عفونت غدد بزاقی - آنچه دانستنش نیاز است

• جنیفر هوآیزن، دکتر جودیت مرسین
• ترجمه هامیک رادیان

 مردم زمانی دچار عفونت‎‌های غدد بزاقی می‎گردند که باکتری‎ها یا ویروس‎ها به غدد بزاقی وارد می‎شوند؛ که گروهی از غدد هستند که در سـر و گردن جای گرفته‎اند. انواع عفونت غدد بزاقی بیشترین میزان شیوع را در دو غده اصلی دارند که در قسمت جلو گوش (غده پاروتید) و زیر چانه (غده ساب‎ماندیبولار) قرار گرفته‎اند. عفونت غده بزاقی که سیالادنیتیس نیز نامیده می‎شود می‎تواند به علت التهاب باعث ایجاد انسداد در مجاری بزاق شود. این وضعیت می‎تواند به درد، حساسیت، و ورم منجر گردد.

[مطالب این مقاله:]
• علل
• انواع
• علایم
• درمان
• مداوای خانگی
• تشخیص
• ریسک فاکتورها
• پیشگیری
• دورنما

علل عفونت‎های غدد بزاقی
عفونت غده بزاقی هنگامی ایجاد می‎گردد که باکتری‎ها یا ویروس‎ها یک غده تولید کنندۀ بزاق را عفونی می‎کنند.
مردم بر اثر ابتلاء به موارد زیر ممکن است دچار عفونت غده بزاقی شوند:
• کاهش جریان بزاق به علت اختلالات پزشکی مثل خشکی دهان
• بهداشت ضعیف دهان که باعث افزایش رشد باکتری‌‏هایی مثل استافیلوکوکوس آرئوس یا هموفیلوس اینفلوانزا می‎شود.
• انسداد غدد بزاقی بر اثر تومور، آبسه، یا سنگ غده بزاقی
• دهیدراسیون شدید بر اثر بیماری یا انجام عمل جراحی
انسدادهای غدد بزاقی می‎توانند باعث ایجاد التهاب شوند که این سبب آسیب‌پذیرتر شدن غدد در برابر عفونت می‎شود.
همچنین غدد بزاقی ملتهب شده گرایشی به کاهش تولید بزاق از خود نشان می‎دهند، که این باعث کاهش جریان بزاق در مقایسه با شرایط معمول می‎شود. در نتیجۀ این وضعیت بزاق گاهی از اوقات درون غدد جمع می‎شود که این وضعیت امکان تراکم باکتری‎ها یا ویروس‎ها را در بزاق افزایش می‎دهد.
برخی از علل شایع‎تر انسداد غدد بزاقی عبارتند از:
• سنگ‎های غدد بزاقی
• وجود پیچش در مجاری بزاقی
• تومورها
• غدد بزاقی دارای اشکال غیر نرمال
باکتری‎ها در مقایسه با ویروس‌ها بیشتر باعث عفونت‎های غدد بزاقی می‎شوند؛ اما برخی از ویروس‎های شایع که به عنوان علت عفونت‎های غدد بزاقی شناخته می‎شوند شامل موارد زیرند:
• HIV
• اوریون
• پاراآنفولانزا نوع 1 و 2
• آنفولانزای A
• هرپس
• کوکس‎ساکیویروس

انواع عفونت‎های غدد بزاقی
مردم در تمامی سنین شامل نوزادان ممکن است دچار عفونت‎های غدد بزاقی شوند. این بیماری به ویژه در مردم پیر و افراد دچار ناخوشی‎های مزمن شیوع بیشتری دارد.
سه جفت غدد بزاقی اصلی وجود دارد که هر یک از این جفت‎ها در یک طرف صورت قرار گرفته‎اند. هر یک از این شش غده ممکن است دچار عفونت شود. غدد بزاقی اصلی عبارتند از:
• غدد پاروتید، که درون گونه جای گرفته‏‌اند و از بالای گوش به داخل فک ادامه دارند. اینها بزرگ‎ترین غده‎های بزاقی هستند.
• غده‎های ساب‎ماندیبولار، که پشت خط فک تحتانی زیر زبان و چانه قرار دارند. این غده‎ها دومین غده‎های بزرگ بزاقی محسوب می‌‏شوند.
غدد ساب‎لینگوال، که در هر طرف زبان در عمق کف دهان جای گرفته‎اند. در میان سه نوع غدد براقی اصلی اینها کوچک‎ترین نوع محسوب می‎شوند. میزان بروز عفونت در غدد پاروتید و ساب‎ماندیبولار بیشتر است.
بیشتر عفونت‎های غدد بزاقی حاد بوده یا به شکل ناگهانی بروز می‎کنند. عفونت‎های مرتبط به انسداد یا باریک شدن لوله‎ها ممکن است به مرور زمان بروز کنند.

علایم
اغلب علایم عفونت‎های غدد بزاقی فقط در حدود یک هفته ادامه پیدا می‎کنند، اگرچه برخی ورم‏‌های خفیف ممکن است به مدت چند هفته ادامه داشته باشند.
عفونت‎های غدد بزاقی حاد به ندرت سبب ایجاد عوارض اضافی می‎شوند.
علایم خاص عفونت غده بزاقی ممکن است بین مردم متفاوت باشد و به محدوده شکل‎گیری و شدت عفونت مزبور بستگی دارد.
علایم به طور معمول بخش‎هایی از سر یا گردن را درگیر کرده و ممکن است سبب بروز موارد زیر شود:
• درد
• سرخی پوست
• ورم تدریجی اطراف ناحیه دچار عفونت
• حساسیت
• بروز چرک درون دهان
• مزه ناخوشایندی درون دهان که با استفاده از موارد مربوط به بهداشت مناسب دهان از بین نمی‎رود
• دشواری یا احساس درد در هنگام باز کردن دهان، جویدن یا بلعیدن
• تب
• لرز
در مورد بسیاری از مردم علایم پس از خوردن غذا تشدید می‎شوند.
مردم مبتلاء به تومورهایی که باعث انسداد می‎شوند ممکن است در ناحیه آسیب دیده دچار توده‎ای سخت، محکم و ساکن شوند.
در صورت بروز علایم زیر مراقبت پزشکی اورژانسی نیاز است:
• علایم بسیار شدیدند
• علایم باعث ایجاد اختلال در غذا خوردن، نوشیدن، بلع یا تنفس می‎شوند
• علایم بسیار دردناکند
• علایم بیش از دو هفته ادامه پیدا می‎کنند
• علایم علی‎رغم مراقبت اولیه مثل سیراب کردن بدن و استفاده از بهداشت مناسب دهان هیچ گونه بهبود از خود نشان نمی‎دهند.

درمان
بسیاری از عفونت‎های غدد بزاقی بدون استفاده از دارو و خود به خود برطرف می‎شوند.
بهترین درمان برای عفونت‎های غدد بزاقی بستگی به علت بروز آنها دارد.
مردم دچار عفونت‎های باکتریایی به طور معمول نیاز به مصرف آنتی‎بیوتیک دارند.
داروهای ضد ویروسی خاصی وجود ندارد اما داروهایی هستند که می‎توانند به کاهش یا مدیریت علایم هرپس، آنفولانزا، و HIV کمک کنند.
در هنگامی که بروز انسداد بر اثر سنگ یا تومور علت عفونت‎های غدد بزاقی باشد پزشک ممکن است برای رفع مشکل انجام عمل جراحی را توصیه کند.
مردم در عین حال ممکن است برای رفع پیچش یا باریک شدن لوله‎های آسیب زننده به جریان بزاق نیاز به عمل جراحی داشته باشند.
مردم دچار عفونت‎های غدد بزاقی ناشی از اختلالات زیربنایی پزشکی به درمان‎های تخصصی تکمیلی نیاز خواهند داشت.
اگر کسی دچار عفونتی ناشی از یک آبسه بزرگ باشد، دکتر ممکن است به باز و تخلیه کردن آبسه اقدام کند.
در مورد مردم مصرف کنندۀ داروهایی در پیوند با عفونت‎های غدد بزاقی، پزشک ممکن است نیاز به تغییر دوز مصرف دارو یا تغییر نوع دارو داشته باشد.

مداوای خانگی
گذشته از دارو، طیفی از مداواهای خانگی وجود دارد که می‎توانند به بدن در برطرف کردن عفونت‎های غدد بزاقی کمک کنند. مردم می‎توانند امتحان موارد زیر را در دستور کار قرار دهند:
• افزایش میزان مصرف مایعات برای مداوای دهیدراسیون
• ماساژ دادن ناحیۀ آسیب دیده چند بار در روز برای تحریک جریان بزاق اگر انسداد عامل ایجاد وضعیت بوده باشد
• مکیدن آب نبات یا قرص‎های زیرزبانی ترش مزه برای تحریک تولید بزاق
• خوردن غذاها و نوشیدنی‎های ترش برای تقویت تولید بزاق مثل لیموناد، ترشی یا کلم ترش
• استفاده از کمپرس گرم برای ناحیۀ آسیب دیده به مدت 10 تا 15 دقیقه چند بار در روز
• استفاده از شوینده‏‌های دهان حاوی کربوکسی‎متیل‎سلولز که یک جایگزین برای بزاق محسوب می‎شود

تشخیص
برای تشخیص عفونت‎های غدد بزاقی پزشک اغلب اوقات پرسش‎هایی در مورد علایم مطرح کرده، تاریخچۀ پزشکی بیمار را مرور می‎کند و ناحیۀ دچار مشکل را معاینه می‎نماید.
وقتی وجود یک تومور یا توده عامل بروز عفونت بوده باشد احتمال انجام بیوپسی برای بررسی آزمایشگاهی بافت توده یا تومور مورد اشاره وجود دارد.
اگر انسدادی در غده بزاقی وجود داشته باشد، دکتر در عین حال ممکن است از تست‎های تصویربرداری شامل فهرست زیر برای رسیدن به تصویر بهتری از ناحیه آسیب دیده اقدام کند:
• اولتراسوند
• CT اسکن
• MRI
• اندوسکپی بزاقی (سیالواندوسکپی)
• سیالوگرافی، که شامل تزریق نوعی رنگ به داخل غدد بزاقی است که خود را در اسکن‎های اشعه X نشان می‎دهند

ریسک فاکتورهای عفونت‎های غدد بزاقی
طیفی از عوامل مربوط به سبک زندگی، داروها، و اختلالات پزشکی می‏توانند جریان بزاق را کاهش داد و محرک ایجاد عفونت‎های غدد بزاقی شوند که عبارتند از:
• دهیدراسیون
• تنفس بیش از حد از راه دهان یا تنفس دهانی
• سوء تغذیه
• آنتی‎هیستامین‎ها
• داروهای ضد افسردگی
• دیورتیک‎ها
• بتا بلوکرها
• آرام‌بخش‌ها
• داروهای ضد روان‎پریشی
• داروهای ضد بیماری پارکینسون
• ابتلاء به مشکل سرکوب سیستم ایمنی
• سن نوزادی یا سن بالای 65 سال
• جراحی اخیراً انجام شده
• اشعه درمانی یا شیمی درمانی دهان، سر یا گردن
• درمان ید رادیواکتیو برای تیروئید
• دیابت ملیتوس
• سندرم سیوگرن
• ارتریت روماتوئید
• لوپوس
• عفونت‎های گره‌‏های لنفاوی
• آنورکسیا
• نارسایی کلیه
• بولیمی
• هیپوتیروئیدیسم

پیشگیری
در بسیاری موارد هیچ راهی خاصی برای پیشگیری از عفونت‎های غدد بزاقی وجود ندارد.
در هر حال برخی نکات مربوط به سبک زندگی شامل موارد فهرست زیر می‏توانند ریسک ابتلاء به عفونت‎ها را کاهش دهند:
• سیراب نگه داشتن بدن و خوردن مایعات در طول روز
• مسواک زدن دندان‎ها دو بار در روز
• نخ ‏کشیدن دندان یک بار در هر روز
• آب کشیدن دهان با آب پس از غذا خوردن یا نوشیدن مایعات شیرین یا گازدار
• نظافت تخصصی دندان هر 6 ماه یک بار
• جویدن آدامس فاقد قند یا مکیدن آب‎نبات‎های بدون قند
• محدود کردن میزان مصرف مشروب الکلی
• اجتناب از مصرف دخانیات
• خوردن غذا در لقمه‎های کوچک برای تحریک تولید بزاق

دورنما
در اغلب موارد دورنمای کلی برای عفونت‎های غدد بزاقی عالی است.
بسیاری از موارد عفونت‎های غدد بزاقی خود به خود و بدون استفاده از دارو با مراقبت شخصی و مداوای خانگی برطرف می‎شوند.
مردم دچار موارد شدید عفونت‎های غدد بزاقی نیاز به مراقبت پزشکی مداوم دارند به ویژه اگر عفونت به اختلالات زیربنایی پزشکی مرتبط باشد.
همیشه در مورد علایم شدید مبتلابه سر و گردن از هر نوع، مواردی که بیش از دو هفته ادامه داشته باشند، مواردی که به مراقبت‎های پایه‌‏ای جواب نمی‌‏دهند، و مواردی که در باز و بسته شدن دهان اختلال ایجاد می‎کنند با پزشک مشورت کنید./

Source:
What to know about salivary gland infections
Last reviewed Sat 14 July 2018
By Jennifer Huizen
Reviewed by Judith Marcin, MD