• علایم نورالژی پساهرپتیک
• چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم
• علل نورالژی پساهرپتیک
• ریسک فاکتورهای نورالژی پساهرپتیک
• پیامدهای نورالژی پساهرپتیک
• پیشگیری از نورالژی پساهرپتیک
• تشخیص نورالژی پساهرپتیک
• درمان نورالژی پساهرپتیک
• سبک زندگی و مداوای خانگی
نورالژی پساهرپتیک [نورالژی پُست-هرپتیک] شایع‌ترین پیامد زونا است. این اختلال به الیاف عصبی و پوست آسیب زده باعث ایجاد دردی سوزان می‌شود که تا مدت‌ها پس از ناپدید شدن راش و تاول‌های زونا ادامه پیدا می‌کند.
ویروس آبله مرغان (هرپس زوستر) سبب ایجاد زونا می‌شود. خطر ابتلاء به نورالژی پساهرپتیک با بالا رفتن سن افزایش یافته و این بیماری مقدمتاً به مردم بالای 60 سال آسیب می‌زند. هیچ علاجی برای نورالژی پساهرپتیک وجود ندارد اما درمان‌هایی برای فروکش علایم بیماری در دسترس است. در مورد اغلب مردم نورالژی پساهرپتیک به مرور زمان بهبود می‌یابد.
علایم نورالژی پساهرپتیک
نشانه‌ها و علایم نورالژی پساهرپتیک به طور معمول محدود به قسمت‌هایی از پوست می‌شود که طغیان زونا برای اولین بار در آنها بروز کرده است. بیشتر موارد بروز آن در نواری در اطراف تنه و معمول در یک سمت بدن به چشم می‌خورد.
نشانه‌ها و علایم می‌توانند موارد زیر را شامل شوند:
• دردی که پس از التیام راش‌های زونا تا 3 ماه یا بیشتر ادامه می‌یابد. درد مرتبط به این بیماری به شکل درد سوزان، تیز و سیخ زننده یا عمقی و رنجور کننده توصیف شده است.
• حساسیت به لمس. مردم دچار نورالژی پساهرپتیک اغلب نمی‌توانند حتی تماس با لباس را روی نواحی آسیب دیده پوست تحمل کنند (الودینیا).
• خارش و بی‌حسی. در موارد کمتر شایع، نورالژی پساهرپتیک می‌تواند احساس خارش یا بی‌حسی ایجاد کند.
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
با مشاهده نخستین نشانه زونا به دکتر مراجعه کنید. اغلب درد پیش از آنکه شخص متوجه راش گردد آغاز می‌شود. خطر نورالژی پوسترپتیک در صورتی که بیمار به فاصله 72 ساعت پیش از شروع راش زانو مصرف داروهای ضد ویروس را شروع کند کاهش خواهد یافت.
علل نورالژی پوسترپتیک
وقتی کسی دچار آبله مرغان بوده باشد، این ویروس برای مابقی عمر در بدن وی باقی خواهد ماند. زمانی که شخص پا به سن می‌گذارد یا در نتیجه سرکوب سیستم ایمنی بر اثر استفاده از دارو یا شیمی درمانی، ویروس مزبور بازفعال می‌شود و زونا ایجاد می‌کند.
نورالژی پساهرپتیک در صورتی که در طول یکی از طغیان‌های زونا الیاف عصبی بیمار آسیب ببینند ایجاد خواهد شد. الیاف آسیب دیده پوست دیگر نمی‌توانند همانند شرایط نرمال پیام‌ها را از پوست به مغز انتقال دهند. در عوض، این پیام‌ها مغشوش و تشدید می‌شوند و باعث ایجاد درد مزمن اغلب عذاب‌آوری می‌گردند که می‌تواند برای ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه داشته باشد.
توضیح: اصل تصویر متعلق به مایو کلینیک است
ریسک فاکتورهای نورالژی پساهرپتیک
وقتی کسی مبتلاء به زونا باشد خطر دچار شدن به نورالژی پساهرپتیک بر اثر موارد زیر بیشتر خواهد بود:
• سن. اگر شخص در سنین بالای 50 باشد.
• شدت زونا. اگر شخص دچار راش و درد شدید باشد.
• بیماری‌های دیگر. اگر شخص دچار یک بیماری مزمن مثل دیابت باشد.
• محدوده زونا. اگر شخص در ناحیه صورت یا استخوان ترقوه دچار زونا باشد.
• درمان ضد ویروسی زونا. اگر درمان شخص به مدت بیش از 72 ساعت یا بروز راش به تأخیر افتاده باشد.
پیامدهای نورالژی پساهرپتیک
بسته به میزان ادامه و دردناک بودن نورالژی پساهرپتیک، مردم مبتلاء به این اختلال ممکن است دچار علایم دیگری شوند که در موارد بروز درد مزمن عمومیت دارند و عبارتند از:
• افسردگی
• خستگی مفرط
• مشکلات خواب
• فقدان اشتها
• مشکلات تمرکز
پیشگیری از نورالژی پساهرپتیک
CDC توصیه می‌کند که مردم در سنین 50 و بیشتر برای پیشگیری از زونا یک واکسن شینگریکس / Shingrix استفاده کنند، حتی اگر پیشتر دچار زونا شده یا واکسن قدیمی‌تر زوستاوکس / Zostavax را گرفته باشند. شینگریکس در 2 دوز و به فاصله 2 تا 6 ماه به شخص داده می‌شود.
CDC اعلام کرده است که 2 دوز شینگریکس در پیشگیری از زونا و نورالژی پوسترپتیک بیش از 90 درصد مؤثر است. شینگریکس بر زوستاوکس ارجحیت دارد. اثربخشی این واکسن در مقایسه با زوستاوکس بسیار طولانی‌تر است. زوستاوکس کماکان در برخی از موارد برای بزرگسالان سالم 60 ساله و مسن‌تر که نسبت به زوستاوکس دچار آلرژی نیستند و داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی نمیگیرند، استفاده می‌شود.
تشخیص نورالژی پساهرپتیک
پزشک پوست را بررسی کرده احتمالاً برخی جاهای آن را برای تعیین محدوده ناحیه آسیب دیده لمس می‌کند.
در اغلب موارد به هیچ تستی نیاز نیست.
درمان نورالژی پساهرپتیک
هیچ درمان منفردی نورالژی پوسترپتیک را در مورد کسی تخفیف نمی‌دهد. این بیماری اغلب نیاز به درمان تلفیقی دارد تا درد ناشی از آن کاهش یابد.
چسب پوستی لیدوکائین
اینها برش‌های شبه بانداژی حاوی داروی مسکن درد موضعی لیدوکائین هستند. این پچ‌ها را می‌توان برای ناحیه آسیب دیده قطعه قطعه کرده مورد استفاده قرار داد. مرد می‌توانند این پچ‌ها را که به صورت نسخه‌ای و نیز غیر نسخه‌ای با دوز اندک کمتر در دسترس است مستقیماً برای پوست دردناک شده استفاده کنند تا تسکین موقتی برای درد ایجاد گردد.
پچ پوستی کپسیسین
غلظت بالای عصاره فلفل سبز تند (کپسیسین) به صورت پچ پوستی (کیوتنزا) برای تخفیف درد در دسترس است. این دارو که فقط در مطب پزشک در دسترس است توسط متخصص کارآزموده پس از استفاده از یک داروی بی‌حس کننده روی ناحیه آسیب دیده استفاده می‌شود.
این فرآیند حداقل دو ساعت زمان می‌برد زیرا بیمار پس از کاربرد پچ با غلظت بالای مزبور نیاز به پایش (مونیتور) دارد، اما یک دوز واحد این روش درمانی درد را در برخی از بیماران تا 3 ماه کاهش می‌دهد. اگر روش مزبور کارآیی داشته باشد بیماران می‌توانند درمان را هر سه ماه یک بار تکرار کنند.
داروهای ضد حمله
برخی داروهای ضد تشنج شامل گاباپنتین (گرابیس، هوریزانت، نورونتین) و پرِگابالین (لیریکا) می‌توانند درد ناشی از نورالژی پوسترپتیک را کاهش دهند. این داروها باعث ثبات فعالیت الکتریکی غیر نرمال در سیستم عصبی بیمار بر اثر آسیب دیدگی عصب می‌شوند. عوارض جانبی داروهای مزبور شامل خواب‌آلودگی، مغشوش شدن تفکر، ناپایداری و ورم پاها است.
داروهای ضد افسردگی
برخی داروهای ضد افسردگی مثل نورتریپ‌تیلین (پاملور)، آمی‌تریپ‌تیلین، دولوکستین (کیمبالتا) و ونلافاکسین (افکسور XR) بر مواد شیمیایی کلیدی مغز که نقشی در افسردگی و نیز چگونگی تفسیر درد توسط بدن دارند، تأثیر می‌گذارند. پزشکان اغلب داروهای ضد افسردگی را با دوز کمتر از دوز معمول در مصرف برای افسردگی برای مردم دچار نورالژی پساهرپتیک تجویز می‌کنند.
عوارض جانبی شایع این داروها شامل خواب‌آلودگی، خشکی دهان، سبکی سر و افزایش وزن است.
دردکُش‌های مخدری (داروهای مخدری ضد درد)
برخی از مردم ممکن است به داروهای ضد درد نسخه‌ای قوی شامل ترامادول (اولترام، کانزیپ)، اکسی‌کودون (پرکوست، رُکسی‌ست) یا مورفین (مرفین) نیاز داشته باشند. اپیوئیدها می‌توانند باعث ایجاد سرگیجه خفیف، خواب‌آلودگی، گیجی و یبوست گردند.
به هر حال دستورالعمل‌های اخیر CDC اصرار دارند که پزشکان برای دردهای غیر مرتبط به سرطان مثل درد ناشی از نورالژی پساهرپتیک از داروهای غیر مخدری استفاده کنند. این توصیه بر اساس افزایش میزان شناسایی خطر اعتیاد و مرگ در برخی از مردم مصرف کننده اپیوئیدها ارائه شده است.
در صورت تجویز مخدرها این داروها باید از نزدیک پایش شوند، در کمترین دوز ممکن تجویز گردند و فقط در مواقعی در مد نظر قرار گیرند که داروهای ایمن‌تر کارآمد نبوده باشند.
داروهای مخدری می‌توانند توانایی مصرف کننده خود را برای رانندگی مختل کنند و نباید در ترکیب با الکل یا سایر داروها مصرف شوند.
تزریق استروئید
در برخی موارد نورالژی پساهرپتیک، استروئیدها به داخل ستون فقرات (اینتراتکال یا اپیدورال) تزریق می‌شوند. به هر حال شواهد در مورد اثربخشی این رویکرد قطعی نیستند. ریسک اندکی برای بروز عوارض جانبی جدی شامل مننژیت، با مصرف این داروها وجود دارد.
سبک زندگی و مداوای خانگی
داروهای غیر نسخه‌ای فهرست شده در زیر می‌توانند به فروکش درد ناشی از نورالژی پساهرپتیک کمک کنند:
• کپسیسین. کرم کپسیسین که از دانه‌های فلفل سبز تند تولید می‌شود می‌تواند درد ناشی از نورالژی پساهرپتیک را تخفیف دهد. کپسیسین-پی، زوستریکس، و مابقی) می‌توانند باعث حس سوزش و تحریک پوست شوند اما این اثرات جانبی معمولاً با گذشت زمان از بین می‌روند.
از آنجا که کرم کپسیسین باعث تحریک پوست می‌شود باید از مالیدن آن به روی نقاط آسیب ندیده بدن خودداری کرد. مردم باید دستورالعمل‌های مرتبط شامل استفاده از دستکش برای مالیدن کرم و شستشوی کامل دست‌ها را پس از مصرف دارو مراعات کنند.
• بی‌حس کننده‌ها و ضد دردهای موضعی. آسپیرین خرد و مخلوط شده با یک کرم جذب شونده یا کرم لیدوکائین غیر نسخه‌ای قوی می‌توانند باعث کاهش حساسیت بیش از حد پوست شوند./
• مایو کلینیک
• ترجمه نادر اکبری سراوانی
نظرات (0)