چیلیت اکتینیک، خشکی، زبر شدن امتداد خط لب و خطر سرطان

• جنیفر هوآیزن، دکتر استیسی سمپسون
• ترجمه پریسا شعله‌دوست

چیلیت اکتینیک [اکتینیک چیلایتیس] سبب ایجاد خشکی و زبری در امتداد خطی می‎گردد که لب‌ها را از پوست صورت جدا می‎کند و از سوی دیگر به نام مرز ورمیلیون پایینی شناخته می‎شود.
آسیب مزمن ناشی از پرتوهای آفتاب اغلب علت ایجاد چیلیت اکتینیک است.

[مطالب این مقاله:]
• چیلیت اکتینیک [اکتینیک چیلایتیس] چیست؟
• علل چیلیت اکتینیک
• عوارض چیلیت اکتینیک
• چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
• درمان چیلیت اکتینیک
• پیشگیری از چیلیت اکتینیک

چیلیت اکتینیک چیست؟
چیلیت اکتینیک یک اختلال پیش‌سرطانی است که بر اثر آسیب دیدن اپی‎تلیوم لب، یا خارجی‌ترین لایه بافت آن ایجاد می‎شود. خود این اختلال یک نگرانی جدی برای سلامت محسوب نمی‎شود اما اختلال مزبور ریسک بروز سرطان پوست را در افراد مبتلاء افزایش می‎دهد.
اغلب مردم مبتلاء به چیلیت اکتینیک دچار علایم مشابهی می‎شوند. در حدود 90 درصد موارد آن روی لب پایینی بروز می‎کند، اگرچه این اختلال می‌تواند لب بالایی را نیز درگیر کند.
نشانه‌های شایع چیلیت اکتینیک شامل موارد زیر است:
• خشکی کلی لب
• پلاک‌های فلس مانند یا ضایعات پوسته مانند
• لکه‎های نازک و حساس پوست
• کاهش تمایز میان لب بالایی و پوست اطراف
• التهاب
• حساسیت یا زخم
• شقاق یا ترک ترک شدن و جدا شدن پوست
• لکوکراتوسیس [لکوکراتوز] یا لکه‎های فلس مانند سفید
• تغییر رنگ
• ملموس‎تر یا برجسته‌تر شدن چین‌ها یا خطوط روی لب
• زبری و چروکیدگی پوست
چیلیت اکتینیک دارای چند نام مستعار است. نام‎های جایگزین که تداول عام دارند عبارتند از:
• شیلیت خورشیدی [چیلیت خورشیدی]
• چیلوسیس اکتینیک
• چیلیت اکتینیک همراه ایتیپیا هیستولوجیکال
• کراتوز اکتینیک لب
• لب ملاح یا لب کشاورز

در این زمینه بیشتر بخوانیم:

چیلیت گوشه‌ای یا چیلیت انگولار

علل چیلیت اکتینیک
اپی‎تلیوم لب رنگدانه کمتری دارد و همچنین نازک‎تر از لایه خارجی پوست صورت مجاور خود است. این موضوع باعث می‌شود تا پوست لب در برابر صدمات ناشی از اشعه ماوراء بنفش آفتاب به مراتب آسیب‌پذیرتر باشد.
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه موج کوتاه UV-B، نوعی از اشعه ماوراء بنفش که در نور آفتاب وجود دارد، می‎تواند به DNA سلول لب آسیب زده و سبب بروز ناهنجاری‎هایی شود.
چیلیت اکتینیک وقتی ایجاد می‎شود که این ناهنجاری‎ها باعث بروز لکه‎های خشک و فلس مانند روی نوار مرزی لب می‎شوند.
فهرست زیر برخی از علل شناخته شده چیلیت اکتینیک و ریسک فاکتورهای این اختلال را شامل می‎شود:
• تماس مداوم با نور آفتاب. هر قدر لب‎ها بیشتر در معرض تابش نور آفتاب قرار داشته باشند احتمال صدمه دیدن آنها بیشتر خواهد بود.
• آفتاب‌سوختگی شدید. نور آفتاب بیشتر به سلول‎های پوست آسیب می‎زند و باعث می‎شود تا آنها تقسیم و بازتکثیر شوند، که این موضوع شانس جهش سلولی را افزایش می‎دهد.
• جنس. مردان سه بار بیش از زنان دچار چیلیت اکتینیک می‎شوند.
• پوست روشن. اکثریت افراد دچار چیلیت اکتینیک دارای پوست سفید یا روشن هستند. میزان این اختلال در مردم مبتلاء به آلبینیسم یا افراد دچار اختلالات رنگدانه پوست بسیار زیاد است.
• محیط استوایی، تحت استوایی یا بیابانی. نواحی نزدیک به مرز استوا در معرض تماس بیشتری با اشعه ماوراء بنفش قرار دارند. نواحی استوایی و بیابانی نیز به طور معمول دارای روزهای آفتابی‎تر و گرم‌تری هستند که این مشوق حضور مردم در فضای بیرون می‎شود.
• شغل. مشاغل یا سرگرمی‎هایی که نیازمند حضور در فضای بیرون و زیر آفتاب هستند ریسک صدمات ناشی از آفتاب را افزایش می‎دهند. گروه‌های امداد و نجات، کارگران ساختمانی، کوهنوردان، دوندگان دوی مارتن، کشاورزان و دریانوردان در ریسک بالاتری برای ابتلاء به چیلیت اکتینیک قرار دارند.
• سن. به طور معمول به عنوان نتیجه آسیب‌های درازمدت یا مزمن ناشی از قرار گرفتن در معرض نور آفتاب این اختلال اغلب گریبانگیر بزرگسالان می‎شود.
• دخانیات. دود کردن تنباکو یا جویدن آن می‎تواند اپی‌تلیوم لب را تضعیف کرده و آن را در برابر صدمات آفتاب آسیب‌پذیرتر کند.
• اکتینیک پروریگو. این اختلال نادر حساسیت به نور خارش‌دار باعث می‎شود تا پوست در برابر صدمات آفتاب آسیب‌پذیرتر باشد.
• مصرف زیاد مشروب الکلی
• پاپیلوماویروس انسانی انکوژنیک. ویروسی که باعث ایجاد زگیل می‎شود.
• اختلالات ایمنی یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی. داروهای مورد استفاده برای ضعیف و سرکوب کردن سیسم ایمنی به طور معمول ریسک صدمات ناشی از آفتاب را افزایش می‎دهند.
• برگشته بودن لب پایینی. زمانی مطرح است که لب بیش از آنکه به سمت داخل گرایش داشته باشد به سمت بیرون چرخش دارد.

عوارض چیلیت اکتینیک
گذشته از علایم و تغییرات در ظاهر فیزیکی، چیلیت اکتینیک همچنین خطر ایجاد عوارضی جدی در مورد سلامت را افزایش می‌دهد.
چیلیت اکتینیک پیش‌سرطانی تلقی می‎شود زیرا سلول‎های جهش یافته غیر نرمال بوده اما هنوز سرطانزا نیستند. به هر حال سلول‎های غیر نرمال در مقایسه بیش از سلول‎های نرمال مستعد صدمات بیشتر هستند. وقتی سلول‎های غیر نرمال آسیب می‎بینند، شانس جهش‌های سلولی و ایجاد انواع سرطانزا به مراتب افزایش می‎یابد.
تخمین زده می‎شود که 10 تا 20 درصد موارد چیلیت اکتینیک در طول 20 سال از زمان تشخیص به کارسینوم بدخیم منجر می‌شود. همچنین، بین 15 تا 35 درصد کارسینوماهای ناشی از چیلیت اکتینیک به مشکلات دیگری می‎انجامند.
عوارض بالقوه چیلیت اکتینیک شامل موارد زیر است:
• کارسینوم سلول سنگفرشی غیر مهاجم
• کارسینوم اینترااپیدرامال، که به نام کارسینوم سلول سنگفرشی در موقعیت یا بیماری بوون شناخته می‎شود.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
تمامی افراد دچار علایم چیلیت اکتینیک برای از تشخیص خارج کردن عوارض دیگر باید به پزشک مراجعه کنند. دکتر باید لب‎ها را کمی بعد از آنکه علایم شروع به ایجاد یک خط پایه می‎کنند بررسی نماید و پیشرفت بیماری را پایش کند.
چیلیت اکتینیک معمولاً به خودی خود نسبتاً بی‌ضرر است اما برخی علایم به عنوان نشانه‌های هشدار دهنده سرطان پوست تلقی می‎شوند.
علایم چیلیت اکتینیک همراه سرطان پوست شامل موارد زیر است:
• حساسیت یا ناسور شدن بیش از حد
• بروز یک اولسر که التیام پیدا نمی‎کند
• بزرگ شدن لکه‎های برجسته پوستی به شکل مداوم

تشخیص چیلیت اکتینیک
چیلیت اکتینیک به بیوپسی پوست نیاز دارد. بیوپسی شامل گرفتن نمونه از سلول‎ها برای بررسی نواحی آسیب دیده زیر میکروسکپ است.
مشخصاتی که عموماً برای تشخیص یا تأیید تشخیص به کار می‎روند عبارتند از:
• دیسپلازی پوست، که به نام توده سلول پوست غیر نرمال نیز نامیده می‎شود
• التهاب درمیس، که لایه‎ای از پوست است که بلافاصله پس از لایه خارجی آن قرار دارد
• از دست دادن انعطاف‌پذیری پوست
• زبر شدن پوست که معمولاً در لکه‌های پوستی بروز می‎کند
• آتروفی، که به نام چروکیده شدن پوست نیز شناخته می‎شود و باعث جمع شدن پوست می‎شود

درمان چیلیت اکتینیک
محدود کردن میزان قرارگیری پوست در معرض نور آفتاب مهم‎ترین بخش درمان است.
استفاده از مرطوب کننده و سیراب نگه داشتن بدن اغلب اوقات می‎تواند به کاهش علایم خشکی پوست کمک کند.
برای موارد حاد، لکه‎های آسیب دیده ممکن است پس از رعایت این موازین درمانی در طول چند روز یا چند هفته التیام پیدا کنند.
برای موارد مزمن، برای برطرف شدن علایم به ماه‌ها زمان نیاز است. لکه‌های مزمن نیاز به دور نگه داشتن تمام وقت از آفتاب دارند.
برخی داروهای تجویزی برای درمان چیلیت اکتینیک در دسترس است، اما متخصصان نیاز دارند تا ابتدا هر ضایعه را به طور مشخص بررسی کنند تا به گزینه دارویی مؤثر در مورد آن برسند.
در موارد شدید، احتمال برداشتن بافت‎های آسیب دیده مطرح است. گزینه‎های پیشرفته شامل موارد زیر است:
• ریشه‌کنی با لیزر، که در آن لایه‌های پوست خارجی آسیب دیده بر اثر تابش آفتاب برداشته می‎شود
• کرایوتراپی، که در آن لکه‎های پوست آسیب دیده منجمد شده از پوست جدا می‎شوند
• ورمیلیونکتومی که در آن لایه خارجی لب با عمل جراحی برداشته می‎شود
• الکتروکوتری، که در آن یک جریان الکتریکی برای برداشتن لکه غیر نرمال پوست مورد استفاده قرار می‎گیرد
فارغ از برنامه درمانی مورد استفاده موارد بروز چیلیت اکتینیک باید به دقت از سوی پزشک پایش شود. فاصله زمانی بین ویزیت‎ها را شدت اختلال، درمان مورد استفاده و توصیه‎های درماتولوژیست مشخص می‎کند. ویزیت‎های پیگیری درمان به طور معمول به فاصله چند ماه تا سالانه یک تا دو بار انجام می‎شوند.

پیشگیری از چیلیت اکتینیک
اجتناب از از تماس زیاد یا طولانی مدت با نور آفتاب در حالت محافظت نشده بهترین راه برای پیشگیری از چیلیت اکتینیک است.
راهکارهای محافظت در برابر نور آفتاب عبارتند از:
• استفاده از ضد آفتاب برای بدن و صورت به صورت روزانه، حتی اگر مردم زمان درازی را در فضای بیرون سپری نکنند
• استفاده از موم مخصوص لب یا مرطوب کننده حاوی ضد آفتاب به طور مکرر در سراسر روز به ویژه در هنگام قرار گرفتن زیر نور آفتاب
• استفاده از کلاه لبه پهن و پیراهن آستین بلند در هنگام حضور در زیر آفتاب
• بلند نگه داشتن ریش و سبیل در مورد مردان
راه‎های دیگر کاهش خطر ایجاد چیلیت اکتینیک عبارتند از:
• توقف مصرف سیگار و تنباکوی جویدنی
• اجتناب از مصرف بیش از حد مشروب الکلی
• خودداری از برنزه کردن پوست
• اجتناب از کرم‎ها، شوینده‌های صورت و داروهایی که به نازک شدن پوست منجر می‎شوند.
• رعایت پرهیز بیشتر در زمان حضور زیر آفتاب در مواقع استفاده از داروهای سرکوب کننده ایمنی یا داروهای ضد التهابی
• درمان موارد پاپیلوماویروس انسانی انکوژنیک یا ویروس موجب زگیل به طور کامل
• سیراب نگه داشتن بدن به ویژه در هنگام قرار گرفتن در معرض تابش آفتاب/

Source:
Medical News Today
What's to know about actinic cheilitis?
Last reviewed Mon 28 August 2017
By Jennifer Huizen
Reviewed by Stacy Sampson, DO