چرا در دهانم مزه تلخ و بدی دارم؟

• جون جانسون، دکتر النا بیگرز
• ترجمه هستی فراست‌فر

مزه تلخ یا ناگوار در دهان می‎تواند واکنشی نرمال به خوردن غذاهای تند یا ترش باشد. به هر جهت، وقتی احساس بدمزگی در دهان برای مدتی طول می‎کشد یا به شکل نامنتظره اتفاق می‎افتد، این موضوع می‎تواند نگران کننده باشد.
مزه حس پیچیده‎ای است که می‎تواند بر اثر عوامل متعددی شامل بهداشت دندان، خشکی دهان یا بارداری لطمه ببیند.
درمان مزۀ ناگوار دایمی مستلزم درمان علل زیربنایی است، اما مردم می‎توانند در این اثناء مزه نامطبوع را با برخی راهکارهای ساده در خانه مدیریت کنند.

[مطالب این مقاله:]
• نشانه‎ها و علایم
• علل
• درمان و مداوای خانگی
• دورنما

نشانه‌ها و علایم
دگرگون شدن مداوم مزه در دهان از نظر پزشـکی زیر عنوان دیسگوسیا شناخته می‎شود. این مزه به عنوان نامطبوع توصیف می‎شود و می‎تواند زمان درازی ادامه داشته باشد تا اینکه علت زیربنایی بروز آن درمان شود.
مردم دچار دیسگوسیا ممکن است طعم پایداری را تجربه کنند که اغلب آن را به صورت‌های زیر توصیف می‎کنند:
• تلخ
• طعم فلز در دهان
• فاسد یا آزار دهنده
• نمکی
این طعم ممکن است موجب حواس‎پرتی شود و حتی مزه کردن چیزهای دیگر را در حین خوردن و نوشیدن مشکل کند. مردم ممکن است حتی پس از شستشوی دهان و دندان خود همچنان این مزه ناگوار را در دهان داشته باشند. در عین حال امکان دچار شدن به علایم دیگر بسته به علت ایجاد مزه مورد بحث وجود دارد.

علل
بسیاری از علل بروز مزه ناگوار در دهان جدی نیستند. به هر جهت، علایم ممکن است آزار دهنده بوده و در جریان برنامۀ غذایی منظم یا دیگر فعالیت‎های لذت‌بخش روزمره اختلال ایجاد کنند.
اختلالات زیر می‎توانند در دهان مزۀ بد و ناگوار ایجاد کنند:

خشکی دهان
خشکی دهان که زیر عنوان زروستومیا شناخته می‎شود، هنگامی بروز می‎کند که دهان قادر به ایجاد بزاق کافی نیست. از آنجا که بزاق به کاهش باکتری‎ها در دهان کمک می‌کند، داشتن بزاق کمتر به این معنی است که باکتری‎های بیشتری می‎توانند در دهان به بقاء خود ادامه دهند.
مردم دچار زروستومیا در دهان خود احساس خشکی و حات چسبندگی دارند. این می‎تواند ناشی از عواملی مثل دارو، اختلالات از پیش موجود، یا مصرف دخانیات باشد. مردم در عین حال ممکن است بر اثر گرفتگی بینی دچار خشکی دهان شوند زیرا تنفس از راه دهان باعث ایجاد خشکی دهان می‎شود.
مردم دچار خشکی دهان مداوم باید به پزشک مراجعه کنند.

مشکلات دندانی
ضعف بهداشت دندان نیز می‎تواند سبب ایجاد مزه بد در دهان شود. این وضعیت در عین حال می‎تواند سبب افزایش بروز سوراخ‌های دندانی، انواع عفونت، و بیماری لثه گردد.
از بسیاری از مشکلات دندان می‎توان از طریق مسواک زدن منظم و استفاده از نخ دندان اجتناب کرد. برخی از مردم نیز ممکن است استفاده از زبان‌ساب را برای کمک به رفع برخی علایم مفید بیابند.
استفاده از دهانشویۀ ضد باکتریایی در فاصلۀ بین مسواک زدن‎ها می‎تواند میزان باکتری‌های ایجاد مزۀ بد را به حداقل برساند.

بارداری
مزۀ ناگوار یا متالیک در دهان شکایتی شایع در طول سه ماهه اول بارداری است.
هورمون‎های بدن در طول بارداری دچار نوسان می‎شوند. این تغییرات بر حس‌های مختلف تأثیر می‎گذارد که این می‎تواند باعث ایجاد ولع نسبت به برخی چیزهای خاص شود و برخی غذاها یا بوها را برای زنان چندش‌آور کند.
بسیاری از زنان باردار متوجه وجود یک مزۀ ناگوار و تلخ یا طعم تند در دهان خود می‎شوند. این وضعیت می‎تواند آزار دهنده باشد اما به طور معمول در ادامۀ بارداری یا پس از خاتمۀ آن از بین می‎رود.

سندرم دهان سوزان
سندرم دهان سوزان وضعیتی است که سبب ایجاد حس سوزش در دهان می‎شود. حس ایجاد شده می‎تواند متغیر باشد اما بسیاری از مردم آن را شبیه به حس ناشی از خوردن فلفل تند تشبیه می‎کنند. در کنار حس مزبور، برخی از مردم ممکن است دچار مزۀ تلخ یا ناگوار در دهان خود شوند.
علایم سندرم دهان سوزان ممکن است گاه و بیگاه بروز کند اما در عین حال ممکن است مزمن باشد و مدتی طولانی ادامه یابد.
برخی از مردم دچار این سندرم ممکن است در خوردن یا نوشیدن دچار مشکل شوند در حالی که دیگر مبتلایان ممکن است تسکین علایم را تجربه کنند.

یائسگی
زنان در کوران یائسگی نیز ممکن است دچار بروز مزۀ بد و تلخ در دهان شوند. این ممکن است بر اثر کاهش سطح استروژن در دهان بروز کند که می‏تواند به بروز وضعیت‎های ثانوی مثل سندرم دهان سوزان منتهی شود. در عین حال وضعیت مزبور ممکن است بر اثر خشکی مداوم دهان ایجاد شود.

DERD و ریفلاکس اسید
بیماری ریفلاکس معده به مری (GERED) یا ریفلاکس اسید ممکن است منبع ایجاد مزه ناگوار ناخواسته در دهان باشد.
GERD گرایشی به ایجاد آزردگی در مری دارد که سبب بروز حس سوزش در قفسه سینه یا شکم می‎شود. این بیماری در عین حال می‎تواند مزه‎ای ناگوار در دهان ایجاد کند که به اندازۀ دیگر علایم بیماری ادامه داشته باشد.

برفک دهان
عفونت مخمری در دهان اغلب اوقات سبب ایجاد نقطه‎های سفید رنگ می‎شود که روی زبان، درون دهان یا گلو ظاهر می‎شوند. برفک دهان در عین حال می‎تواند باعث ایجاد مزۀ ناخوشایندی شود که می‎تواند تا زمان درمان عفونت ادامه داشته باشد.

سندرم هسته کاج
در برخی از مردم خوردن هستۀ کاج می‎تواند سبب ایجاد یک مزه متالیک در دهان شود. این وضعیت اغلب در فاصلۀ 1 تا 3 روز پس از خوردن این ماده بروز می‎کند. سندرم مزبور همچنین دارای علامت دیگری نیست و پس از چند هفته از بین می‎رود.

استرس و اضطراب
استرس و اضطراب زیاد می‎تواند پاسخ استرس را در بدن تحریک کند که اغلب اوقات باعث دگرگون شدن مزۀ دهان فرد می‎شود. اضطراب می‎تواند سبب ایجاد خشکی دهان شود که مکرراً مزۀ بدی در دهان ایجاد می‎کند.

آسیب عصب
مثل حس‎های دیگر پرزهای چشایی به شکل مستقیم به عصب‎هایی در مغز متصل هستند. آسیب دیدن این عصب‎ها می‎تواند سبب بروز تغییر در نوع حس ایجاد شده در مورد مزه‎ها شود.
آسیب عصب ممکن است بر اثر صدمه دیدن سر ایجاد شود که شامل موارد زیر است:
• صرع
• مالتیپل اسکلروزیس (MS)
• تومورهای مغزی
• فلج بل
• زوال عقل

داروها و مکمل‏‌های خوراکی
در برخی از مردم بعضـی داروها، مکمل‌‏ها یا درمان‎های پزشکی می‎تواند سبب ایجاد مزۀ ناگوار در دهان شود. این وضعیت ممکن است ناشی از مزۀ بد داروها یا مواد شیمیایی موجود در آنها باشد که در دهان ترشح می‎یابند.
مردم در این موارد باید به پزشک مراجعه کنند.
داروهایی که می‎توانند باعث ایجاد طعم و مزه بد در دهان شوند عبارتند از:
• برخی آنتی‎بیوتیک‎ها
• برخی داروهای قلبی
• ویتامین‎های حاوی مواد معدنی یا فلزاتی مثل مس، آهن یا زینک
• داروهای لیتیم

ناخوشی
برخی امراض شامل عفونت‎های سینوس یا سرماخوردگی می‎توانند با بروز مزه بد در دهان همراه باشند.
در طول این ناخوشی‌ها بدن پروتئین‎های التهابی آزاد می‎کند تا سلول‎های مضر را تسخیر کنند. این پروتئین‎ها در عین حال ممکن است بر زبان و پرزهای چشایی تأثیر منفی بگذارند که این می‌تواند به ایجاد حسی در دهان منجر شود که ناگوارتر از اوقات معمول به نظر می‎رسد.

درمان سرطان
افرادی که تحت درمان سرطان قرار می‎گیرند ممکن است حس برخی طعم‎ها و مزه‎ها را در هنگام خوردن یا نوشیدن از دست بدهند.
شیمی درمانی و اشعه درمانی می‎توانند در مورد برخی مردم به آسیب دیدن پرزهای چشایی منجر شوند، به شکلی که ساده‎ترین چیزها مثل آب نیز در دهان طعمی ناگوار ایجاد کنند.

درمان و مداوای خانگی
درمان تلخی دهان مستلزم درمان علت زیربنایی است. دکتر اغلب اوقات می‎تواند مشکل را با طرح سؤالاتی در مورد دیگر علایم و داروهای مصرفی و انجام برخی تست‎ها تشخیص دهد. در همین راستا پزشکان می‎توانند درمان‎های مناسبی را تجویز کنند.
مداواهای خانگی می‎توانند به مردم در یافتن تسکین موقت برای علایم در کوران جستجوی راه‎حل دایمی کمک کنند، اگرچه این مداواها ممکن است در مورد همه‎کس کارآیی نداشته باشند.
مداواهای خانگی در این مورد عبارتند از:
• مراقبت مداوم از دندان، مثل مسواک زدن، استفاده از نخ دندان، و استفاده از دهانشویه ضد باکتریایی
• جویدن آدامس‎های فاقد قند برای به حرکت درآوردن بزاق دهان
• مصرف مایعات فراوان در طول روز
• اجتناب از ریسک فاکتورهای ریفلاکس اسید مثل خوردن غذاهای روغنی یا تند، و کاهش یا قطع مصرف دخانیات و مشروب الکلی
• آب کشیدن دهان با استفاده از یک قاشق چایخوری، سودای پخت و پز و یک لیوان آب

دورنما
تجربۀ مزۀ تلخ و ناگوار در دهان نسبتاً شایع است، و چیزی نیست که مقدمتاً سبب بروز نگرانی باشد.
اغلب موارد ناگواری مزه دهان قابل درمان است و فرد می‎تواند این علایم را در هنگامی که تشخیص علت بروز آن توسط دکتر انجام می‎شود مدیریت کند.
وقتی علت مشخص و درمان آغاز شود پرزهای چشایی ممکن است به حالت نرمال برگردند و مزۀ بد در دهان از بین برود./

Source:
Why do I have a bitter taste in my mouth?
Last reviewed Sun 11 March 2018
By Jon Johnson
Reviewed by Alana Biggers, MD, MPH