آستیگماتیسم یا عدم تمرکز صحیح نور در شبکیه چشم

• چه چیز باعث آستیگماتیسم می‌شود؟
• تشخیص آستیگماتیسم
• درمان آستیگماتیسم

آستیگماتیسم یک مشکل شایع بینایی است که باعث تاری دید می‌شود. آستیگماتیسم هنگامی بروز می‌کند که قرنیه دارای شکل نامنظم است، و برخی از اوقات دلیل ایجاد آن خمیدگی عدسی‌های داخل چشم است.
قرنیه یا عدسی‌های دارای شکل نامنظم مانع از تمرکز کامل نور در شبکیه چشم می‌شود. در نتیجه بینایی در هر فاصله‌ای با مشکل تاری دید مواجه می‌گردد. این وضعیت می‌تواند به ناراحتی چشم و سردرد منجر شود.
اغلب مردم به درجاتی از آستیگماتیسم مبتلاء هستند. آستیگماتیسم خفیف یا جزئی معمولاً بر بینایی تأثیر منفی نداشته و نیاز به درمان ندارد.
آستیگماتیسم مکرراً به همراه اختلالات دیگر بینایی مثل میوپیا [میوپی] (نزدیک‌بینی) و هیپروپیا [هیپروپی] (دوربینی) بروزمی‌کند. به این اختلالات در مجموع زیر عنوان خطاهای انکساری اشاره می‌شود زیرا آنها بر چگونگی خمش یا "شکست" نور در چشم تأثیر منفی می‌گذارند.
علت دقیق بروز آستیگماتیسم شناخته شده نیست. این اختلال ممکن است ارثی باشد و معمولاً از زمان تولد در شخص مبتلاء وجود دارد. آستیگماتیسم ممکن است به مرور زمان کاهش یا افزایش یابد.
معاینه کامل چشم شامل تست مربوط به آستیگماتیسم است. در صورت لزوم، چشم‌پزشک می‌تواند عینک یا لنزهای تماسی را برای تصحیح آستیگماتیسم از طریق دگرگون کردن راه ورود نور به چشم تجویز کند.
دیگر گزینه درمان آستیگماتیسم نوعی عمل قرنیه به نام ارتوکراتولوژی (ارتو-کی) است. در این عمل بدون درد و غیر تهاجمی، بیمار یک سری لنزهای تماسی سفت و دارای طراحی مخصوص را به چشم می‌زند تا به تدریج خمیدگی قرنیه بازسازی گردد.
جراحی لیزر نیز برای درمان برخی انواع آستیگماتیسم قابل استفاده است. لیزر از طریق برداشتن مقدار کمی از بافت چشم شکل قرنیه را تغییر می‌دهد.

چه چیز باعث آستیگماتیسم می‌شود؟
خمش قرنیه و عدسی‎های چشم نور وارد شده به چشم را خم می‌کنند تا به شکل دقیق روی شبکیه که در قسمت عقب چشم قرار دارد متمرکز شود. در آستیگماتیسم، سطح قرنیه یا لنزها هر یک به نوعی دارای خمیدگی متفاوتی هستند.
در آستیگماتیسم سطح قرنیه دارای شکلی بیشتر شبیه به توپ راگبی است تا اینکه مثل توپ بسکتبال گرد باشد، و در نتیجه چشم قادر نیست تا پرتوهای نور را روی یک نقطه متمرکز کند. بینایی در هر فاصله‌ای در شرایط ابتلاء به آستیگماتیسم از تمرکز خارج می‌شود.
گذشته از این، خمیدگی لنزهای داخل چشم ممکن است تغییر کند، که نتیجه آن افزایش یا کاهش آستیگماتیسم خواهد بود. این تغییر عموماً در دوران بزرگسالی بروز می‌کند و می‌تواند پیشقراول بروز کاتاراکت طبیعی باشد.
برخی از اوقات ممکن است که آستیگماتیسم به دنبال جراحت چشم یا عمل جراحی چشم بروز کند.
آستیگماتیسم همچنین ممکن است بر اثر اختلالی نسبتاً نادر به نام کراتوکونوس ایجاد گردد که در آن قرنیه به شکلی پیشرونده نازک و مخروطی شکل می‌شود. در این شرایط آستیگماتیسم شدید ایجاد می‌شود، و سبب ضعف بینایی می‌گردد که امکان تصحیح آن با عینک وجود ندارد. مردم دچار کراتوکونوس معمولاً برای شفافیت بینایی نیاز به لنزهای تماسی دارند و در نهایت به پیوند قرنیه نیاز پیدا می‌کنند.

تشخیص آستیگماتیسم
چشم‌پزشک می‎تواند آستیگماتیسم را در طول یک معاینه جامع چشم تشخیص دهد. تست آستیگماتیسم میزان تمرکز نور در چشم را اندازه‌گیری و قدرت هر یک از لنزهای چشمی مورد نیاز برای بهبود بینایی را تعیین می‌کند. این معاینه می‎تواند شامل موارد زیر باشد:
• حدت بینایی. وقتی شخص حروفی را که در یک نمودار آمده‎اند می‌خواند، حدت بینایی اندازه‌گیری می‌شود. به حدت بینایی یک عدد کسری داده می‌شود (برای مثال 40/20). عدد بالایی فاصله تست شده استاندارد (20 فوت) و عدد پایینی شماره کوچک‌ترین حرف موجود در نمودار است. شخص دارای حدت بینایی 40/20 ناچار است تا برای ایجاد شفافیت در دید خود برای خواندن یک حرف در حدود 20 فوت از آن فاصله داشته باشد. فاصله نرمال برای حدت بینایی 20/20 است.
• کراتومتری / توپوگرافی. کراتومتر ابزار اولیه برای اندازه‌گیری میزان خمیدگی قرنیه است. با متمرکز کردن یک پرتو نور بر روی قرنیه و اندازه‌گیری بازتاب آن، امکان تعیین دقیق میزان خمیدگی آن ناحیه از سطح قرنیه ایجاد خواهد شود. این اندازه‌گیری مشخصاً در تعیین لنزهای تماسی مناسب برای چشم ضروری است. نقشه‌برداری قرنیه، که کاربرد آن در حال افزایش است، نقش برجسته‌ای از قرنیه ترسیم می‌کند و جزئیات بیشتری از شکل قرنیه به دست می‌دهد.
• انکسار. با استفاده از ابزاری به نام فوروپتر، چشم‌پزشک یک سری لنز در مقابل چشم‌ها قرار می‌دهد و چگونگی تمرکز نور توسط آنها را اندازه‌گیری می‌کند. این عمل با استفاده از یک ابزار نوری دستی به نام رتینوسکپ یا ابزار خودکاری انجام می‌شود که قدرت تقریبی تمرکز چشم را ارزیابی می‎نماید. بر مبنای پاسخ‌های به دست آمده، قدرت مورد بحث برای تعیین لنزهای مناسب برآورد می‌شود. علی‌رغم بهبود تکنولوژِی مشارکت بیمار در تعیین نیازهای بینایی به قوت خود باقی مانده است.
بر مبنای اطلاعات به دست آمده از این تست‌ها، چشم‌پزشک می‌تواند در مورد ابتلاء شخص به آستیگماتیسم تصمیم بگیرد. چشم‌پزشک از یافته‌های مورد اشاره در کنار یافته‌های مرتبط به دیگر تست‎ها برای تعیین قدرت مورد نیاز هر لنـزی که برای ایجاد شفافیت دید بیمار لازم است استفاده می‌کند. پس از پایان تست‌های مورد نیاز چشم‌پزشک می‌تواند به بحث در مورد گزینه‌های درمانی بپردازد.

درمان آستیگماتیسم
برای مردم دچار آستیگماتیسم چند گزینه جهت ایجاد شفافیت مجدد بینایی وجود دارد که این گزینه‌ها شامل موارد زیرند:
• عینک. مردم دچار آستیگماتیسم برای بهبود شرایط بینایی خود معمولاً در ابتدا گزینه عینک را انتخاب می‌کنند. این عینک‌ها حامل لنزهای استوانه‌ای مخصوصی هستند که باعث جبران کمبود ناشی از آستیگماتیسم می‌شوند. این استوانه‌ها قدرت اضافی در قسمت‎های خاصی از لنزها ایجاد می‌کنند.
در کل، یک لنز تک‌چشمی برای ایجاد بینایی شفاف در هر فاصله‌ای تجویز می‌شود. به هر حال، بیماران در سنین بالای 40 سال که دچار پرسبیوپیا باشند ممکن است به لنزهای دوکانونه یا لنزهای اضافی پیشرونده نیاز پیدا کنند.
• لنزهای تماسی. در مورد برخی از مردم استفاده از لنزهای تماسی بیش از عینک به بهبود بینایی منجر می‌شود. لنزهای تماسی می‌تواند دیند شفاف‌تر و میدان دید گسترده‌تری ایجاد کنند. به هر حال، از آنجا که لنزهای تماسی در تماس مستقیم با چشم قرار می‌گیرند نیاز به نظافت و مراقبت منظم دارند تا سلامت چشم‌ها حفظ شود.
لنزهای نرم استاندارد ممکن است در تصحیح آستیگماتیسم کارآمد نباشند. به هر جهت، لنزهای تماسی هلالی مخصوص نرم می‎توانند در تصحیح انواع متعددی از آستیگماتیسم کارآمد باشند. از آنجا که لنزهای تماسی سخت نفوذ در برابر گاز شکل معمول خود را در هنگام قرار گرفتن روی قرنیه حفظ می‌کنند، می‌توانند بی‎نظمی شکل قرنیه را جبران کرده و بینایی مردم دچار آستیگماتیسم را بهبود ببخشند.
• ارتوکراتولوژی. ارتوکراتولوژی شامل استفاده از یک سری لنزهای تماسی سفت و سخت برای تجدید شکل قرنیه است. بیمار به مدتی محدود مثلاً در طول شب از لنزهای تماسی استفاده کرده و سپس آنها را برمی‌دارد. مردم دچار آستیگماتیسم متوسط ممکن است بدون استفاده از لنزهای تماسی در اغلب موارد فعالیت‌های روزمره زندگی از دید شفاف برخوردار شوند. اگر بیمار استفاده از لنزهای نگهدارنده را متوقف کند، بینایی وی ممکن است به شرایط اولیه آن برگردد.
• جراحی لیزر و دیگر اقدامات جراحی انکساری. آستیگماتیسم را در عین حال می‌توان از طریق عمل تجدید شکل قرنیه با استفاده از لیزیک (کراتومیلیوسیس درجا / HASIK) یا PRK (کراتوتکتومی فوتورفراکتیو) تصحیح کرد. در عمل PRK بافت سطحی و لایه‎های داخلی قرنیه برداشته می‌شود. لیزیک فقط بافت لایه داخلی قرنیه را برمی‌دارد.
اگر کسی دچار آستیگماتیسم باشد گزینه‌های مختلفی برای تصحیح مشکل بینایی وی وجود دارد. مردم می‌توانند در مشورت با پزشک گزینه مناسب برای خود را تعیین کنند./