• جون جانسون، دکتر النا بیگرز
• ترجمه هستی فراست‌فر
مزه تلخ یا ناگوار در دهان می‌تواند واکنشی نرمال به خوردن غذاهای تند یا ترش باشد. به هر جهت، وقتی احساس بدمزگی در دهان برای مدتی طول میکشد یا به شکل نامنتظره اتفاق میافتد، این موضوع می‌تواند نگران کننده باشد.
مزه حس پیچیدهای است که می‌تواند بر اثر عوامل متعددی شامل بهداشت دندان، خشکی دهان یا بارداری لطمه ببیند.
درمان مزۀ ناگوار دایمی مستلزم درمان علل زیربنایی است، اما مردم میتوانند در این اثناء مزه نامطبوع را با برخی راهکارهای ساده در خانه مدیریت کنند.
[مطالب این مقاله:]
• نشانه‌ها و علایم
• علل
• درمان و مداوای خانگی
• دورنما
نشانه‌ها و علایم
دگرگون شدن مداوم مزه در دهان از نظر پزشـکی زیر عنوان دیسگوسیا شناخته می‌شود. این مزه به عنوان نامطبوع توصیف می‌شود و می‌تواند زمان درازی ادامه داشته باشد تا اینکه علت زیربنایی بروز آن درمان شود.
مردم دچار دیسگوسیا ممکن است طعم پایداری را تجربه کنند که اغلب آن را به صورت‌های زیر توصیف میکنند:
• تلخ
• طعم فلز در دهان
• فاسد یا آزار دهنده
• نمکی
این طعم ممکن است موجب حواسپرتی شود و حتی مزه کردن چیزهای دیگر را در حین خوردن و نوشیدن مشکل کند. مردم ممکن است حتی پس از شستشوی دهان و دندان خود همچنان این مزه ناگوار را در دهان داشته باشند. در عین حال امکان دچار شدن به علایم دیگر بسته به علت ایجاد مزه مورد بحث وجود دارد.
علل
بسیاری از علل بروز مزه ناگوار در دهان جدی نیستند. به هر جهت، علایم ممکن است آزار دهنده بوده و در جریان برنامۀ غذایی منظم یا دیگر فعالیتهای لذت‌بخش روزمره اختلال ایجاد کنند.
اختلالات زیر میتوانند در دهان مزۀ بد و ناگوار ایجاد کنند:
خشکی دهان
خشکی دهان که زیر عنوان زروستومیا شناخته می‌شود، هنگامی بروز می‌کند که دهان قادر به ایجاد بزاق کافی نیست. از آنجا که بزاق به کاهش باکتریها در دهان کمک می‌کند، داشتن بزاق کمتر به این معنی است که باکتری‌های بیشتری میتوانند در دهان به بقاء خود ادامه دهند.
مردم دچار زروستومیا در دهان خود احساس خشکی و حات چسبندگی دارند. این می‌تواند ناشی از عواملی مثل دارو، اختلالات از پیش موجود، یا مصرف دخانیات باشد. مردم در عین حال ممکن است بر اثر گرفتگی بینی دچار خشکی دهان شوند زیرا تنفس از راه دهان باعث ایجاد خشکی دهان می‌شود.
مردم دچار خشکی دهان مداوم باید به پزشک مراجعه کنند.
مشکلات دندانی
ضعف بهداشت دندان نیز می‌تواند سبب ایجاد مزه بد در دهان شود. این وضعیت در عین حال می‌تواند سبب افزایش بروز سوراخ‌های دندانی، انواع عفونت، و بیماری لثه گردد.
از بسیاری از مشکلات دندان می‌توان از طریق مسواک زدن منظم و استفاده از نخ دندان اجتناب کرد. برخی از مردم نیز ممکن است استفاده از زبان‌ساب را برای کمک به رفع برخی علایم مفید بیابند.
استفاده از دهانشویۀ ضد باکتریایی در فاصلۀ بین مسواک زدنها می‌تواند میزان باکتری‌های ایجاد مزۀ بد را به حداقل برساند.
بارداری
مزۀ ناگوار یا متالیک در دهان شکایتی شایع در طول سه ماهه اول بارداری است.
هورمونهای بدن در طول بارداری دچار نوسان میشوند. این تغییرات بر حس‌های مختلف تأثیر می‌گذارد که این می‌تواند باعث ایجاد ولع نسبت به برخی چیزهای خاص شود و برخی غذاها یا بوها را برای زنان چندش‌آور کند.
بسیاری از زنان باردار متوجه وجود یک مزۀ ناگوار و تلخ یا طعم تند در دهان خود میشوند. این وضعیت می‌تواند آزار دهنده باشد اما به طور معمول در ادامۀ بارداری یا پس از خاتمۀ آن از بین میرود.
سندرم دهان سوزان
سندرم دهان سوزان وضعیتی است که سبب ایجاد حس سوزش در دهان می‌شود. حس ایجاد شده می‌تواند متغیر باشد اما بسیاری از مردم آن را شبیه به حس ناشی از خوردن فلفل تند تشبیه میکنند. در کنار حس مزبور، برخی از مردم ممکن است دچار مزۀ تلخ یا ناگوار در دهان خود شوند.
علایم سندرم دهان سوزان ممکن است گاه و بیگاه بروز کند اما در عین حال ممکن است مزمن باشد و مدتی طولانی ادامه یابد.
برخی از مردم دچار این سندرم ممکن است در خوردن یا نوشیدن دچار مشکل شوند در حالی که دیگر مبتلایان ممکن است تسکین علایم را تجربه کنند.
یائسگی
زنان در کوران یائسگی نیز ممکن است دچار بروز مزۀ بد و تلخ در دهان شوند. این ممکن است بر اثر کاهش سطح استروژن در دهان بروز کند که می‌تواند به بروز وضعیتهای ثانوی مثل سندرم دهان سوزان منتهی شود. در عین حال وضعیت مزبور ممکن است بر اثر خشکی مداوم دهان ایجاد شود.
DERD و ریفلاکس اسید
بیماری ریفلاکس معده به مری (GERED) یا ریفلاکس اسید ممکن است منبع ایجاد مزه ناگوار ناخواسته در دهان باشد.
GERD گرایشی به ایجاد آزردگی در مری دارد که سبب بروز حس سوزش در قفسه سینه یا شکم می‌شود. این بیماری در عین حال می‌تواند مزهای ناگوار در دهان ایجاد کند که به اندازۀ دیگر علایم بیماری ادامه داشته باشد.
برفک دهان
عفونت مخمری در دهان اغلب اوقات سبب ایجاد نقطههای سفید رنگ می‌شود که روی زبان، درون دهان یا گلو ظاهر میشوند. برفک دهان در عین حال می‌تواند باعث ایجاد مزۀ ناخوشایندی شود که می‌تواند تا زمان درمان عفونت ادامه داشته باشد.
سندرم هسته کاج
در برخی از مردم خوردن هستۀ کاج می‌تواند سبب ایجاد یک مزه متالیک در دهان شود. این وضعیت اغلب در فاصلۀ 1 تا 3 روز پس از خوردن این ماده بروز می‌کند. سندرم مزبور همچنین دارای علامت دیگری نیست و پس از چند هفته از بین میرود.
استرس و اضطراب
استرس و اضطراب زیاد می‌تواند پاسخ استرس را در بدن تحریک کند که اغلب اوقات باعث دگرگون شدن مزۀ دهان فرد می‌شود. اضطراب می‌تواند سبب ایجاد خشکی دهان شود که مکرراً مزۀ بدی در دهان ایجاد می‌کند.
آسیب عصب
مثل حس‌های دیگر پرزهای چشایی به شکل مستقیم به عصبهایی در مغز متصل هستند. آسیب دیدن این عصبها می‌تواند سبب بروز تغییر در نوع حس ایجاد شده در مورد مزهها شود.
آسیب عصب ممکن است بر اثر صدمه دیدن سر ایجاد شود که شامل موارد زیر است:
• صرع
• مالتیپل اسکلروزیس (MS)
• تومورهای مغزی
• فلج بل
• زوال عقل
داروها و مکملهای خوراکی
در برخی از مردم بعضـی داروها، مکملها یا درمانهای پزشکی می‌تواند سبب ایجاد مزۀ ناگوار در دهان شود. این وضعیت ممکن است ناشی از مزۀ بد داروها یا مواد شیمیایی موجود در آنها باشد که در دهان ترشح مییابند.
مردم در این موارد باید به پزشک مراجعه کنند.
داروهایی که میتوانند باعث ایجاد طعم و مزه بد در دهان شوند عبارتند از:
• برخی آنتیبیوتیکها
• برخی داروهای قلبی
• ویتامینهای حاوی مواد معدنی یا فلزاتی مثل مس، آهن یا زینک
• داروهای لیتیم
ناخوشی
برخی امراض شامل عفونتهای سینوس یا سرماخوردگی میتوانند با بروز مزه بد در دهان همراه باشند.
در طول این ناخوشی‌ها بدن پروتئینهای التهابی آزاد می‌کند تا سلولهای مضر را تسخیر کنند. این پروتئینها در عین حال ممکن است بر زبان و پرزهای چشایی تأثیر منفی بگذارند که این می‌تواند به ایجاد حسی در دهان منجر شود که ناگوارتر از اوقات معمول به نظر میرسد.
درمان سرطان
افرادی که تحت درمان سرطان قرار میگیرند ممکن است حس برخی طعمها و مزهها را در هنگام خوردن یا نوشیدن از دست بدهند.
شیمی درمانی و اشعه درمانی میتوانند در مورد برخی مردم به آسیب دیدن پرزهای چشایی منجر شوند، به شکلی که سادهترین چیزها مثل آب نیز در دهان طعمی ناگوار ایجاد کنند.
درمان و مداوای خانگی
درمان تلخی دهان مستلزم درمان علت زیربنایی است. دکتر اغلب اوقات می‌تواند مشکل را با طرح سؤالاتی در مورد دیگر علایم و داروهای مصرفی و انجام برخی تستها تشخیص دهد. در همین راستا پزشکان میتوانند درمانهای مناسبی را تجویز کنند.
مداواهای خانگی میتوانند به مردم در یافتن تسکین موقت برای علایم در کوران جستجوی راهحل دایمی کمک کنند، اگرچه این مداواها ممکن است در مورد همهکس کارآیی نداشته باشند.
مداواهای خانگی در این مورد عبارتند از:
• مراقبت مداوم از دندان، مثل مسواک زدن، استفاده از نخ دندان، و استفاده از دهانشویه ضد باکتریایی
• جویدن آدامسهای فاقد قند برای به حرکت درآوردن بزاق دهان
• مصرف مایعات فراوان در طول روز
• اجتناب از ریسک فاکتورهای ریفلاکس اسید مثل خوردن غذاهای روغنی یا تند، و کاهش یا قطع مصرف دخانیات و مشروب الکلی
• آب کشیدن دهان با استفاده از یک قاشق چایخوری، سودای پخت و پز و یک لیوان آب
دورنما
تجربۀ مزۀ تلخ و ناگوار در دهان نسبتاً شایع است، و چیزی نیست که مقدمتاً سبب بروز نگرانی باشد.
اغلب موارد ناگواری مزه دهان قابل درمان است و فرد می‌تواند این علایم را در هنگامی که تشخیص علت بروز آن توسط دکتر انجام می‌شود مدیریت کند.
وقتی علت مشخص و درمان آغاز شود پرزهای چشایی ممکن است به حالت نرمال برگردند و مزۀ بد در دهان از بین برود./
Source:
Why do I have a bitter taste in my mouth?
Last reviewed Sun 11 March 2018
By Jon Johnson
Reviewed by Alana Biggers, MD, MPH
