• علایم بی‌اختیاری ادراری استرسی
• علل بی‌اختیاری ادراری استرسی
• ریسک فاکتورهای بی‌اختیاری ادراری استرسی
• عوارض بی‌اختیاری ادراری استرسی
• تشخیص بی‌اختیاری ادراری استرسی
• درمان بی‌اختیاری ادراری استرسی
• درمان‌های خانگی و سبک زندگی
بی‌اختیاری ادراری دفع غیر ارادی ادرار است. بی‌اختیاری ادراری استرسی هنگامی بروز می‌کند که حرکت یا فعالیت فیزیکی مثل سرفه، عطسه، دویدن یا بلند کردن وزنه سنگین بر مثانه فشار وارد می‌کند. بی‌اختیاری ادراری استرسی ارتباطی به فشار روان‌شناختی ندارد.
بی‌اختیاری ادراری استرسی با بی‌اختیاری ادراری اضطراری تفاوت دارد که دفع غیر ارادی ادرار بر اثر انقباض عضله مثانه و معمولاً مرتبط به حس نیاز فوری به ادرار کردن است. بی‌اختیاری ادراری استرسی در زنان بیش از مردان شایع است.
اگر کسی دچار بی‌اختیاری ادراری استرسی باشد ممکن است دچار احساس شرم، جداافتادگی، یا محدودیت در محیط کار و زندگی اجتماعی به ویژه در ورزش و فعالیت‌های اوقات فراغت شود. در صورت درمان مردم می‌توانند بی‌اختیاری ادراری استرسی را مدیریت کرده و سلامت کلی خود را بهبود ببخشند.
علایم بی‌اختیاری ادراری استرسی
اگر شخص دچار بی‌اختیاری ادراری استرسی باشد ممکن است در موارد زیر دچار نشت ادرار شود:
• سرفه
• عطسه
• خندیدن
• ایستادن
• خارج شدن از اتومبیل
• بلند کردن اشیاء سنگین
• ورزش
• سکس
فرد ممکن است در هر بار انجام یکی از این موارد دچار بی‌اختیاری ادراری استرسی نشود اما هر فعالیت افزایش دهنده فشار می‌تواند او را در مورد دفع غیر ارادی ادرار، مشخصاً در موقع پر بودن مثانه، آسیب‌پذیرتر کند.
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
در صورتی که علایم در فعالیت‌های روزمره زندگی مثل کار، سرگرمی یا زندگی اجتماعی اختلال ایجاد کرده باشند باید به پزشک مراجعه کرد.
علل بی‌اختیاری ادراری استرسی
بی‌اختیاری ادراری استرسی هنگامی ایجاد می‌شود که عضلات و دیگر بافت‌های حمایت کننده مثانه (عضلات کف لگن) و عضلات تنظیم کننده رهش ادرار (اسفنکتر ادراری) ضعیف می‌شوند.
مثانه زمانی که پر از ادرار است متسع می‌شود. به طور نرمال عضلات شبه سوپاپ در مجرای ادرار در زمان اتساع مثانه بسته باقی می‌مانند، و از نشت ادرار تا زمان رسیدن شخص به توالت پیشگیری می‌کنند. اما وقتی عضلات مزبور ضعیف می‌شوند، هر چیزی که بر روی عضلات شکم و لگن فشار ایجاد کند – اعم از عطسه، خم شدن به طرفین، بلند کردن وزنه، خنده شدید و... - می‌تواند مثانه را تحت فشار قرار داده و سبب نشت ادرار شود.
عضلات کف لگن و اسفنکتر ادراری ممکن است توانایی خود را به علل زیر از دست بدهند:
• زایمان. در زنان عملکرد ضعیف عضلات کف لگن یا اسفنکتر ممکن است بر اثر آسیب دیدن بافت یا عصب در طول زایمان بروز کند. بی‌اختیاری ادراری استرسی بر اثر این آسیب‌دیدگی ممکن است کمی پس از وضع حمل یا سال‌ها بعد بروز نماید.
• جراحی پروستات. در مردان شایع‌ترین عامل منجر به بی‌اختیاری ادراری استرسی عمل جراحی برداشتن غده پروستات (پروستاتکتومی) برای درمان سرطان پروستات است. از آنجا که اسفنکتر درست زیر پروستات قرار داشته و مجرای ادرار را در بر می‌گیرد، پروستاتکتومی می‌تواند به تضعیف اسفنکتر منجر شود.
عوامل مشدد
عوامل دیگری که می‌توانند بی‌اختیاری ادراری استرسی را تشدید کنند عبارتند از:
• بیماری‌های مسبب عطسه یا سرفه مزمن
• چاقی
• مصرف دخانیات
• فعالیت‌های با فشار زیاد مثل دویدن یا پریدن در طول سال‌های متمادی
ریسک فاکتورهای بی‌اختیاری ادراری استرسی
عوامل افزایش دهنده خطر بی‌اختیاری ادراری استرسی شامل موارد زیر است:
• سن. علی‌رغم آنکه بی‌اختیاری ادراری استرسی بخش نرمال سالخوردگی محسوب نمی‌شود، تغییرات جسمانی مرتبط به پیری مثل تضعیف عضلات، ممکن است فرد را در برابر بی‌اختیاری ادراری استرسی آسیب‌پذیرتر کنند. به هر جهت، بی‌اختیاری ادراری استرسی گهگاهی ممکن است در هر سنی بروز کند.
• نوع زایمان. زنانی که زایمان واژینال انجام می‌دهند در مقایسه با زنان دارای زایمان به روش سزارین در ریسک بالاتری برای بی‌اختیاری ادراری قرار دارند. زنانی که برای وضع حمل سریع‌تر نوزاد سالم در مورد آنان از فورسپس استفاده می‌شود نیز در ریسک بالاتری برای بی‌اختیاری ادراری استرسی قرار دارند. زنان دارای وضع حمل به کمک واکیوم به نظر نمی‌رسد که در معرض ریسک بالاتری برای بی‌اختیاری ادراری استرسی قرار داشته باشند.
• وزن بدن. مردم چاق یا دارای اضافه وزن در ریسک بالاتری برای بی‌اختیاری ادراری استرسی قرار دارند. وزن اضافی فشار بر روی ارگانهای شکم و لگن را افزایش می‌دهد.
• سابقه جراحی لگن. هیسترکتومی در زنان و مشخصاً جراحی سرطان پروستات در مردان عملکرد و حمایت مثانه و مجرای ادرار را دگرگون کرده احتمال ابتلاء به بی‌اختیاری ادراری استرسی را افزایش می‌دهند.
عوارض بی‌اختیاری ادراری استرسی
عوارض بی‌اختیاری ادراری استرسی می‌تواند موارد زیر را شامل شود:
• پریشان‌حالی شخص. اگر کسی بر مبنای فعالیت‌های روزمره خود دچار بی‌اختیاری ادراری استرسی شود، ممکن است بر اثر این وضعیت دچار پریشان‌حالی و شرمندگی شود. این اختلال می‌تواند باعث مختل شدن کار، فعالیت‌های اجتماعی و حتی زندگی جنسی فرد گردد. برخی از مردم بر اثر نیاز خود به پوشک یا نوار بهداشتی شرمنده می‌شوند.
• بی‌اختیاری ادراری مخلوط. بی‌اختیاری مخلوط شایع است و بدین معنی است که شخص دچار هر دو نوع بی‌اختیاری ادراری استرسی و بی‌اختیاری اضطراری است - ریزش ادرار نتیجه انقباض غیر ارادی عضلات مثانه است (مثانه بیش‌فعال).
• راش یا آزردگی پوستی. پوست وقتی به طور مداوم در تماس با ادرار باشد بیشتر محتمل است آزرده یا ناسور شود و ترک بخورد. این اتفاق در بی‌اختیاری شدید و عدم رعایت پرهیزهای لازم مثل استفاده از حائل‌های مرطوب کننده یا نوار بهداشتی رخ می‌دهد.
تشخیص بی‌اختیاری ادراری استرسی
پزشک سرنخ‌های مربوط به عوامل تقویت کننده را جستجو می‌کند. ویزیت احتمالاً شامل موارد زیر خواهد بود:
• گرفتن تاریخچه پزشکی
• معاینه بالینی
• نمونه ادرار برای تست عفونت، رگه‌های خون یا دیگر ناهنجاری‌ها
• آزمون مختصر نورولوژیک برای شناسایی هر گونه مشکلات عصب لگن
• تست استرس ادرار که در آن پزشک نشت ادرار را در هنگام سرفه کردن یا خم شدن فرد بررسی می‌کند
تست‌های عملکرد مثانه
دکتر ممکن است انجام تست‌های یورودینامیک را که برای ارزیابی عملکرد مثانه به کار می‌روند در دستور کار قرار دهد. این تست‌ها در اغلب موارد بی‌اختیاری ادراری استرسی غیر پیچیده ادراری نیاز نیست.
تست‌های عملکرد مثانه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• اندازه‌گیری باقی مانده ادرار پس از اجتناب. اگر نگرانی در مورد توانایی فرد برای خالی کردن کامل مثانه در میان باشد، مشخصاً اگر شخص سالمند باشد، جراحی قبلی بر روی مثانه انجام داده یا دچار دیابت باشد یک تست کفایت مثانه ممکن است ضروری شود.
برای اندازه‌گیری باقی مانده ادرار پس از به پایان بردن ادرار کردن یک کاتتر از طریق مجرای ادرار به مثانه فرستاده می‌شود. کاتتر مزبور باقی مانده ادرار را تخلیه می‌کند، که می‌توان میزان آن را اندازه‌گیری کرد. یا ممکن است متخصص از سونوگرافی استفاده کند که امواج صوتی را به تصاویری از مثانه و محتویات آن تبدیل می‌کند.
• اندازه‌گیری فشار مثانه. برخی مردم مشخصاً اگر دچار یک بیماری نورولوژیک طناب نخاعی باشند نیاز به سیستکتومی خواهند داشت. سیستکتومی فشار مثانه و ناحیه اطراف مثانه را در طول زمان پر بودن آن اندازه‌گیری می‌کند.
• ایجاد تصاویری از مثانه در زمان عملکرد آن. ویدیو یورودینامیک از تصویربرداری برای خلق تصاویری از مثانه در هنگام پر بودن و تخلیه شدن آن استفاده می‌کند. مایعی گرم همراه یک رنگ که در تصاویر اشعه X دیده می‌شود در زمان ثبت تصاویر از طریق یک کاتتر به داخل مثانه تزریق می‌گردد. وقتی مثانه پر است تصویربرداری در هنگام تخلیه مثانه ادامه پیدا می‌کند.
• سیستوسکپی. سیستوسکپی، بررسی مثانه و مجرای ادرار با استفاده از یک اسکپ است که داخل مثانه می‌شود. این عمل به طور معمول در مطب پزشک انجام می‌شود.
درمان بی‌اختیاری ادراری استرسی
پزشک ممکن است ترکیبی از راهکارهای درمانی را برای پایان دادن یا تقلیل دفعات دوره‌های بی‌اختیاری توصیه کند. اگر یک علت زیربنایی مثل عفونت دستگاه ادراری، شناسایی شود، بیمار برای این مورد نیز تحت درمان قرار خواهد گرفت.
رفتار درمانی
رفتار درمانی به کاهش دوره‌های بی‌اختیاری ادراری استرسی کمک می‌کند. درمان‌های مورد توصیه دکتر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• تمرینات عضله کف لگن. ورزش‌های موسوم به کیگل باعث تقویت عضلات کف لگن و اسفنکتر ادراری می‌شوند. دکتر یا فیزیوتراپیست می‌تواند به آموزش صحیح این حرکات کمک کند. همانند هر ورزش روتین دیگر کارکرد ورزش‌های کیگل به نظم در انجام آنها بستگی دارد.
تکنیک موسوم به بیوفیدبک را می‌توان در کنار تمرینات کیگل برای مؤثرتر کردن آنها مورد استفاده قرار داد. بیوفیدبک شامل استفاده از سنسورهای فشاری یا تحریک الکتریکی برای نیروبخشی مجدد انقباضات عضلاتی کامل است.
• مصرف مایعات. دکتر ممکن است در مورد مقدار و زمان‌بندی نوشیدن مایعات در طول روز و شب توصیه‌هایی انجام دهد. به هر جهت، مردم نباید مقدار مصرف مایعات را به قدری کم کنند که دچار دهیدراسیون شوند.
دکتر در عین حال ممکن است عدم مصرف نوشابه‌های الکلی و کافئین‌دار را توصیه کند زیرا اعتقاد بر این است که در برخی مردم این محرک‌های غذایی بر عملکرد مثانه تأثیر منفی می‌گذارند. اما تحقیقات جدید عنوان می‌کنند که قهوه و کافئین بی‌اختیاری ادراری استرسی را افزایش نمی‌دهند. مردم می‌توانند در مورد اثربخشی اجتنابهای غذایی در بهبود قابل ملاحظه نشت ادرار تصمیم بگیرند.
• تغییرات سالم سبک زندگی. ترک سیگار، کاهش وزن اضافی یا درمان سرفه مزمن باعث کاهش ریسک بی‌اختیاری ادراری استرسی و همچنین بهبود علایم می‌شود.
• پرورش مثانه. دکتر ممکن است یک برنامه زمان‌بندی رفتن به توالت را در صورت ابتلاء فرد به بی‌اختیاری مخلوط توصیه کند. اجتناب از تکرر مراجعه به توالت برای ادرار کردن می‌تواند شمار یا شدت دوره‌های بی‌اختیاری اضطراری یا عاجل را کاهش دهد.
دارودرماتی
هیچ داروی تأیید شده‌ای که مشخصاً برای درمان بی‌اختیاری ادراری استرسی طراحی شده باشد در ایالات متحد آمریکا وجود ندارد. به هر جهت داروی ضد افسردگی دولوکستین برای درمان بی‌اختیاری ادراری استرسی در اروپا به کار می‌رود.
علایم در صورت توقف مصرف این دارو به سرعت برگشت می‌کنند. تهوع شایع‌ترین عارضه جانبی آن است که باعث می‌شود مردم مصرف این دارو را متوقف کنند.
دستگاه‌ها
برخی دستگاه‌ها که برای زنان طراحی شده می‌توانند در کنترل بی‌اختیاری ادراری استرسی کمک کننده باشند و عبارتند از:
• پساری واژنی. یک پساری بی‌اختیاری ادراری تخصصی، از نظر شکل شبیه به حلقه و دارای دو پمپ است که در هر یک از دو مجرای ادرار قرار می‌گیرند. پساری واژنی به مثانه برای پیشگیری از نشت ادرار در طول فعالیت، به ویژه در صورت پرولاپس مثانه (افتادگی مثانه) کمک می‌کند.
پساری واژنی در صورت عدم تمایل به عمل جراحی گزینه خوبی است. پساری نیاز به خارج کردن و نظافت مداوم دارد. این دستگاه‌ها اغلب برای مردمی استفاده می‌شوند که در کنار بی‌اختیاری ادراری دچار پرولاپس دستگاه لگن هستند.
• دستگاه‌های داخل مجرای ادرار. این دستگاه قابل دور انداختن کوچک شبیه به تامپون وارد مجرای ادرار شده و به عنوان یک حائل برای پیشگیری از نشت عمل می‌کند. دستگاه مزبور معمولاً برای پیشگیری از بی‌اختیاری در طول فعالیت‌های خاص به کار می‌رود اما می‌توان سراسر روز نیز از آن استفاده کرد.
دستگاه‌های داخل مجرای ادرار برای استفاده 24 ساعته طراحی نشده‌‌اند. آنها عموماً در مواقع انجام فعالیت‌های سنگین مثل بلند کردن مکرر وزنه‌های سنگین، رانندگی یا ورزش به کار می‌روند.
عمل جراحی
مداخلات جراحی برای درمان بی‌اختیاری ادراری استرسی با هدف بهبود بسته ماندن اسفنکتر یا تقویت گردن مثانه وجود دارد. گزینه‌های جراحی شامل موارد زیر است:
• عامل‌های حجم دهنده تزریقی. پلی‌ساکاریدها یا ژل‌های صناعی ممکن است به داخل بافت‌ها یا در اطراف بخش فوقانی مجرای ادرار تزریق شود. این مواد به ناحیه اطراف مجرای ادرار حجم داده توانایی بسته شدن اسفنکتر را افزایش می‌دهند.
از آنجا که این مداخله پزشکی نسبتاً غیر تهاجمی است، ممکن است لحاظ کردن آن پیش از روی آوردن به گزینه‌های جراحی مناسب باشد. به هر جهت، این روش یک نوع ترمیم مداوم نیست. در مورد اغلب مردم به چندین تزریق نیاز است.
• کلوپوسوسپانسیون رتروپوبیک. این عمل جراحی که به صورت لاپاراسکپیک یا برش جراحی در ناحیه شکم انجام می‌شود از بخیه برای اتصال به رباط‌ها یا به استخوان برای بلند کردن و تقویت بافت‌های نزدیک گردن مثانه و بخش فوقانی مجرای ادرار استفاده می‌کند.
• عمل اسلینگ. این عمل رایج‌ترین جراحی برای انجام در مورد زنان دچار بی‌اختیاری ادراری استرسی به شمار می‌رود. در این عمل جراح از بافت خود بیمار، مواد سنتتیک، یا بافت حیوان یا اهداء کننده برای ایجاد یک اسلینگ یا بستر برای تقویت مجرای ادرار استفاده می‌کند.
اسلینگها در عین حال برای مردان دچار بی‌اختیاری ادراری استرسی خفیف کاربرد دارند. این تکنیک می‌تواند باعث فروکش علایم بی‌اختیاری ادراری استرسی در برخی مردان شود.
• اسفنکتر مصنوعی قابل اتساع. این دستگاه قابل ایمپلنت توسط عمل جراحی مقدمتاً در مورد مردان استفاده شد. یک کاف که در اطراف بخش بالایی مجرای ادرار تثبیت می‌شود، جایگزین عملکرد اسفنکتر می‌گردد. لوله‌هایی کاف را به بالن تنظیم کننده فشار در ناحیه لگن و پمپ دارای قابل پمپاژ دستی در کیسه بیضه متصل می‌کنند.
درمان‌های خانگی و سبک زندگی
رویکردهای مربوط به سبک زندگی می‌توانند باعث فروکش علایم بی‌اختیاری ادراری استرسی شوند که شامل موارد زیرند:
• کاهش وزن اضافی
• اجتناب از غذاها و نوشیدنی‌های محرک مثانه.
• عدم مصرف دخانیات
• مایو کلینیک
• ترجمه نادر اکبری سراوانی
نظرات (0)