گانیکوماستیا (ژنیکوماستی) یا بزرگ شدن پستان در مردان

• مایو کلینیک
• ترجمۀ فرهنگ راد

گانیکوماستیا [ژنیکوماستی] تورم یا بزرگ شـدن بافت پستان در پسران یا مردان بر اثر عدم تعادل هورمون‎های استروژن و تستوسترون است. ژنیکوماستی می‎تواند مبتلابه یک پستان یا هر دو پستان شود و گاهی از اوقات به شکل غیر یکنواخت بروز می‎کند. نوزادان، پسران در کوران بلوغ جنسی، و مردان سالمند ممکن است بر اثر تغییرات نرمال در سطح هورمون‎ها دچار ژنیکوماستی شوند، و با وجود این علل دیگری نیز در این مورد مطرح است.
در کل، ژنیکوماستی مشکلی جدی محسوب نمی‎شود، اما در عین حال مدارا با این وضعیت می‎تواند دشوار باشد. مردان و پسران مبتلا به ژنیکوماستی گاهی از اوقات دچار درد پستان می‎شوند و ممکن است به احساس شرمندگی دچار شوند.
ژنیکوماستی ممکن است به خودی از بین برود. در صورت تداوم، دارودرمانی و عمل جراحی در مورد آن در دسترس است.

[مطالب این مقاله:]
• علایم
• علل
• تشخیص
• درمان

علایم
نشانه‎ها و علایم ژنیکوماستی شامل موارد زیر است:
• تورم بافت غده پستان
• فروافتادگی پستان

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
در صورت مواجهه با موارد زیر باید به پزشک مراجعه کرد:
• ورم پستان
• درد پستان
• فروافتادگی پستان
• وجود ترشح از نوک یک پستان یا هر دو

علل
ژنیکوماستی به تحریک کاهش مقدار هورمون استوسترون در مقایسه با استروژن ایجاد می‎شود. علت کاهش مزبور می‎تواند اختلالاتی باشد که اثرات تستوسترون را کاهش داده یا بلوک می‎کنند یا بروز اختلالاتی باشد که باعث افزایش سطح استروژن می‎شوند. چند عامل مختلف شامل موارد زیر می‎تواند به بروز عدم تعادل هورمونی منجر گردد.

تغییرات هورمونی طبیعی
هورمون‎های تستوسترون و استروژن توسعه و حفظ صفات جنسی را هم در مردان و هم در زنان کنترل می‎کنند. تستوسترون ویژگی‎های مردانه مثل توده عضلانی و موی بدن را در کنترل دارد. استروژن ویژگی‎های زنانه شامل رشد پستان‎ها را کنترل می‎کند.
اغلب مردم استروژن را به عنوان هورمونی صرفاً مختص زنان قلمداد می‎کنند اما این هورمون در مردان نیز تولید می‎شود - اگرچه مقدار آن به شکل نرمال اندک است. به هر حال اگر میزان هورمون استروژن در مردان بیش از حد افزایش یابد یا تعادل میان آن و تستوسترون بر هم بخورد این وضعیت می‎تواند به ژنیکوماستی منجر گردد.
• ژنیکوماستی در نوزادان. بیش از نیمی از نوزادان پسر با پستان‎های بزرگ به دنیا می‎آیند که علت آن تأثیرات مربوط به استروژن مادر است. به طور کلی، ورم بافت پستان در نوزادان در طول 2 تا 3 هفته پس از تولد از بین می‎رود.
• ژنیکوماستی در طول دوران بلوغ. ژنیکوماستی بر اثر تغییرات هورمونی دوران بلوغ نسبتاً شایع است. در اغلب موارد ورم بافت پستان در این دوره طی شش ماه تا دو سال بدون نیاز به درمان و به صورت خود به خود از بین می‎رود.
• ژنیکوماستی در مردان. شیوع ژنیکوماستی در سنین 50 تا 69 سالگی به بالاترین میزان خود می‎رسد. دستکم 1 مرد از هر 4 مرد در این گروه سنی دچار این وضعیت می‎شوند.

در این زمینه بیشتر بخوانیم:
علل و درمان پف کردن
نوک پستان در مردان

داروها
شماری از داروها می‎توانند سبب ایجاد ژنیکوماستی شوند که عبارتند از:
• داروهای ضد اندروژن که برای درمان بزرگ شدن پروستات، سرطان پروستات و دیگر اختلالات به کار می‌‏روند. مثال‎هایی در این مورد شامل فلوتامید، فیناسترید (پروسکار، پروپسیا)، و اسپیرونولاکتون (الداکتون) است.
• استروئیدهای آنابولیک و اندروژن‎ها
• داروهای ایدز. ژنیکوماستی ممکن است در مردان HIV مثبت دریافت کنندۀ داروی موسوم به درمان ضد ویروسی بسیار فعال (HAART) بروز کند. ایفاویرنز (سوستیوا) بیش از دیگر داروهای مورد استفاده برای HIV با ژنیکوماستی مرتبط شده است.
• داروهای ضد اضطرابی مثل دیازپام (والیوم)
• داروهای ضد افسردگی سه‎حلقه‎ای
• آنتی‎بیوتیک‎ها
• داروهای اولسر مثل سایمتدین (تاگامت HB)
• درمان سرطان (شیمی درمانی)
• داروهای قلبی مثل دیگوکسین (لانوکسین) و بلوک کننده‎های کانال کلسیم.
• داروهای تحریک گاستریک مثل متوکلوپرامید (رگلان)

مواد مخدر و مشروب الکلی
مواد مخدری که می‎توانند سبب ایجاد ژنیکوماستی شوند عبارتند از:
• الکل
• آمفتامین‎ها
• ماری‎جوانا (حشیش)
• هرویین
• متادون

مشکلات مربوط به سلامت
چند اختلال پزشکی مختلف بر اثر تأثیرگذاری بر تعادل نرمال هورمون‎ها می‎توانند سبب ایجاد ژنیکوماستی شوند که عبارتند از:
• هیپوگونادیسم. هر اختلالی مثل سندرم کلاینفلتر یا عدم کفایت غده هیپوفیز که باعث ایجاد اختلال در تولید نرمال تستوسترون شود، می‎تواند با ژنیکوماستی مرتبط باشد.
• پیری. تغییرات هورمونی ایجاد شده در دوران سالخوردگی می‎توانند سبب ایجاد ژنیکوماستی شوند، به ویژه در مورد مردانی که دچار اضافه وزن هستند.
• تومورها. برخی تومورها به ویژه آنهایی که بیضه‎ها، غدد فوق کلیوی یا غده هیپوفیز را درگیر می‎کنند، می‎تــوانند به تولید هورمون‎هایی منجر شوند که تعادل هورمونی مردانه - زنانه را بر هم می‎زنند.
• هیپرتیروئیدیسم. در این اختلال، غده تیروئید مقدار بیش از حدی از هورمون تیروکسین را ترشح می‎کند.
• نارسایی کلیه. در حدود نیمی از مردانی که تحت درمان منظم همودیالیز قرار دارند بر اثر عدم تعادل هورمونی ایجاد شده دچار ژنیکوماستی می‎شوند.
• نارسایی کبد و سیروز. نوسانات هورمونی مرتبط به مشکلات کبد و همچنین داروهای مصرفی برای سیروز با ژنیکوماستی مرتبط شده‎اند.
• سوء تغذیه و گرسنگی. وقتی بدن از تغذیۀ مناسب محروم باشد، سطح تستوسترون افت می‎کند، اما استروژن در سطحی پایدار باقی می‎ماند، که این وضعیت باعث ایجاد عدم تعادل هورمونی می‎شود. ژنیکوماستی در عین حال ممکن است زمانی که تغذیۀ نرمال از سر گرفته می‎شود بروز نماید.

محصولات دارویی گیاهی
روغن‎های گیاهی مثل درختچۀ چای یا اسطوخودوس که در شامپوها، صابون‎ها یا لوسیون‎ها مورد استفاده قرار می‎گیرند با ژنیکوماستی مرتبط شده‎اند. این موضوع احتمالاً بر اثر فعالیت استروژنیک ضعیف آنها رخ می‎دهد.

ریسک فاکتورها
ریسک فاکتورهای ژنیکوماستی عبارتند از:
• نوجوانی
• سالمندی
• استفاده از استروئیدهای آنابولیک یا اندروژن‎ها برای تقویت عملکرد ورزشی
• برخی اختلالات سلامت شامل بیماری کبد، بیماری تیروئید، تومورهای هورمونی فعال، و سندرم کلاینفلتر

عوارض
ژنیکوماستی عوارض جسمانی معدودی دارد اما به دلیل نمای ظاهری خود می‎تواند تبعات روان‎شناختی و عاطفی متعددی داشته باشد.

پیشگیری
برخی عوامل وجود دارد که مردم می‎توانند برای کاهش ریسک ژنیکوماستی آنها را کنترل کنند:
• عدم مصرف مواد مخدر. مثال‎هایی در این مورد شامل استروئیدها و اندروژن‏‌ها، آمفتامین‎ها، هرویین، و حشیش است.
• اجتناب از مصرف الکل. مشروب الکلی نخورید یا میزان مصرف آن را محدود کنید.
• داروهای خود را بررسی کنید. اگر شما داروهایی مصرف می‎کنید که به عنوان علت ژنیکوماستی شناخته می‎شود برای استفاده از گزینه‎های دارویی دیگر با پزشک مشورت کنید.

تشخیص
پزشک سؤالاتی در مورد وضعیت پزشکی و تاریخچۀ مصرف دارو و وضعیت سلامت خانواده مطرح می‎کند. پزشک در ادامه یک معاینۀ فیزیکی انجام می‎دهد که در آن بر ارزیابی دقیق بافت پستان، شکم و ناحیۀ تناسلی تمرکز می‎شود.
تست‎های اولیه‎ای که می‎توانند علت بروز ژنیکوماستی را معین کنند شامل موارد زیرند:
• آزمایش‎های خون
• ماموگرام
بر مبنای نتایج به دست آمده از تست‌های اولیه ممکن است فرد به تست‎های تکمیلی زیر نیاز داشته باشد:
• CT اسکن
• MRI
• اولتراسوند بیضه
• بیوپسی بیضه

اختلالاتی که سبب ایجاد علایم مشابه می‎شوند
دکتر بر آن خواهد بود تا مطمئن شود که تورم پستان در مرد ناشی از ژنیکوماستی و نه اختلالات دیگر است. اختلالات دیگری که می‎توانند باعث ایجاد علایم مشابه شوند عبارتند از:
• بافت چربی پستان. برخی از مردان و پسران دارای چربی پستانی هستند که شبیه به ژنیکوماستی است. این وضعیت زیر عنوان ژنیکوماستی کاذب (پسودوژنیکوماستی) شناخته می‎شود و با ژنیکوماستی یکی نیست.
• سرطان پستان. این نوع سرطان در مردان شایع نیست اما امکان بروز آن هست. بزرگ شدن یک پستان یا وجود ندول‎های سفت نگرانی ناشی از وجود سرطان پستان در مردان را افزایش می‎دهد.
• آبسه پستان (ماستیت). آبسه پستان نوعی عفونت بافت پستان است.

درمان
اغلب موارد ژنیکوماستی به مرور زمان و بدون نیاز به درمان خود به خود روند معکوس را طی می‎کنند. در هر حال اگر ژنیکوماستی به علت اختلالیی زیربنایی مثل هیپوگونادیسم، سوء تغذیه یا سیروز ایجاد شده باشد، این وضعیت نیاز به درمان دارد. اگر فردی داروهایی مصرف می‎کنند که می‎توانند سبب ژنیکوماستی شوند، این احتمال هست که پزشک قطع مصرف این داروها یا جایگزینی آنها با داروهای دیگر را تجویز کند.
در نوجوانان دچار ژنیکوماستی بدون علت متمایز، دکتر ممکن است بازبینی فرد به صورت هر سه تا شش ماه یک بار را برای بررسی بهبود وضعیت به شکل خود به خودی توصیه کند. ژنیکوماستی اغلب اوقات بدون نیاز به درمان در طول دو سال از بین می‎رود. به هر حال، در صورت عدم رفع آن به صورت خود به خودی درمان مورد نیاز است و نیز اگر ژنیکوماستی باعث ایجاد درد قابل توجه، فروافتادگی پستان یا ایجاد حالت یأس و آشفتگی روحی در فرد شود باید مورد درمان قرار گیرد.

داروها
داروهای مورد استفاده برای درمان سرطان پستان و دیگر اختلالات، مثل توماکسیفن (سالتوماکس)، رالوکسیفن (اویستا) و مهار کننده‎های اروماتاز (اریمیدکس) ممکن است در درمان ژنیکوماستی برای برخی از مردان مفید باشند. اگرچه داروهای مزبور از سوی FDA تأیید شده‌اند، قابل ذکر است که تأییدیۀ مزبور به طور مشخص برای کاربرد مورد اشاره نیست.

جراحی برای برداشتن بافت اضافی پستان
اگر مردی علی‎رغم درمان اولیه یا پایش وضعیت کماکان دچار ژنیکوماستی باشد دکتر ممکن است انجام جراحی را توصیه کند. برای ژنیکوماستی دو گزینه جراحی مطرح است:
• لیپوساکشن. در این جراحی چربی پستان از بدن خارج می‎شود اما بافت غده پستان تغییری نمی‎کند.
• ماستکتومی. در این نوع جــراحی بافت غده پستان از بدن خارج می‎شود. جراحی مزبور اغلب به صورت اندوسکپی انجام می‎شود که بدین معنی است که برای انجام آن فقط برش‎های کوچکی در بدن مورد استفاده قرار می‎گیرد. این نوع جراحی کمتر تهاجمی زمان ریکاوری کمتری نیز نیاز دارد./

Source:
Enlarged breasts in men (gynecomastia)
By Mayo Clinic Staff
March 10, 2018

برو به صفحه اصلی