فقر رنگبینی و کوررنگی

• علایم فقر رنگبینی
• چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم
• علل فقر رنگبینی
• تشخیص فقر رنگبینی
• درمان فقر رنگبینی
• سبک زندگی و مداوای خانگی

فقر رنگبینی یا کمبود رنگبینی ناتوانی در دیدن تفاوت میان برخی رنگ‌ها است، اگرچه رنگ کماکان دیده می‌شود. بسیاری از مردم اصطلاح "کوررنگی" را برای این اختلال به کار می‌برند. اما کوررنگی واقعی که در آن همه چیز به شکل طیفی از سیاه و سفید دیده می‌شود، اختلال نادری است.
فقر رنگبینی به طور معمول ارثی است. احتمال تولد در شرایط ابتلاء به این اختلال در مردان بیشتر است. بیشتر مردم متولد شده با فقر رنگبینی قادر نیستند تا تفاوت بین برخی سایه‌روشن‌های قرمز و سبز را تشخیص دهند. با شیوع کمتر، مردم دچار فقر رنگبینی توانایی تشخیص طیف‌های آبی و زرد را ندارند.
برخی بیماری‌های چشم و بعضی داروها نیز می‌توانند باعث ایجاد فقر رنگبینی شوند.

علایم فقر رنگبینی
مردم ممکن است به فقر رنگبینی مبتلاء باشند و این موضوع را ندانند. برخی از مردم زمانی متوجه ابتلاء خود یا فرزندشان به فقر رنگبینی می‌شوند که این اختلال مسبب گیجی می‌شود، برای مثال وقتی که آنان برای تمایز بین رنگ‌های چراغ راهنمایی یا تفسیر مطالب آموزشی مربوط به کدهای رنگ دچار مشکل می‌گردند.
مردم مبتلاء به فقر رنگبینی ممکن است قادر به تمیز دادن موارد زیر نباشند:
• طیف‌های مختلف قرمز و سبز
• طیف‌های مختلف آبی و زرد
• هر رنگ دیگری
شایع‌ترین کمبود رنگی ناتوانی در دیدن برخی طیف‌های قرمز و سبز است. اغلب اوقات شخصی که در مورد قرمز-سبز یا آبی-زرد دچار کمبود است به طور کامل در مورد هر دو رنگ غیر حساس است.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
اگر کسی به این موضوع مشکوک باشد که دچار مشکلاتی در تمیز دادن برخی رنگ‌ها بوده یا بینایی رنگی وی دچار تغییر می‌شود باید برای آزمایش به پزشک مراجعه کند. این موضوع مهم است که برای کودکان آزمون رنگی جامعی شامل تست کردن بینایی رنگی پیش از آغاز سال‌های تحصیلی انجام شود.
در مورد فقر رنگبینی وراثتی هیچ علاجی وجود ندارد اما اگر ناخوشی یا بیماری چشم مسبب بروز آن باشد درمان می‌تواند باعث بهبود بینایی رنگی شود.

علل فقر رنگبینی
دیدن رنگ‌های موجود در یک طیف نور فرآیند پیچیده‌ای است که با توانایی چشم‎های در پاسخ دادن به انواع مختلف طول موج نور آغاز می‌شود.
نور از طریق قرنیه وارد چشم شده و از داخل عدسی‌های چشم و بافت شفاف و ژله مانند چشم (جرم ویتریوس) گذشته به سلول‌های حساس به طول موج (مخروط‌های چشم) در قسمت عقب چشم در شبکیه وارد می‎شود. مخروط‌ها نسبت به طول‌ موج‌های نوری کوتاه (آبی)، متوسط (سبز) یا بلند (قرمز) حساس هستند. مواد شیمیایی موجود در مخروط‌ها محرک ایجاد واکنش شده و اطلاعات مربوط به طول موج نور وارد شده به چشم را از طریق عصب بینایی به مغز ارسال می‌کنند.
اگر چشم‌های شخص نرمال باشند وی رنگ را خواهد شناخت. اما اگر مخروط‌های چشم فاقد یکی از مواد شیمیاییی حساس به طول موج نور یا فاقد تعداد بیشتری از آنها باشد، وی قادر به دریافت یک مورد یا بیشتر از رنگ‎های پایه یعنی، قرمز، آبی نخواهد بود.
فقر رنگبینی چند علت می‌تواند داشته باشد:
• اختلال ارثی. فقر رنگبینی ارثی در مردان بسیار بیش از زنان شایع است. شایع‌ترین کمبود رنگی در این مورد کمبود قرمز - سبز بوده و کمبود آبی - زرد بسیار کمتر شایع است. ابتلاء به فقدان کامل بینایی رنگی مورد نادری است.
• مردم ممکن است اشکال خفیف، متوسط یا شدید این اختلال را به ارث ببرند. فقر رنگبینی ارثی به طور معمول هر دو چشم را درگیر می‌کند، و شدت این اختلال در طول زندگی فرد دچار تغییر نمی‌شود.
• بیماری‌ها. برخی بیماری‌ها شامل آنمی سلول داسی ‌شکل، دیابت، تباهی لکه زرد چشم، بیماری آلزایمر، گلوکوما (گلوکوم)، بیماری پارکینسون، الکلیسم مزمن و لوسمی می‎توانند باعث نقایص مربوط به رنگ شوند. احتمال دارد که یک چشم بیش از دیگری تحت تأثیر بیماری دچار کمبود مزبور گردد و نقص یا کسری رنگ ممکن است در صورت قابل درمان بودن بیماری زیربنایی بهبود یابد.
• بعضی داروها. برخی داروها مثل موارد مربوط به درمان مشکلات قلبی، فشار خون بالا، اختلال نعوظ، انواع عفونت، اختلالات عصبی و مشکلات روان‌شناختی می‎توانند باعث دگرگون شدن بینایی رنگی شوند.
• پیری. با افزایش سن توانایی انسان در دیدن رنگ‌ها به آهستگی رو به انحطاط می‌گذارد.
• مواد شیمیایی. قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی مثل دی‌سولفید کربن و مواد بارور کننده در محیط کار می‌تواند باعث کاهش بینایی رنگی شود.

تشخیص فقر رنگبینی
اگر کسی در مورد دیدن برخی رنگ‌ها با مشکل مواجه باشد چشم‌پزشک می‎تواند موضوع را در پیوند با کمبود رنگ تست کند. احتمالاً پزشک برای شخص یک معاینه کامل چشم انجام خواهد داد که در آن تصاویر دارای طراحی مخصوص متشکل از نقاط رنگی که اعداد یا اشکالی در رنگ‌های مختلف درون آنها پنهان شده است، به شخص نشان داده می‌‌شود.
اگر کسی دچار کمبود رنگ باشد، برای او دیدن برخی از الگوهای موجود در نقاط مورد اشاره دشوار یا اساساً ناممکن خواهد بود.
تست‌های کامپیوتری یا تلفن‌های همراه برای انجام یک غربالگری سریع بینایی رنگی می‌توانند مفید باشند، اما دقت این غربالگری‌ها به اندازه تست‌های استانداردی که در مطب پزشک انجام می‌شوند، نیست.

درمان فقر رنگبینی
برای اغلب انواع مشکلات رنگ‌بینی هیچ درمانی وجود ندارد، مگر اینکه مشکل بینایی رنگی مرتبط به استفاده از برخی داروها یا نتیجۀ بعضی بیماری‌ها باشد. عدم ادامه مصرف داروهای مسبب مشکلات بینایی یا درمان بیماری زیربنایی چشم ممکن است به بهبود بینایی رنگی منجر شود.
استفاده از فیلتر رنگی روی عینک مورد استفاده یا لنزهای تماسی رنگی می‌تواند به بهبود دریافت کنتراست یا تضاد بین رنگ‌ها کمک کند. اما این عدسی‌ها باعث بهبود توانایی شخص در دیدن تمامی رنگ‌ها نمی‌شوند.
برخی اختلالات نادر شبکیه را که با کمبود رنگ مرتبط هستند می‌توان با تکنیک‌های جایگزینی ژن تعدیل کرد. این درمان‌ها در دست مطالعه قرار دارند و در آینده در دسترس خواهند بود.

سبک زندگی و مداوای خانگی
مردم می‌توانند از موارد زیر برای کمک به کار پیرامون فقر رنگبینی خود استفاده کنند:
• ترتیب اشیاء رنگی را به خاطر بسپارید. این موضوع مهم است که رنگ‌های مشخص مثل موارد مربوط به چراغ‌های راهنمایی را بدانیم و ترتیب آنها را به یاد داشته باشیم.
• برای اقلام رنگی که مایلید آنها را با دیگر اقلام ترکیب کنید برچسب ایجاد نمایید. در کنار شخصی که دارای بینایی رنگی خوبی است به مرتب‌سازی و برچسب زدن لباس‌های خود بپردازید. لباس‌ها را در دراور یا کمد لباس به شکلی بچینید که رنگ‎هایی که می‌توان آنها را با هم پوشید نزدیک یکدیگر قرار داشته باشند./

• مایو کلینیک
• ترجمۀ فرهنگ راد

Source:
Mayo Clinic
Poor color vision
Nov. 06, 2018