• جنیفر هوآیزن، دکتر جودیت مرسین
• ترجمه هامیک رادیان
مردم زمانی دچار عفونتهای غدد بزاقی میگردند که باکتریها یا ویروس‌ها به غدد بزاقی وارد میشوند؛ که گروهی از غدد هستند که در سـر و گردن جای گرفتهاند. انواع عفونت غدد بزاقی بیشترین میزان شیوع را در دو غده اصلی دارند که در قسمت جلو گوش (غده پاروتید) و زیر چانه (غده سابماندیبولار) قرار گرفتهاند. عفونت غده بزاقی که سیالادنیتیس نیز نامیده می‌شود می‌تواند به علت التهاب باعث ایجاد انسداد در مجاری بزاق شود. این وضعیت می‌تواند به درد، حساسیت، و ورم منجر گردد.
[مطالب این مقاله:]
• علل
• انواع
• علایم
• درمان
• مداوای خانگی
• تشخیص
• ریسک فاکتورها
• پیشگیری
• دورنما
علل عفونتهای غدد بزاقی
عفونت غده بزاقی هنگامی ایجاد میگردد که باکتریها یا ویروس‌ها یک غده تولید کنندۀ بزاق را عفونی میکنند.
مردم بر اثر ابتلاء به موارد زیر ممکن است دچار عفونت غده بزاقی شوند:
• کاهش جریان بزاق به علت اختلالات پزشکی مثل خشکی دهان
• بهداشت ضعیف دهان که باعث افزایش رشد باکتریهایی مثل استافیلوکوکوس آرئوس یا هموفیلوس اینفلوانزا می‌شود.
• انسداد غدد بزاقی بر اثر تومور، آبسه، یا سنگ غده بزاقی
• دهیدراسیون شدید بر اثر بیماری یا انجام عمل جراحی
انسدادهای غدد بزاقی میتوانند باعث ایجاد التهاب شوند که این سبب آسیب‌پذیرتر شدن غدد در برابر عفونت می‌شود.
همچنین غدد بزاقی ملتهب شده گرایشی به کاهش تولید بزاق از خود نشان میدهند، که این باعث کاهش جریان بزاق در مقایسه با شرایط معمول می‌شود. در نتیجۀ این وضعیت بزاق گاهی از اوقات درون غدد جمع می‌شود که این وضعیت امکان تراکم باکتریها یا ویروس‌ها را در بزاق افزایش میدهد.
برخی از علل شایعتر انسداد غدد بزاقی عبارتند از:
• سنگهای غدد بزاقی
• وجود پیچش در مجاری بزاقی
• تومورها
• غدد بزاقی دارای اشکال غیر نرمال
باکتریها در مقایسه با ویروس‌ها بیشتر باعث عفونتهای غدد بزاقی میشوند؛ اما برخی از ویروسهای شایع که به عنوان علت عفونتهای غدد بزاقی شناخته میشوند شامل موارد زیرند:
• HIV
• اوریون
• پاراآنفولانزا نوع 1 و 2
• آنفولانزای A
• هرپس
• کوکسساکیویروس
انواع عفونتهای غدد بزاقی
مردم در تمامی سنین شامل نوزادان ممکن است دچار عفونتهای غدد بزاقی شوند. این بیماری به ویژه در مردم پیر و افراد دچار ناخوشیهای مزمن شیوع بیشتری دارد.
سه جفت غدد بزاقی اصلی وجود دارد که هر یک از این جفتها در یک طرف صورت قرار گرفتهاند. هر یک از این شش غده ممکن است دچار عفونت شود. غدد بزاقی اصلی عبارتند از:
• غدد پاروتید، که درون گونه جای گرفتهاند و از بالای گوش به داخل فک ادامه دارند. اینها بزرگترین غدههای بزاقی هستند.
• غدههای سابماندیبولار، که پشت خط فک تحتانی زیر زبان و چانه قرار دارند. این غدهها دومین غدههای بزرگ بزاقی محسوب میشوند.
غدد سابلینگوال، که در هر طرف زبان در عمق کف دهان جای گرفتهاند. در میان سه نوع غدد براقی اصلی اینها کوچکترین نوع محسوب میشوند. میزان بروز عفونت در غدد پاروتید و سابماندیبولار بیشتر است.
بیشتر عفونتهای غدد بزاقی حاد بوده یا به شکل ناگهانی بروز میکنند. عفونتهای مرتبط به انسداد یا باریک شدن لولهها ممکن است به مرور زمان بروز کنند.
علایم
اغلب علایم عفونتهای غدد بزاقی فقط در حدود یک هفته ادامه پیدا میکنند، اگرچه برخی ورمهای خفیف ممکن است به مدت چند هفته ادامه داشته باشند.
عفونتهای غدد بزاقی حاد به ندرت سبب ایجاد عوارض اضافی میشوند.
علایم خاص عفونت غده بزاقی ممکن است بین مردم متفاوت باشد و به محدوده شکلگیری و شدت عفونت مزبور بستگی دارد.
علایم به طور معمول بخشهایی از سر یا گردن را درگیر کرده و ممکن است سبب بروز موارد زیر شود:
• درد
• سرخی پوست
• ورم تدریجی اطراف ناحیه دچار عفونت
• حساسیت
• بروز چرک درون دهان
• مزه ناخوشایندی درون دهان که با استفاده از موارد مربوط به بهداشت مناسب دهان از بین نمیرود
• دشواری یا احساس درد در هنگام باز کردن دهان، جویدن یا بلعیدن
• تب
• لرز
در مورد بسیاری از مردم علایم پس از خوردن غذا تشدید میشوند.
مردم مبتلاء به تومورهایی که باعث انسداد میشوند ممکن است در ناحیه آسیب دیده دچار تودهای سخت، محکم و ساکن شوند.
در صورت بروز علایم زیر مراقبت پزشکی اورژانسی نیاز است:
• علایم بسیار شدیدند
• علایم باعث ایجاد اختلال در غذا خوردن، نوشیدن، بلع یا تنفس میشوند
• علایم بسیار دردناکند
• علایم بیش از دو هفته ادامه پیدا میکنند
• علایم علیرغم مراقبت اولیه مثل سیراب کردن بدن و استفاده از بهداشت مناسب دهان هیچ گونه بهبود از خود نشان نمیدهند.
درمان
بسیاری از عفونتهای غدد بزاقی بدون استفاده از دارو و خود به خود برطرف میشوند.
بهترین درمان برای عفونتهای غدد بزاقی بستگی به علت بروز آنها دارد.
مردم دچار عفونتهای باکتریایی به طور معمول نیاز به مصرف آنتیبیوتیک دارند.
داروهای ضد ویروسی خاصی وجود ندارد اما داروهایی هستند که میتوانند به کاهش یا مدیریت علایم هرپس، آنفولانزا، و HIV کمک کنند.
در هنگامی که بروز انسداد بر اثر سنگ یا تومور علت عفونتهای غدد بزاقی باشد پزشک ممکن است برای رفع مشکل انجام عمل جراحی را توصیه کند.
مردم در عین حال ممکن است برای رفع پیچش یا باریک شدن لولههای آسیب زننده به جریان بزاق نیاز به عمل جراحی داشته باشند.
مردم دچار عفونتهای غدد بزاقی ناشی از اختلالات زیربنایی پزشکی به درمانهای تخصصی تکمیلی نیاز خواهند داشت.
اگر کسی دچار عفونتی ناشی از یک آبسه بزرگ باشد، دکتر ممکن است به باز و تخلیه کردن آبسه اقدام کند.
در مورد مردم مصرف کنندۀ داروهایی در پیوند با عفونتهای غدد بزاقی، پزشک ممکن است نیاز به تغییر دوز مصرف دارو یا تغییر نوع دارو داشته باشد.
مداوای خانگی
گذشته از دارو، طیفی از مداواهای خانگی وجود دارد که میتوانند به بدن در برطرف کردن عفونتهای غدد بزاقی کمک کنند. مردم میتوانند امتحان موارد زیر را در دستور کار قرار دهند:
• افزایش میزان مصرف مایعات برای مداوای دهیدراسیون
• ماساژ دادن ناحیۀ آسیب دیده چند بار در روز برای تحریک جریان بزاق اگر انسداد عامل ایجاد وضعیت بوده باشد
• مکیدن آب نبات یا قرصهای زیرزبانی ترش مزه برای تحریک تولید بزاق
• خوردن غذاها و نوشیدنیهای ترش برای تقویت تولید بزاق مثل لیموناد، ترشی یا کلم ترش
• استفاده از کمپرس گرم برای ناحیۀ آسیب دیده به مدت 10 تا 15 دقیقه چند بار در روز
• استفاده از شویندههای دهان حاوی کربوکسیمتیلسلولز که یک جایگزین برای بزاق محسوب می‌شود
تشخیص
برای تشخیص عفونتهای غدد بزاقی پزشک اغلب اوقات پرسشهایی در مورد علایم مطرح کرده، تاریخچۀ پزشکی بیمار را مرور میکند و ناحیۀ دچار مشکل را معاینه مینماید.
وقتی وجود یک تومور یا توده عامل بروز عفونت بوده باشد احتمال انجام بیوپسی برای بررسی آزمایشگاهی بافت توده یا تومور مورد اشاره وجود دارد.
اگر انسدادی در غده بزاقی وجود داشته باشد، دکتر در عین حال ممکن است از تستهای تصویربرداری شامل فهرست زیر برای رسیدن به تصویر بهتری از ناحیه آسیب دیده اقدام کند:
• اولتراسوند
• CT اسکن
• MRI
• اندوسکپی بزاقی (سیالواندوسکپی)
• سیالوگرافی، که شامل تزریق نوعی رنگ به داخل غدد بزاقی است که خود را در اسکنهای اشعه X نشان میدهند
ریسک فاکتورهای عفونتهای غدد بزاقی
طیفی از عوامل مربوط به سبک زندگی، داروها، و اختلالات پزشکی میتوانند جریان بزاق را کاهش داد و محرک ایجاد عفونتهای غدد بزاقی شوند که عبارتند از:
• دهیدراسیون
• تنفس بیش از حد از راه دهان یا تنفس دهانی
• سوء تغذیه
• آنتیهیستامینها
• داروهای ضد افسردگی
• دیورتیکها
• بتا بلوکرها
• آرام‌بخش‌ها
• داروهای ضد روانپریشی
• داروهای ضد بیماری پارکینسون
• ابتلاء به مشکل سرکوب سیستم ایمنی
• سن نوزادی یا سن بالای 65 سال
• جراحی اخیراً انجام شده
• اشعه درمانی یا شیمی درمانی دهان، سر یا گردن
• درمان ید رادیواکتیو برای تیروئید
• دیابت ملیتوس
• سندرم سیوگرن
• ارتریت روماتوئید
• لوپوس
• عفونتهای گرههای لنفاوی
• آنورکسیا
• نارسایی کلیه
• بولیمی
• هیپوتیروئیدیسم
پیشگیری
در بسیاری موارد هیچ راهی خاصی برای پیشگیری از عفونتهای غدد بزاقی وجود ندارد.
در هر حال برخی نکات مربوط به سبک زندگی شامل موارد فهرست زیر میتوانند ریسک ابتلاء به عفونتها را کاهش دهند:
• سیراب نگه داشتن بدن و خوردن مایعات در طول روز
• مسواک زدن دندانها دو بار در روز
• نخ کشیدن دندان یک بار در هر روز
• آب کشیدن دهان با آب پس از غذا خوردن یا نوشیدن مایعات شیرین یا گازدار
• نظافت تخصصی دندان هر 6 ماه یک بار
• جویدن آدامس فاقد قند یا مکیدن آبنباتهای بدون قند
• محدود کردن میزان مصرف مشروب الکلی
• اجتناب از مصرف دخانیات
• خوردن غذا در لقمههای کوچک برای تحریک تولید بزاق
دورنما
در اغلب موارد دورنمای کلی برای عفونتهای غدد بزاقی عالی است.
بسیاری از موارد عفونتهای غدد بزاقی خود به خود و بدون استفاده از دارو با مراقبت شخصی و مداوای خانگی برطرف میشوند.
مردم دچار موارد شدید عفونتهای غدد بزاقی نیاز به مراقبت پزشکی مداوم دارند به ویژه اگر عفونت به اختلالات زیربنایی پزشکی مرتبط باشد.
همیشه در مورد علایم شدید مبتلابه سر و گردن از هر نوع، مواردی که بیش از دو هفته ادامه داشته باشند، مواردی که به مراقبتهای پایهای جواب نمیدهند، و مواردی که در باز و بسته شدن دهان اختلال ایجاد میکنند با پزشک مشورت کنید./
Source:
What to know about salivary gland infections
Last reviewed Sat 14 July 2018
By Jennifer Huizen
Reviewed by Judith Marcin, MD
