• دکتر سوزان فالک، بریندلس لی میکن، ماتیو سالِن
• ترجمه نادر اکبری سراوانی
سنگهای مثانه مواد معدنی کریستالیزه شده هستند که هنگامی شکل میگیرند که ادرار غلیظ پس از ادرار کردن در مثانه سفت میشود.
بیش از 90 درصد ادرار آب است. 10 درصد باقی مانده حاوی مواد معدنی مثل نمک، و مواد زائد مثل پروتئین است. ادرار غلیظ میتواند طیف رنگی متنوعی از زرد کهربایی تا قهوهای داشته باشد که این رنگ به انواع مواد زائد و معدنی موجود در ادرار بستگی دارد.
غلیظ شدن ادرار اغلب نتیجه دهیدراسیون یا ناتوانی در تخلیه کامل مثانه است. این مشکل ممکن است بر اثر بزرگ شدن پروستات، مشکلات مثانه یا عفونتهای دستگاه ادراری (UTIs) ایجاد شود. در صورت عدم درمان سنگ مثانه میتواند به انواع عفونت و دیگر عوارض منجر شود.
[در این مقاله:]
• علایم سنگ مثانه
• ریسک فاکتورهای سنگ مثانه
• تشخیص سنگ مثانه
• درمان سنگ مثانه
• دورنما
علایم سنگ مثانه کدامند؟
علایم متعارف سنگ مثانه عبارتند از:
• تکرر ادرار به ویژه در طول شب
• درد زیر شکم
• احساس سوزش یا درد در مجرای ادرار هنگام ادرار کردن
• ادرار خونی یا کفآلود
• بیاختیاری ادراری یا ناتوانی در کنترل مثانه
چه کسی در خطر ابتلاء به سنگ مثانه قرار دارد؟
اکثریت مبتلایان به سنگ مثانه را مردان به ویژه مردان سالمند دچار مشکلات پروستات تشکیل میدهند. مردان در سالهای 80 زندگی خود در مقایسه با مردان جوانتر در ریسک بالاتری قرار دارند. به هر حال، مردان ساکن کشورهای صنعتی حتی در سالهای 30 زندگی ممکن است به سنگ مثانه مبتلاء شوند. مردم ساکن این مناطق بیشتر محتمل است که دارای رژیم غذایی پر از چربی و قند باشند.
کودکانی که در کشورهای در حال توسعه زندگی میکنند نیز در برابر سنگ مثانه آسیبپذیر هستند. این کودکان اغلب به آب کافی برای سیراب کردن بدن دسترسی ندارند و از فقر غذایی رنج میبرند.
چه چیزی سبب سنگ مثانه میشود؟
شکلگیری سنگ مثانه میتواند یک علامت ثانویه یک مشکل زیربنایی در دستگاه ادراری باشد. اختلالاتی که میتوانند باعث تقویت بروز سنگ مثانه شوند عبارتند از:
عفونت
باکتریها و دیگر ارگانیسمها میتوانند سبب ایجاد عفونتها یا التهاب مثانه شوند. عفونتهای دستگاه ادراری یک علت شایع سنگ مثانه محسوب میشوند.
اگرچه مردان بیش از زنان دچار سنگ مثانه میشوند، میزان عفونت مثانه در زنان بیش از مردان است. مجرای ادرار در زنان کوتاهتر است بنابراین باکتریها برای ورود به مثانه راه کمتری پیش رو دارند.
مجرای ادرار آسیب دیده
مجرای ادرار ممکن است بر اثر ناخوشی، بیماری یا تروما آسیب ببیند. مجرای ادرار امکان دارد که به علت عفونت و انسداد جریان ادرار موجود در بدن باریک شود.
بزرگ شدن غده پروستات
غده پروستات مجرای ادرار را احاطه کرده است. مجرای ادرار لوله باریکی است که ادرار را از مثانه به خارج بدن انتقال میدهد. وقتی غده پروستات بزرگ میشود، این وضعیت میتواند باعث فشار آمدن بر مجرای ادرار شده و در جریان ادرار اختلال ایجاد کند.
مثانه نوروژنیک
مثانه نوروژنیک اختلالی است که در عصبهای انتقال دهنده پیام از مغز به عضلات مثانه مشکل ایجاد میکند. آسیب دیدن یا جراحت این عصبها ممکن است باعث ممانعت مغز از رساندن پیام مغز به عضلات مثانه برای انقباض و انبساط در راستای ادرار کردن شود. این میتواند سبب باقی ماندن ادرار در مثانه و تشکیل سنگ مثانه گردد.
مثانه ضعیف
دیواره مثانه ممکن است در برخی قسمتها ضعیف شده و در آن کیسههایی تشکیل شود که به سمت بیرون توده میشوند. ادرار ممکن است در این کیسهها جمع و ذخیره شود.
سنگ کلیه
امکان ایجاد سنگهای کوچک در کلیهها و در ادامه حرکت آنها به داخل حالبها وجود دارد. حالبها دو لوله باریک هستند که ادرار را از کلیهها به مثانه انتقال میدهند. این وضعیت میتواند به بروز مشکلات مثانه منجر شود.
اگرچه سنگهای کلیه از نظر شکلگیری متفاوتند این امکان وجود دارد که آنها وقتی به مثانه میرسند به سنگ مثانه تبدیل شوند.
این احتمال هست که سنگ کلیه کوچک بدون ایجاد درد به همراه ادرار خارج شوند اما برخی از آنها ممکن است آنقدر بزرگ باشند که امکان دفع آنها توسط ادرار وجود نداشته باشد و به ناچار باید توسط پزشک از بدن خارج گردند.
سنگ مثانه چگونه تشخیص داده میشود؟
اگر کسی دچار مشکلاتی در ادرار کردن بوده یا به هر یک از علایم مرتبط به سنگ مثانه مبتلاء باشد، باید به پزشک مراجعه کند. پزشک پیش از اقدام به استفاده از تستهای تشخیصی یک معاینه بالینی انجام میدهد. اگر فرد مرد باشد، معاینه مورد اشاره شامل بررسی وضعیت پروستات نیز خواهد بود.
تستهای تشخیصی شامل موارد زیر است:
آنالیز ادرار
این تست برای بررسی ادرار جهت تشکیل کریستالها، عفونت، و دیگر ناهنجاریها استفاده میشود.
CT اسکن اسپایرال
این نوع CT اسکن برای بررسی عوارض در مثانه یا دیگر قسمتهای بدن مورد استفاده قرار میگیرد. CT اسکن اسپایرال سریعتر و دقیقتر از CT اسکن متعارف است.
اولتراسوند (سونوگرافی)
اولتراسوند ناحیه لگن از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از داخل بدن استفاده میکند. این تصاویر به پزشک کمک میکنند تا وجود سنگها را در مثانه تشخیص دهد.
اشعه X و پایلوگرام داخل وریدی
اشعه X داخل مثانه و اغلب ناهنجاریهای احتمالاً موجود در آن را نشان میدهد.
در طول پایلوگرام داخل وریدی، یک رنگ به درون وریدها تزریق میشود که از طریق جریان خون به مثانه میرسد. رنگ مزبور باعث برجسته شدن ساختارهای نامعمول شده و سپس تصاویر اشعه X از نتایج برجسته شده مورد اشاره تهیه میشود.
اشعههای X قادر به نشان دادن همه نوع سنگ در مثانه نیستند و به همین علت اکنون از این تستهای تشخیصی اغلب در مورد مثانه استفاده نمیشود.
سنگ مثانه چگونه درمان میشود؟
اگر دکتر ابتلاء بیمار به سنگ مثانه را تشخیص دهد، ممکن است به سیستولیتولاپکسی اقدام کند. در این اقدام پزشکی، از انرژی لیزر یا امواج صوتی برای شکستن و خرد کردن سنگهای مثانه استفاده میشود.
در صورتی که سیستولیتولاپکسی قادر به خرد کردن سنگهای مورد بحث نباشد در این صورت برای خارج کردن این سنگها به عمل جراحی نیاز خواهد بود.
دورنما
دورنما در درمان سنگ مثانه مثبت است. پس از درمان مردم میتوانند از طریق نوشیدن مقادیر فراوان آب (دستکم 8 لیوان در طول روز) از بروز مشکلات مثانه پیشگیری کنند. همچنین، مردم باید در صورت دچار شدن به عفونتهای دستگاه ادراری یا دیگر اختلالات دستگاه مزبور تحت درمان کامل قرار گیرند./
Source:
Healthline
Bladder Stones: Pain, Symptoms, Treatments, and More
Medically reviewed by Suzanne Falck, MD
on March 20, 2018 —
Written by Brindles Lee Macon and Matthew Solan
نظرات (0)