خشکی پوست - علایم، علل، تشخیص، و درمان

درماتولوژی، پوست خشک، خشکی پوست، زیروسیس، ایکتیوز، ایکتیوزیس، پماد هیدروکورتیزون، اقلیم بیابانی، هوای گرم و خشک، فصل زمستان، دوش آب داغ، کرم مرطوب کننده، درماتیت اتوپیک، اگزما، مایو کلینیک

خشکی پوست (زیروسیس) اغلب علتی زیست‎محیطی دارد. برخی از بیماری‎ها نیز می‎توانند صدمات قابل توجهی در پوست ایجاد کنند.

• مایوکلینیک
• ترجمه هامیک رادیان

خشکی پوست معمولاً مشکلی جدی نیست، اما می‎تواند ناراحت کننده و بدنما باشد.
اختلالات جدی خشکی پوست - گروهی از اختلالات ارثی به نام ایکتیوزیس (ایکتیوز) برخی از اوقات می‌‏توانند ظاهر مردم را از شکل بیندازند و دگرگون کنند. خوشبختانه اکثر موارد خشکی پوست ناشی از عوامل زیست‎محیطی است که دستکم تا حدودی قابل کنترل هستند. این عوامل، هوای گرم یا سرد، کمبود رطوبت و غوطه‎ور شدن در آب گرم را شامل می‎شوند.
مردم برای بهبود وضعیت پوست خود کارهای زیادی شامل استفاده از مرطوب کننده‎ها و اجتناب از مصرف صابون‎های زبر و خشک کنندۀ پوست می‎توانند انجام دهند. موارد مزمن یا شدید خشکی پوست نیاز به ارزیابی توسط پزشک متخصص مشکلات پوست (درماتولوژیست) دارد.

[مطالب این مقاله:]
• خشکی پوست
• علایم
• علل
• تشخیص
• درمان

علایم خشکی پوست
خشکی پوست اغلب پدیده‌ای موقتی است که برای مثال مردم فقط در فصل سرد دچارش می‎شوند اما در عین حال می‎تواند اختلالی مادام‎العمر باشد. نشانه‎ها و علایم خشکی پوست به سن، وضعیت سلامت، محل زندگی، میزان گذران وقت در فضای بیرون و علت مشکل بستگی دارد. خشکی پوست احتمال دارد که سبب بروز یکی از موارد زیر یا تعداد بیشتری از آنها شود:
• احساس زبری پوست به ویژه پس از شستشو، حمام کردن یا شنا
• پوستی که زمخت و خشن به نظر می‎رسد
• خارش
• پوسته دادن، لایه برداشتن یا ورآمدن جزئی یا شدید
• شیار برداشتن یا چاک خوردن
• تغییر رنگ پوست به خاکستری
• سرخی
• ترک‎های عمیق که ممکن است خونریزی کنند

چه هنگامی به پزشک مراجعه کنیم
اغلب موارد خشکی پوست به تغییرات سبک زندگی و مداواهای خانگی خوب جواب می‎دهند. در صورت مواجهه با موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
• وضعیت پوست شما علی‎رغم تمامی کوشش‎هایتان بهبود پیدا نمی‎کند
• خشکی پوست با سرخی آن همراه است
• خشکی و خارش پوست در خواب شما اختلال ایجاد کرده باشد
• بر اثر خارش دادن پوست دچار زخم‌های باز یا عفونت شده‌اید
• سطح وسیعی از پوست ور آمده یا پوسته پوسته شده باشد

علل خشکی پوست
خشکی پوست (زیروسیس) اغلب علتی زیست‎محیطی دارد. برخی از بیماری‎ها نیز می‎توانند صدمات قابل توجهی در پوست ایجاد کنند. علل بالقوه خشکی پوست عبارتند از:
• هوا. پوست گرایشی به خشک‎ترین حالت خود در زمستان دارد، یعنی زمانی که میزان برودت بالا و رطوبت پایین است. اما اگر کسی در مناطق بیابانی زندگی می‎کند مسأله این نیست.
• گرما. سیستم گرمایش مرکزی، بخاری‎های هیزمی، دستگاه‎های گرم کنندۀ محیط باز و شومینه‎ها همگی میزان رطوبت را کاهش داده و باعث خشکی پوست می‎شوند.
• حمام و دوش آب گرم. دوش گرفتن و حمام کردن طولانی مدت با آب بیش از حد گرم می‎تواند به خشکی پوست منجر شود. همین وضعیت در مورد شنا کردن مکرر به ویژه در آب دارای کلر زیاد مصداق دارد.
• صابون‎ها و مواد شوینده قوی. بسیاری از صابون‎ها، مواد شوینده و شامپوها باعث گرفتن رطوبت پوست می‎شوند زیرا فرمولاسیون آنها برای خارج کردن روغن پوست طراحی شده است.
• دیگر اختلالات پوستی. مردم دچار اختلالات پوستی مثل درماتیت اتوپیک (اگزما) یا پسوریازیس در برابر خشکی پوست آسیب‎پذیر هستند.

ریسک فاکتورهای خشکی پوست
هر کسی ممکن است دچار خشکی پوست گردد اما در صورت وجود موارد زیر احتمال بروز خشکی پوست در فرد بیشتر خواهد بود:
• سن چهل سال و بالاتر. ریسک خشکی پوست با بالا رفتن سن افزایش می‎یابد – بیش از 50 درصد افراد مسن دچار خشکی پوست هستند.
• زندگی در اقلیم‎های خشک، سرد و دارای رطوبت کم.
• داشتن مشاغلی مثل پرستاری یا آرایشگری که در آن فرد نیاز به شستشوی مکرر پوست خود در آب دارد.
• شنای مکرر در آب کلردار.

عوارض خشکی پوست
خشکی پوست عموماً بی‌ضرر است. اما در صورت عدم مراقبت خشکی پوست می‎تواند به موارد زیر منجر شود:
• درماتیت اتوپیک (اگزما). اگر کسی مستعد ابتلاء به این اختلال باشد، خشکی بیش از حد پوست به فعال شدن بیماری مزبور منجر شده سبب خشکی، ترک خوردن و التهاب پوست می‎شود.
• عفونت. خشکی پوست می‎تواند به ترک خوردن پوست منجر شود که امکان آن را ایجاد می‎کند که باکتری‎ها وارد بدن شوند و عفونت ایجاد کنند.
این عوارض بیشتر میزان شیوع را در زمانی دارند که ساز و کار محافظتی طبیعی فرد به شدت مختل شده باشد. برای مثال، خشکی شدید پوست می‎تواند سبب بروز ترک‎ها یا شیارهایی در پوست گردد که می‎توانند سر باز کرده و خونریزی کنند و بدین ترتیب راهی برای ورود باکتری‎ها به بدن ایجاد شود.

پیشگیری از خشکی پوست
مردم می‎توانند از نکات زیر برای پیشگیری از خشکی بیش از حد پوست خود استفاده کنند:
• پوست را مرطوب نگه دارید. مرطوب کننده‎ا مانع خروج آب از پوست می‎شوند.
• مقدار قرار گرفتن در معرض آب را کاهش دهید. حمام کردن و دوش گرفتن باید تا 10 دقیقه و کمتر ادامه یابد. آب را گرم نگه دارید و نه داغ. مردم باید سعی کنند تا روزانه بیش از یک بار دوش نگیرند.
• از صابون‎های خشک کننده پوست اجتناب کنید. از کرم‎‏های پاک کننده، پاک کننده‌های ملایم پوست و ژل‏های شستشوی دارای مرطوب کننده استفاده کنید.
• پوست خود را در هوای سرد در حد امکان بپوشانید. زمستان به ویژه می‎تواند باعث خشکی پوست شود بنابراین در زمان حضور در فضای بیرون پوست خود را از معرض هوای سرد دور نگه دارید.
• دستکش‎های پلاستیکی بپوشید. اگر ناچار هستید که مکرراً دست‎های خود را در آب یا در معرض تماس با پاک کننده‎های قوی قرار دهید برای محافظت از پوست دستکش استفاده کنید.

تشخیص خشکی پوست
دکتر احتمالاً یک معاینۀ فیزیکی انجام داده و در مورد تاریخچۀ پزشکی فرد شامل زمان آغاز خشکی پوست، عوامل منجر به بهبود یا تشدید وضعیت، عادات استحمام، رژیم غذایی و نوع مراقبت از پوست سؤال خواهد کرد.
پزشک ممکن است انجام برخی تست‎های تشخیصی را در دستور کار قرار دهد تا مشخص شود که آیا خشکی پوست نتیجۀ اختلالی زیربنایی مثل کم‎کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) است یا خیر.

درمان خشکی پوست
در اغلب موارد خشکی پوست به عوامل مرتبط به سبک زندگی مثل استفاده از مرطوب کننده‎ها و اجتناب از حمام کردن یا دوش گرفتن طولانی مدت خوب جواب می‎دهد. اگر کسی دچار پوست بسیار خشک و لایه‎دار شده باشد پزشک ممکن است استفاده از یک کرم غیر نسخه‎ای حاوی اسید لاکتیک یا اسید لاکتیک و اوره را توصیه کند.
اگر کسی دچار یک بیماری جدی مثل درماتیت اتوپیک، ایکتیوزیس یا پسوریازیس باشد، پزشک ممکن است کرم‎ها یا پمادهای نسخه‎ای یا سایر درمان‎ها را در کنار مراقبت خانگی تجویز کند.
برخی از اوقات خشکی پوست می‎تواند به درماتیت منجر گردد که سبب قرمز و خارش‌دار شدن پوست می‎شود. در این موارد، درمان شامل استفاده از لوسیون‎های حاوی هیدروکورتیزون خواهد بود. اگر پوست دچار ترک باز شود، دکتر ممکن است استفاده از پد خیس را برای پیشگیری از عفونت تجویز کند.

سبک زندگی و مداوای خانگی
موازین برشمرده در زیر می‎توانند به مرطوب و سالم نگه داشتن پوست کمک کنند:
• مرطوب کردن پوست. مرطوب کننده‎ها لایه محافظی برای پیشگیری از خروج آب از پوست ایجاد می‎کنند. مردم باید چند باری در طول روز و نیز پس از استحمام از مرطوب کننده استفاده کنند. مرطوب کننده‌های ضخیم‌تر کارآیی بیشتری دارند.
مردم می‎توانند از مواد آرایشی حاوی مرطوب کننده استفاده کنند. اگر پوست فرد بیش از حد خشک باشد، می‎تواند از روغن‌هایی مثل روغن بچه در شرایطی که پوست هنوز مرطوب است، استفاده نماید. روغن در مقایسه با مرطوب کننده قدرت بیشتری دارد و از تبخیر آب از سطح پوست پیشگیری می‎کند.
دیگر امکان در این مورد استفاده از پمادهای حاوی ژل پترولیوم (وازلین، اکوافور) است. این پمادها ممکن است احساس روغنی بودن در پوست ایجاد کند، بنابراین مردم می‎توانند از این مواد صرفاً در هنگام شب استفاده کنند.
• از آب گرم و نه داغ استفاده نمایید و زمان استحمام را محدود کنید. دوش گرفتـن یا حمام کردن طولانی مدت باعث زدودن روغن‎های پوست می‎شود. مردم دچار خشکی پوست باید زمان دوش گرفتن یا حمام کردن را به 5 تا 10 دقیقه محدود کنند.
• از مصرف صابون‎های قوی و خشک کننده پوست اجتناب کنید. بهترین کار در این مورد استفاده از کرم‎های پاکسازی یا پاک کننده‎های ملایم پوست و ژل‎های حمام یا دوش دارای مرطوب کننده است. از صابون‎های ملایم دارای روغن و چربی افزوده استفاده کنید. از مصرف مواد شوینده و ضد باکتریایی حاوی اسانس و الکل خودداری کنید.
• بلافاصله پس از حمام کردن از مرطوب کننده استفاده کنید. پوست را به ملایمت با حوله خشک کنید به شکلی که مقداری از رطوبت روی پوست باقی بماند. پوست را برای کمک به حبس آب در سلول‎های سطح پوست بلافاصله با مرطوب کننده بپوشانید.
• از رطوبت‎ساز استفاده کنید. هوای داغ و خشک در فضای بسته می‎تواند پوست را چغر و خشک کند و باعث افزایش خارش و پوسته دادن آن شود. یک دستگاه بخارساز یا مرطوب کننده خانگی می‎تواند میزان رطوبت را در فضای درون خانه افزایش دهد. برای اطمینان از مصون ماندن دستگاه مرطوب کننده از باکتری‎ها و قارچ‎ها آن را مداوماً تمیز نمایید.
• از لباس‎های متناسب با پوست خود استفاده کنید. پارچه‎های طبیعی مثل نخ و ابریشم به پوست امکان تنفس می‎دهند. اما پشم به ویژه پشم طبیعی می‎تواند حتی پوست نرمال را نیز تحریک کند.
لباس‎های خود را با مواد شوینده فاقد رنگ و عطر بشویید چرا که این هر دو می‎توانند به تحریک پوست منجر شوند.
اگر خشکی پوست سبب خارش شده باشد، از کمپرس سرد برای ناحیه دچار خارش استفاده کنید. برای کاهش التهاب، از یک کرم یا پماد هیدروکورتیزون غیر نسخه‎ای حاوی دستکم 1 درصد هیدروکورتیزون استفاده کنید. اگر این موارد سبب بهبود علایم در پوست شما نشود یا اگر علایم مزبور رو به تشدید بگذارند به پزشک یا متخصص پوست (درماتولوژیست) مراجعه نمایید./