشبینی شد

مرز بعدی فیسبوک: رابط مغز با کامپیوتر

اثرات دیابت بر بدن و دستگاههای آن

زیست مارکرهای اختلال شناختی بیماری پارکینسون کشف شد

اکسیتوسین هورمون بحران روابط است؟

علایم، علل و درمان میگرن همیپلژیک

آنزیم تقویت کنندۀ رشد تومور مغز کشف شد

پدیده العاذر: وقتی مرده زنده میشود

پدران در برابر دختران نوپای خود بیش از پسران پاسخگو هستند

چرا رژیم غذایی کارآیی ندارد؟

وازوپرسین، مدیریت آب و ساعت زیستی

بدن چگونه درد را پردازش میکند؟

خنده پیوند اجتماعی را تقویت میکند

ترکیب مشتق از شاهدانه به درمان اسکیزوفرنی کمک میکند

روغن زیتون از سرطان مغز پیشگیری میکند؟

میکروژن جدیداً کشف شده از صرع پیشگیری میکند

ما چطور بر خوابآلودگی غلبه میکنیم؟

اختلال حرکتی اندام تناوبی: علایم و درمان

آشناپنداری: تجربه مجدد تجربه نشدهها

آیا نوروپاتی دیابتی قابل برگشت است؟

اختلال وسواس فکری ناشی از التهاب مغز است

آیا رابطه جنسی باعث بهبود کارکرد مغز سالمندان میشود؟

بچههای پدران مسن احتمالاً گیک میشوند

چرا نور ما را بیدار میکند و تاریکی خوابآلود؟

اختلال خواب افکار خودکشی را تشدید میکند

جهش ژن اتیسم چطور مغز را دگرگون میکند
سلام، ممنون از مطلب مفیدتون. من چندین ساله که این احساس را دارم،یعنی بوی کاذب دود سیگار به مشامم میخورد. البته همیشگی نیست، به ندرت پیش میاد و تا کنون مشکل خاصی نداشتم، جز همون بوی نامطبوع سیگار. با خواندن مطلبتون کمی نگران شدم، که بنا بر توصیه...
سلام، ممنون از مطلب مفیدتون. من چندین ساله که این احساس را دارم،یعنی بوی کاذب دود سیگار به مشامم میخورد. البته همیشگی نیست، به ندرت پیش میاد و تا کنون مشکل خاصی نداشتم، جز همون بوی نامطبوع سیگار. با خواندن مطلبتون کمی نگران شدم، که بنا بر توصیه به پزشک مراجعه خواهم کرد.
ادامه مطلبمن هم بويي با منشا داخلي استشمام ميكنم البته در مواقع افسردگي درمان نشده. اين مطلب كمكم كرد
سلام من دو روزه این مشکل بویای را دارم هرچیزی را بو میکنم یه بوی که تا حالا به مشامم
نرسیده را احساس میکنم حتی ادکلن را بو میکنم همان بو را میده اسفند دود میکنم باز همان بو ناشناس را میده خیلی بو بدی هم هست به نظرم بوی شیمیایی باشه.
جواب:...
سلام من دو روزه این مشکل بویای را دارم هرچیزی را بو میکنم یه بوی که تا حالا به مشامم
نرسیده را احساس میکنم حتی ادکلن را بو میکنم همان بو را میده اسفند دود میکنم باز همان بو ناشناس را میده خیلی بو بدی هم هست به نظرم بوی شیمیایی باشه.
جواب: لطفاً برای نتیجهگیری در مورد علت یا منشأ کمی بیشتر صبر بفرمایید.
سلام من هم همین مشکل را دارم، زمانی که سرما میخورم یا از موضوعی ناراحت میشم شدت پیدا میکنه به طوری که بوی واقعی هیچ چیز را حس نمیکنم. از این موضوع به شدت ناراحتم و هر پزشکی هم رفتم قادر به درمانش نبودهاند.
پسر ۱۷ساله من دایما احساس بوی بد داره.بویی شبیه بوی مدفوع.خیلی ناراحتم واقعا درمان میشه.کاش دارو داشته باشه.پسرم کمی وسواس داره و کلا حساسه و گاهی که کم میاره گریه میکنه.همش به اعضای خانواده میگه که شما گاز روده دادید و این باعث درگیریش با دیگران...
پسر ۱۷ساله من دایما احساس بوی بد داره.بویی شبیه بوی مدفوع.خیلی ناراحتم واقعا درمان میشه.کاش دارو داشته باشه.پسرم کمی وسواس داره و کلا حساسه و گاهی که کم میاره گریه میکنه.همش به اعضای خانواده میگه که شما گاز روده دادید و این باعث درگیریش با دیگران میشه.
ادامه مطلبنزدیک 2 ساله که همش بوی سیگار حس میکنم. چند روز خوبم چند روز بوی شدید حس میکنم. اوایل فکر میکردم به خاطر الکل، وایتکس یا ماسک باشه. اما بعد از تحقیق به این نتیجه رسیدم که یکی از اثرات منفی کرونا همین بیماری فانتوسمیا هست و ظاهرا درمان جدی هنوز...
نزدیک 2 ساله که همش بوی سیگار حس میکنم. چند روز خوبم چند روز بوی شدید حس میکنم. اوایل فکر میکردم به خاطر الکل، وایتکس یا ماسک باشه. اما بعد از تحقیق به این نتیجه رسیدم که یکی از اثرات منفی کرونا همین بیماری فانتوسمیا هست و ظاهرا درمان جدی هنوز نداره. واقعا عذاب دهنده ست.
ادامه مطلب
نظرات (9)