عفونت مثانه در زنان و مردان - علت‎ها، درمان‏‌ها، و مداواها

• گارِتی کاولی، دکتر سوزان فالک
• ترجمه هامیک رادیان

عفونت مثانه بروز عفونت باکتریایی در مثانه است. عفونت مثانه گاهی از اوقات عفونت دستگاه ادراری نیز نامیده می‎شود زیرا دستگاه ادراری شامل مثانه، مجرای ادرار، حالب و کلیه‎ها است.
عفونت‎ مثانه در زنان بیش از مردان شایع است. تخمین زده می‌شود که بیش از 50 درصد زنان دستکم یک بار در طول عمر خود دچار عفونت مثانه می‎شوند. اغلب این موارد عفونت‌های "ساده" و معمولاً ناشی از باکتریوم اشیرشیا کولی (ئی. کولی) است.
اصطلاح "ساده" برای توصیف عفونت‌هایی استفاده می‎شود که در زنان سالم بروز می‎کند و در مقابل اصطلاح عفونت مثانه "بغرنج" به کار می‎رود که برای مردمی اتفاق می‏افتد که دچار دیگر اختلالات و شرایط مثل کاتترها، استنت‎های ادراری، دیابت، بارداری یا دیگر علل هستند.
اگرچه عفونت مثانه ساده اغلب اوقات به سادگی و با استفاده از یک دوره مصرف آنتی‎بیوتیک درمان می‎شود، این بیماری می‎تواند برای فرد مبتلا شده به آن بسیار ناراحت کننده باشد.
مطالب این مقاله:
• علل
• علایم
• درمان
• مداوای خانگی و نکات مربوط به پیشگیری

علل
عفونت‎های مثانه اغلب اوقات زمانی بروز می‎کنند که باکتری وارد مجرای ادرار شده و از آنجا به درون مثانه راه پیدا می‎کند.
زمانی که باکتری وارد مثانه می‎شود، می‎تواند به جدار مثانه بچسبد که این باعث ایجاد التهاب می‎شود، وضعیتی که سیستیت نام دارد. باکتری همچنین می‎تواند از مثانه به درون کلیه راه یابد که نتیجۀ آن عفونت کلیه خواهد بود.
شماری از عوامل وجود دارد که ریسک ابتلا به عفونت مثانه را افزایش می‎دهند، که عبارتند از:
• مقاربت جنسی مکرر
• برقراری رابطۀ جنسی با یک شریک جنسی تازه
• استفاده از دیافراگم و اسپرم‎کش برای پیشگیری از بارداری
• عدم اقدام به ادرار کردن بلافاصله پس از مقاربت جنسی
• ابتلا به دیابت
• ابتلا به عفونت کلیه یا مثانه در طول 12 ماه منتهی به عفونت فعلی
• تغییرات بروز یافته در سیستم ادراری

علایم
علایم عفونت مثانه می‎تواند موارد زیر را شامل شود:
• احساس درد یا سوزش در هنگام ادرار کردن
• نیاز عاجل و مکرر به ادرار کردن، و اغلب دفع مقادیر کم ادرار
• احساس ناراحتی در ناحیۀ زیر شکم
• زننده شدن بوی ادرار
• کدر شدن ادرار
• وجود خون در ادرار
مردم مبتلا به عفونت کلیه علایم مشابهی دارند اما در عین حال ممکن است دچار علایم زیر نیز باشند:
• تب
• درد پشت یا درد در پهلو یا کشالۀ ران
• تهوع یا استفراغ
دکتر به طور معمول می‎تواند پس از بررسی علایم مبتلابه بیمار و انجام آنالیز اردار عفونت مثانه را تشخیص دهد. این تست ادراری شامل بررسی وجود سلول‎های سفید خون در ادرار، و نشانه‎های التهاب است که نشانگر وجود عفونت هستند.
اگر ظن به عفونت کلیه وجود داشته باشد، دکتر ممکن است تست کشت ادرار درخواست کند. تست کشت ادرار تستی آزمایشگاهی است که انواع مختلف باکتری‎های موجود در نمونۀ ادرار را مشخص می‌کند.
کشت ادرار اغلب وقتی که فرد دچار موارد زیر باشد توصیه می‎شود:
• وقتی فرد دچار علایمی باشد که در عفونت مثانه معمول نیست
• وقتی که فرد مکرراً دچار عفونت مثانه شود
• وقتی که فرد دچار عفونت‎های مثانه "مقاوم" باشد که با استفاده از آنتی‎بیوتیک بهبود پیدا نمی‎کنند
• وقتی که فرد در فاصلۀ 24 تا 48 ساعت پس از آغاز مصرف آنتی‎بیوتیک احساس بهبود پیدا نمی‎کند
• در صورتی که زن حامله باشد

درمان
مردم دچار عفونت مثانه ساده به طور معمول با یک دورۀ کوتاه مصرف آنتی‎بیوتیک درمان می‎شوند. گزینه‎ها در این مورد متفاوتند اما موارد مندرج در فهرست زیر شایع‎ترین توصیه‎های تجویزی برای سیستیت ساده محسوب می‎شوند:
• تریمتوپرین - سولفامتوکسازول (باکتریم) - 160 تا 800 میلی‎گرم دو بار در روز به مدت 3 روز
• نیتروفورانتین مونوهیدرات - 100 میلی‎گرم دو بار در روز به مدت 5 تا 7 روز
• فسفومایسین ترومتامول - 3 گرم در یک دوز واحد
مشخص شده است که یک دورۀ 3 روزۀ درمان هم‎اندازۀ دورۀ 7 روزه مؤثر است و مردم دچار عوارض جانبی کمتری می‎شوند. عوارض جانبی معمولاً از رشد بیش از حد مخمر نشأت می‎گیرد، که سبب بروز راش و واژینیت مخمری می‎شود. دورۀ 3 روزۀ درمان در عین حال مقرون به صرفه‎تر از دورۀ 7 روزه است.
یک دوز واحد دارویی نیز در دسترس است اما به طور معمول این روش بازده درمانی پایین‎تری دارد و برگشت عفونت در آن بیشتر است.
اغلب مردم متوجه می‌شوند که علایم بیماری روز بعد از آغاز مصرف دارو بهبود پیدا می‎کند. اما حتی اگر فرد احساس بهبود کند، باز این موضوع مهم است که برای محو کامل عفونت دورۀ درمان دارویی کامل شود. در صورت عدم تکمیل دورۀ درمانی امکان بازگشت عفونت وجود دارد و توجه به این موضوع مهم است که درمان آن در دور دوم بروز عفونت دشوارتر خواهد بود.
اگر علایم بیماری 2 تا 3 روز پس از آغاز درمان به قوت خود باقی باشند، فرد باید به دکتر مراجعه کند.
مردم دچار عفونت‎های مثانۀ بغرنج معمولاً نیاز دارند که به‌ مــدت 7 تا 14 روز آنـتی‎بیوتیک مصرف کنند. عفونت‎های بغرنج شامل مواردی است که در بارداری، در مردم دچار دیابت، یا در عفونت خفیف کلیه بروز می‎کنند. همچنین توصیه می‎شود که مردان دچار عفونت شدید مثانه نیز دورۀ دارودرمانی 7 تا 14 روزه را دنبال کنند.
به شـــکل کـــمتــر شــایــع فلوروکینولون‎ها و آنتی‎بیوتیک‎های بتا - لکتام برای درمان عفونت‎های مهاجم مورد استفاده قرار می‎گیرد. این آنتی‎بیوتیک‎ها مؤثرند اما برای درمان اولیه توصیه نمی‎شوند و دلیل آن وجود نگرانی برای ایجاد مقاومت باکتریایی است.

مداوای خانگی و نکات مربوط به پیشگیری
با عـــنایت به نگرانی‎های مربوط به مقاومت باکتری‌ها در برابر آنتی‌بیوتیک، دکترها سعی دارند تا زنان دچار عفونت‎های مکرر مثانه را در حد امکان به استفاده از راهکارهای پیشگیری تشویق کنند.
• تغییر روش پیشگیری از بارداری: عفونت‎های مثانه گرایشی به بروز بیشتر در زنانی نشان می‎دهند که از اسپرم‌کش‌ها و دیافراگم استفاده می‎کنند.
• سیراب نگه داشتن بدن و ادرار کردن بلافاصله پس از مقاربت جنسی: این کار به کار شستشو و دفع باکتری‎های وارد شده به مثانه کمک می‎کند.
• استفاده از کرم‎های موضعی استرادیول در صورت یائسه بودن: زنان یائسه ممکن است از کاربرد استروژن واژینال برای کاهش خطر عفونت سود ببرند.
• استفادۀ پیشگیرانه از آنتی‎بیوتیک: این درمان در مواردی توصیه می‎شود که فرد مداوماً دچار عفونت مثانه می‎شود و دیگر روش‌های پیشگیری در مورد وی کارآیی ندارد.
مردم در عین حال ممکن است برای پیشگیری از عفونت مثانه از آب میوۀ شیرین نشدۀ قره‎قاط، دی - مانوز، سرکۀ سیب، اسید اسکوربیک (ویتامین C)، و اضافه کردن پروبیوتیک‎ها به رژیم غذایی خود سود ببرند. از این دسته روش‌های مداوا، به نظر می‎رسد که استفاده از محصولات قره‌قاط و دی - مانوز عمومیت بیشتری دارد.

قره‎قاط
استفادۀ از آب میوۀ شیرین نشدۀ قره‌قاط یا استفاده از مکمل‎های آن اغلب به عنوان راهی برای پیشگیری از عفونت‎های مکرر مثانه مورد حمایت قرار گرفته است. اعتقاد بر آن است که ترکیبات موسوم به پروانتوسیانیدهای موجود در قره‌قاط با چسبیدن به دیوارۀ مجرای ادرار و مثانه ریسک بروز عفونت را کاهش می‎دهند.
دوز توصیه شده در این مورد شامل مصرف 3 لیوان آب میوۀ بدون شیرینی قره‌قاط در روز یا استفاده از دو قرص آن به صورت روزانه تا هنگام رفع عفونت است.

دی - مانوز
دی – مانوز یک نوع قند طبیعی است که در برخی میوه‎ها مثل قره‌قاط و انواع زغال اخته وجود دارد. یک مطالعۀ جدید عنوان کرده است که دی - مانوز هم‎اندازۀ آنتی‎بیوتیک‌ها در پیشگیری از بازگشت عفونت دستگاه ادراری زنان مؤثر است.
قند به اشیرشیا کولی موجود حمله می‌کند و مانع چسبیدن آنها به دیوارۀ دستگاه ادراری یا مثانه می‎شود. آنگاه باکتری‎ها همراه ادرار از بدن خارج می‎شوند.
دی - مانوز به شکل پودر یا کپسول در دسترس است. دوز توصیه شده 500 میلی‎گرم هر دو ساعت یک بار به مدت 5 روز است. مردمی که به طور مکرر دچار عفونت مثانه می‌شوند می‎توانند از دوز پایین دی - مانوز به عنوان روشی برای پیشگیری استفاده کنند.

دورنما
عفونت‎های مثانۀ ساده اساساً با مصرف یک دورۀ کوتاه آنتی‎بیوتیک درمان می‎شوند. این درمان بسیار مؤثر و کم‎هزینه است و اغلب مردم به خوبی آن را تحمل می‎کنند. به طور معمول علایم بیماری در طول 48 ساعت بهبود می‎یابد و در طول 72 ساعت درمان کامل می‎شود.
برای مردمی که عفونت در آنها به کلیه‌ها سرایت کرده است، آنتی‎بیوتیک‎ها معمولاً برای 10 تا 14 روز توصیه می‎شوند. پس از گذشت این زمان، اغلب عفونت‎ها بدون عوارض بعدی درمان می‎شوند./

Source:
Bladder infection: Causes, treatments, and remedies
Last reviewed Thu 9 March 2017
By Goretti Cowley
Reviewed by Suzanne Falck, MD, FACP