• کریستین نوردکویست، دکتر آن مری گریف
• ترجمه هامیک رادیان
گلوکوما (گلوکوم) یا آب سیاه نوعی بیماری چشم است که در آن فشار مایع چشم افزایش مییابد. در صورت عدم درمان، بیمار در خطر کاهش بینایی و حتی کوری قرار خواهد گرفت. گلوکوم به ویژه در مردم سالمند نسبتاً شایع است و در صورت درمان نشدن می‌تواند به عصب بینایی آسیب برساند.
[مطالب این مقاله:]
• گلوکوما (گلوکوم) چیست؟
• درمان
• علل
• انواع
• علایم
• جراحی
• پیشگیری
گلوکوم چیست؟
به طور خلاصه، گلوکوم افزایش فشار چشم است که باعث آسیب دیدن عصب بینایی می‌شود.
فضای کوچی در قسمت جلو چشم وجود دارد که حــفره قدامی نامیده می‌شود. مایع شفافی وارد این قسمت شده و از آن خارج می‌شود که این مایع بافتهای مجاور را تغذیه و پاکسازی می‌کند. اگر کسی دچار گلوکوم شود، مایع مورد بحث به کندی بسیار از چشم خارج می‌شود. این وضعیت به افزایش مایع منجر شده و فشار داخل چشمها افزایش مییابد.
مگر در صورت پایین آوردن و کنترل فشار مزبور، عصب بینایی و دیگر قسمت‌های چشم آسیب خواهند دید که این به کاهش میزان بینایی منجر خواهد شد.
این بیماری به طور معمول هر دو چشم را درگیر می‌کند اگرچه احتمال آن وجود دارد که میزان آسیبدیدگی در یک چشم بیش از دیگری باشد.
درمان گلوکوم
درمان شامل بهبود جریان مایع در چشم یا کاهش میزان تولید این مایع یا هر دو رویکرد است:
قطرههای چشمی برای گلوکوم
در اکثر مواقع درمان اولیه گلوکوم شامل استفاده از قطرههای چشمی است.
انطباق یا درمان برای رسیدن به بهترین نتایج و پیشگیری از عوارض جانبی ناخوشایند حیاتی است که این به معنی آن است که بیمار باید دستورات پزشک را به دقت انجام دهد.
مثال‌هایی از قطرههای چشمی مورد استفاده در این مورد عبارت است از:
• آنالوگهای پروستاگلاندین
• مهار کنندههای انهیدراز کربنیک
• عوامل کولینرژیک
• بتا بلوکرها
عوارض جانبی این قطرههای چشمی می‌تواند شامل حالت سوزن سوزن شدن، سرخی چشم، رشد مژه، تغییر رنگ چشم و گاهی از اوقات انفصال شبکیه و مشکلات تنفسی باشد. اگر قطرههای چشمی از کارآیی لازم برخوردار نباشند دکتر ممکن است یک مهار کنندۀ انهیدراز کربنیک خوراکی برای بیمار تجویز کند.
عوارض جانبی ناشی از مصرف داروی مزبور در صورتی که همراه غذا مصرف شوند کمتر خواهد بود. عوارض اولیه در این مورد می‌تواند حالت مور مور در انگشتان دست و پا و تکرر ادرار را شامل شود - به هر حال، این عوارض معمولاً پس از گذشت چند روز برطرف می‌شوند.
با شیوع کمتر ریسک بروز راش، سنگ کلیه، درد معده، کاهش وزن، ناتوانی جنسی، خستگی مفرط و احساس طعم و مزههای غریب در هنگام خوردن نوشیدنیهای گازدار مطرح است.
علل گلوکوما
کارشناسان در مورد علت دقیق بروز گلوکوم ممئن نیستند، اما موارد این بیماری به دو دسته تقسیم می‌شود:
• گلوکوم اولیه – گلوکوم اولیه بدان معنی است که علت بیماری مشخص نیست.
• گلوکوم ثانویه - این اختلال دارای علتی شناخته شده مثل تومور، دیابت، و کاتاراکت (آب مروارید) پیشرفته یا التهاب است.
چند ریسک فاکتور در پیوند با گلوکوم مطرحند:
• کهولت سن.
• پس‌زمینه نژادی - در مقایسه با سفیدپوستان قفقازی تبار، مردم شرق آسیا، آمریکایی - آفریقایی تبارها، و مردم دارای تبار اسپانیایی در ریسک بالاتری برای ابتلاء به گلوکوم قرار دارند.
• برخی اختلالات و بیماریها - مثل دیابت یا هیپوتیروئیدیسم
• اختلالات یا آسیبدیدگیهای چشم.
• جراحی چشم.
• مایوپیا (نزدیکبینی)
در همین زمینه بیشتر بخوانیم:
کورتیکوستروئیدها
بیماران دارای سابقۀ طولانی مصرف داروهای کورتیکوستروئیدی در ریسک بالاتری برای ابتلاء به چند بیماری مختلف شامل گلوکوم قرار دارند. این ریسک در صورت استفاده از قطرههای چشمی حاوی کورتیکوستروئیدها حتی افزایش نیز خواهد یافت.
انواع گلوکوم
گلوکوم دو نوع اصلی دارد: گلوکوم زاویه باز و گلوکوم زاویه بسته
گلوکوم زاویه باز (گلوکوم زاویه بسته حاد)
این نوع گلوکوم می‌تواند به صورت ناگهانی آغاز شود؛ بیمار عموماً دچار درد و کاهش بینایی سریع می‌شود.
خوشبختانه علایم درد و ناراحتی بیمار را وادار می‌کند که سریعاً در پی استفاده از مراقبت‌های پزشکی باشد که نتیجۀ آن درمان به موقع است، که به طور معمول از بروز صدمات دایمی به چشم پیشگیری می‌کند.
گلوکوم زاویه باز اولیه (گلوکوم مزمن)
این نوع گلوکوم تدریجاً پیشرفت می‌کند. بیمار ممکن است متوجه هیچگونه علایمی نشود؛ حتی کاهش اندک ایجاد شده در بینایی ممکن است نادیده انگاشته شود. در این نوع گلوکوم، بسیاری از مردم به پزشک مراجعه نمیکنند تا زمانی که صدمات دایمی ناشی از بیماری خود را نشان می‌دهند.
گلوکوم کمتنش
گلوکوم کمتنش نوع نادرتری از گلوکوم است که کارشناسان هنوز به درک دقیقی در مورد آن نرسیده‌اند. حتی با وجودی که فشار چشم نرمال است، در این نوع گلوکوم کماکان آسیب دیدن عصب بینایی بروز می‌کند. این مشکل ممکن است ناشی از کمبود رسیدن خون به عصب بینایی باشد.
گلوکوم رنگدانهای
این نوعی از گلوکوم زاویه باز است و بــه طور معمول در طول اوایل یا اواسط دوران بزرگسالی بروز می‌کند. سلولهای رنگدانه که از عنبیه نشأت میگیرند در سطح چشم پراکنده می‌شوند. اگر این سلولها در مجاری تخلیه مایع چشم تجمع کنند، می‌توانند باعث دگرگونی در جریان مایعات چشم شوند که این وضعیت به افزایش فشار چشم منجر خواهد شد.
علایم گلوکوم
نشانهها و علایم گلوکوم زاویه باز اولیه و گلوکوم زاویه بسته حاد کاملاً با یکدیگر متفاوتند:
علایم گلوکوم زاویه باز اولیه
• دید پیرامونی به تدریج زائل میگردد. این اختلال به طور معمول مبتلابه هر دو چشم می‌شود.
• در مراحل پیشرفته بیمار دچار بینایی تونلی خواهد شد.
علایم گلوکوم زاویه بسته
• درد چشم، که به طور معمول شدید است
• تاری دید
• درد چشم اغلب با تهوع و برخی از اوقات با استفراغ همراه است.
• نورها چنین به نظر می‌رسد که هالههای اضافی در پیرامون خود دارند.
• سرخی چشم.
• مشکلات ناگهانی و غیر منتظره در بینایی به ویژه در هنگام کمبود نور.
جراحی برای گلوکوم
اگر داروها کارآیی نداشته باشند یا بیمار تاب تحمل آنها را نیاورد، مداخلۀ جراحی به عنوان یک گزینه مطرح خواهد بود. هدف عمل جراحی به طور معمولاً کاهش فشار داخل چشم است. مثال‌هایی از جراحی در این مورد عبارتند از:
• ترابکولوپلاستی. نوعی اشعه لیزری است که برای رفع انسداد کانالهای تخلیه مایعات چشم به کار می‌رود که این باعث تسهیل تخلیه مایعات چشم می‌شود.
• جراحی فیلترینگ (ویسکوکانالوستومی). این روش هنگامی مورد استفاده قرار میگیرد که هیچ روش دیگری شامل جراحی لیزری اثربخش نیست. کانالهای چشم برای بهبود تخلیه مایعات باز می‌شوند.
• ایمپلنت تخلیه (ایمپلنت شانت ایکیوس). ایـن گزینه برخی اوقات در مورد کودکان یا افراد دچار گلوکوم ثانویه استفاده می‌شود. یک لوله کوچک از جنس سیلیکون به چشم وارد می‌شود تا به تخلیۀ بهتر مایعات از چشم کمک شود.
گلوکوم زاویه بسته حاد
گلوکوم زاویه بسته حاد به مثابه یک موقعیت اورژانسی پزشکی تلقی و درمان می‌شود. داروهای کاهش دهندۀ فشار بلافاصله به بیمار داده می‌شوند. یک جراحی لیزری به طور معمول انجام می‌شود که سوراخ کوچکی در عنبیه ایجاد می‌کند و این امکان را پدید می‌آورد که مایعات وارد سیستم تخلیه مایعات چشم شود. این اقدام پزشکی ایریدوتومی نامیده می‌شود.
حتی اگر یک چشم آسیب دیده باشد، دکتر ممکن است به درمان هر دو چشم اقدام کند زیرا این نوع گلوکوم اغلب اوقات به چشم سالم نیز آسیب می‌رساند.
پیشگیری
هیچ راه شناخته شدهای برای پیشگیری از گلوکوم یا آب سیاه وجود ندارد اما تشخیص زودهنگام آن می‌تواند به درمان مؤثرتر منجر شده و کاهش بینایی را به حداقل برساند. از آنجا که در اغلب مواقع هیچ علامتی وجود ندارد معاینۀ منظم چشمها توسط چشم‌پزشک مهم است، به ویژه در مورد مردمی که در ریسک بالاتری برای ابتلاء به این بیماری قرار دارند.
بنابراین افراد مسن، مردم دارای تبار آفریقایی و مردم دچار دیابت باید پس از سن 35 سالگی دستکم سالی یک بار یا هر دو سال یک بار مورد بررسی قرار گیرند. مردم در مورد فواصل زمانی مراجعه به چشم‌پزشک باید با وی مشورت کنند./
Source:
What is glaucoma?
Last updated Fri 15 December 2017
By Christian Nordqvist
Reviewed by Ann Marie Griff, OD
مطالب پیشنهادی ما برای مطالعه
کرم بی‌حسی مؤثرترین کاهش دهندة درد برای واکسیناسیون اطفال است
واکسیناسیون اطفال بهترین راه برای محافظت کودک در برابر 14 بیماری جدی دوران کودکی تلقی می‌شود. برخی اوقات درد ناشی از تزریق واکسن می‌تواند بچه را دچار پریشانی و اضطراب کند که این موضوع به تردید والدین
آیا فیبرومیالژی واقعیت دارد؟ باورهای غلط رایج در مورد این بیماری
فیبرومیالژی یک اختلال شایع سلامت است که با حساسیت و درد گسترده در عضلات و مفاصل مشخص می‌شود. برای بسیاری از مردم دچار تشخیص فیبرومیالژی، درد و اُفت ناشی از بیماری پایدار اما شدت آنها در برهه‌های مختلف
