استروک در برابر آنوریسم - گزینه‌های درمانی

• ریچل نل، دکتر النا بیگرز
• ترجمة هستی فراست‌فر

آنوریسم مغزی تورم یا برآمدگی در شریان خون است که به طور بالقوه امکان پارگی یا ترکیدن آن وجود دارد. پارگی آنوریسم می‌تواند سبب بروز نوعی از سکتة مغزی شود که خونریری ساب‌اراکنوئید (خونریزی زیر عنکبوتیه) نامیده می‌شود.
بر مبنای نظر کلینیک می‌فیلید / Mayfield Clinic فقط در‌ آمریکا حدود 5 درصد جمعیت هر ساله دچار آنوریسم ‌شده یا در آستانة ابتلاء به آن هستند.
همة آنوریسم‌ها سبب سکتة مغزی نمی‌شوند و برعکس این موضوع نیز محتمل است. در هر حال، اگر فردی در خطر ترکیدگی آنوریسم قرار داشته باشد، در اغلب موارد برای پیشگیری از این عارضة بالقوه کشنده درمان مورد نیاز است.
پزشکان معمولاً در 85 درصد موارد تا هنگام ترکیدن آنوریسم متوجه وجود آن نمی‌شوند. خوشبختانه اگر فرد به قدر کافی سرعت عمل در جستجوی آنها داشته باشد، برای هر دو عارضة سکتة مغزی و آنوریسم درمان‌هایی وجود دارد.
اشکال مختلفی از آنوریسم و سکتة مغزی وجود دارد. نوع درمان مورد استفادة پزشک بستگی به نوع عوارض دارد.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:
• انواع استروک (سکتة مغزی)
• انواع آنوریسم مغزی
• درمان آنوریسم مغزی
• درمان سکتة مغزی

انواع سکتة مغزی
سکتة مغزی دو نوع دارد: هموراژیک (خونریزی دهنده) و ایسکمیک
بر مبنای اعلام انجمن قلب آمریکا / American Heart Association در حدود 13 درصد کل سکته‌های مغزی از نوع هموراژیک است. این نوع سکته وقتی بروز می‌کند که یک رگ خونی در مغز دچار پارگی می‌شود.
در نتیجه خون در مغز منتشر می‌شود. خون اضافی می‌تواند سبب ایجاد فشار بر مغز شود، که این به نوبة خود می‌تواند مانع از رسیدن اکسیژن حیات‌بخش و خون به بافت‌های مغز گردد.
سکته‌های مغزی هموراژیک معمولاً به یک یا دو دلیل بروز می‌کنند: آنوریسم یا مجموعه‌ای از ناهنجاری‌ها در رگ‌های خونی مغز که می‌تواند منجر به پارگی رگ شود.
سکته‌های مغزی ایسکمیک آن دسته از سکته‌ها هستند که بر اثر انسداد شریان مغزی ایجاد می‌شوند. وقتی یک لختة خونی از موضعش در شریان جدا می‌شود، می‌تواند در یکی از قسمت‌های مغز جایگیر شود. این وضعیت مانع از جریان آزاد خون در مغز می‌گردد.
بدون رسیدن اکسیژن و مواد تعذیه‌ای موجود در خون به مغز، بافت‌های مغزی می‌میرند. نتیجة این وضعیت می‌تواند اختلال در عملکرد بدن یا مرگ باشد.

در همین زمینه بیشتر بخوانیم:
آنوریسم مغزی یا آنوریسم سربرال

انواع آنوریسم مغزی
آنوریسم یک سطح تضعیف شده در شریان مغزی است. این سطح ضعیف می‌تواند نتیجة تورم در شریانی باشد که خون در آن جریان دارد. اگر فشار کافی برای سطح تضعیف شده وارد شود، ممکن است پاره شده و خون به خارج شریان گسترش پیدا کند.
پزشکان ممکن است آنوریسم را بر مبنای علایم ایجاد شده از سوی آن طبقه‌بندی کنند. این علایم شامل موارد زیر هستند.

آنوریسمی که دچار ترکیدگی نشده است
آنوریسم نترکیده یا پاره نشده می‌تواند از نظر اندازه کوچک تا بزرگ باشد. برخی از مردم ممکن است دچار یک آنوریسم مغزی کوچک باشند و تمام عمر متوجه وجود آن نشوند.
اگر آنوریسم بزرگ‌تر شود، می‌تواند به سطح اطراف خود در مغز فشار وارد کند. این وضعیت می‌تواند عوارض زیر را در پی داشته باشد:
- درد در ناحیة پشت چشم
- اتساع مردمک چشم
- افتادگی پلک چشم
- بی‌حسی یا ضعف در یک طرف صورت
- تغییرات بینایی نظیر بروز دوبینی
برخی از افراد دارای تاریخچة خانوادگی آنوریسم هستند، و ممکن است مورد بررسی‌های تصویربرداری قرار گیرند تا پزشک بتواند وجود احتمالی آنوریسم نترکیده را در مغز فرد تشخیص دهد. در اغلب موارد آنوریسم به صورت تشخیص داده نشده باقی می‌ماند تا اینکه فرد علایم بیماری را تجربه ‌کند یا اینکه آنوریسم دچار پارگی و ترکیدگی شود.
پزشکان ممکن است آنوریسم‌های دچار ترکیدگی نشده را بر مبنای موقعیت مکانی آنها در مغز یا اندازة آنها طبقه‌بندی کنند. این موارد عبارتند از:
- دوکی شکل: به آنوریسمی اشاره دارد که در تمامی جهات دارای "گردن" یا کشیدگی متمایزی نیست.
- غول: آنوریسمی است که دارای قطر بیش از 2.5 سانتی‌متر است.
- ساکولر: این نوع آنوریسم گردن متمایزی دارد و معمولاً در یک سمت شریان دچار تورم می‌شود.
آنوریسم نشتی دهنده
آنوریسم نشتی دهنده نوعی از آنوریسم است که یک سطح یا جدار آن به اندازه‌ای تضعیف شده است که امکان عبور مقداری خون از میان آن وجود دارد.
آنوریسم دچار نشتی خطرناک است زیرا در اغلب موارد مقدمه‌ای برای ترکیدن آنوریسم است.

آنوریسم مداوم
آنوریسم مداوم وقتی بروز می‌کند که سطح ضعیف شدة آنوریسم پاره شده و مقدار قابل توجهی خون از آن نشت می‌کند.
علایم مرتبط با آنوریسم مداوم شدید هستند، و عوارض جانبی آن می‌تواند کشنده باشد. این علایم عبارتند از:
- گیجی
- تهوع و استفراغ
- خشکی و سفتی عضلات گردن
- از هوش رفتن
- سردرد شدید و ناگهانی
- تغییرات بینایی نظیر تاری دید و دوبینی
آنوریسم مداوم نوعی از ساب‌اراکنوئید هوراژیک است. دلیلش این است که خونریزی در بین مغز و غشاهای پوشش دهندة آن روی می‌دهد. ساب اراکوئید خونریزی دهنده یک دلیل سکتة مغزی هموراژیک است.
بر مبنای نظر دانشگاه پزشکی جان هاپکینز، حدود 3 درصد تمامی سکته‌های مغزی از نوع ساب اراکنوئید خونریزی دهنده هستند.

درمان آنوریسم مغزی
اگر فردی دچار آنوریسم مداوم بوده و در پی مراقبت درمانی فوری باشد، اغلب داروهایی برای پیشگیری از علایم و بدتر شدن آسیب به بیمار داده می‌شود.
مثال‌هایی از درمان‌های عاجل در این مورد عبارتند از:
- داروهای ضد تشنج برای پیشگیری از تشنج‌هایی که امکان وقوع آنها وجود دارد.
- داروهای ضد درد برای تسکین سردردهای شدید متفاوتی که پارگی آنوریسم می‌تواند ایجاد کند.
- وازودیلاتورها (داروهای بازکنندة عروق)، که سبب اتساع رگ‌های خونی می‌شوند.
وازودیلاتورها مانع از آن می‌شوند که رگ‌های خونی بیش از حد سفت شده و در نتیجه مانع توقف جریان مهم خون در بدن شوند. این داروها همچنین مانع از بالا رفتن شدید فشار خون می‌شوند که می‌تواند به افزایش فشار بر جمجمه و خونریزی منجر شود.
پزشکان برای تصمیم‌گیری در مورد انجام عمل جراحی برای درمان آنوریسم عوامل متعددی را در نظر می‌گیرند.
پزشکان همیشه آنوریسمی را که هنوز پاره نشده است درمان نمی‌کنند، اما وقتی سبب بروز علایم شود این کار را انجام می‌دهند. آنوریسم مداوم نیازمند درمان فوری است. مثال‌هایی از ملاحظات مربوط به این مورد علایم بیماری، تاریخچة سلامت بیمار و اندازه و موقعیت جایگیری آنوریسم است.
چند رویکرد درمانی برای آنوریسم مغزی وجود دارد

جراحی جاگذاری کلیپ یا پنس
این روش ایجاد دسترسی به ناحیه‌ای از مغز است که آنوریسم در آن وجود دارد و جاگذاری یک کلیپ یا پنس در "گردن" این ناحیه است. این کلیپ مانع از جریان خون به داخل و خارج آنوریسم می‌شود.
این روش مستلزم بُرش قسمتی از جمجمه برای دسترسی به ناحیة دچار آنوریسم در مغز است.

حل کردن یا انحلال اندواسکولر
انحالال اندواسکولر یک رویکرد کمتر تهاجمی برای درمان آنوریسم است. این درمان یک شریان بزرگ در بدن را که معمولاً شریان فمورال کشالة ران است، درگیر می‌کند. این لولة باریک از درون شریان تا جایی که آنوریسم جایگیر شده است امتداد می‌یابد.
پزشک در مرحلة بعد نوعی خاصی از سیم‌پیچ یا چسب را القاء می‌کند که آنوریسم را پر کرده و جریان خون را متوقف می‌نماید. این هر دو روش به نام درمان‌های اندوواسکولر شناخته می‌شوند.

انحراف جریان خون با استنت
این رویکرد با جاگذاری یک وسیلة خاص برای تغییر مسیر جریان خون در پشت آنوریسم انجام می‌شود. روش انحراف جریان مسیر خون فقط در مورد آنوریسمی که دچار ترکیدگی یا پارگی نشده است امکان دارد.
توانایی انجام این اقدام درمانی یکی از خطرات بزرگ همراه جراحی را کاهش می‌دهد، که دستیابی به خود آنوریسم است. به مرور زمان آنوریسم ممکن است بسته شود زیرا جریان خونی را که برای متورم شدن آن مورد نیاز است، دریافت نمی‌کند.

انسداد یا بای‌پس شریان
رویکردی است که در هنگامی مورد استفاده قرار می‌گیرد که امکان کلیپ‌ یا پنس‌گذاری برای آنوریسم وجود ندارد. در این روش برای دسترسی به آنوریسم بخشی از جمجمه با عمل جراحی برداشته می‌شود. یک شریان از خود بیمار یا یک اهداکننده گرفته شده و برای تغییر مسیر جریان خون به محل صدمه دیده دوخته می‌شود.
اگر فرد دارای سابقة ترکیدن آنوریسم و خونریزی ساب‌آراکنوئید باشد، خطر بروز وضعیتی به نام وازواسپاسم در وی بالا می‌رود.
وازواسپاسم زمانی اتفاق می‌افتد که یک شریان مغزی دچار سفتی شده یا باریک می‌شود. این باعث محدودیت جریان خون در مغز و بروز علایمی مانند گیجی، بی‌قراری و ضعف عضلانی می‌شود.

درمان سکتة مغزی
درمان سکتة مغزی به نوع سکته بستگی دارد. پزشکان می‌توانند سکتة ایسکمیک را با استفاده از دارویی به نام فعال کنندة پلاسمینوژن بافت (tPA) درمان کنند. اگر دارو چند ساعت پس از بروز اولین علایم داده شود، می‌تواند باعث درهم شکستن لخته و برقراری مجدد جریان خون شود.
اگر فرد قادر به دریافت tPA نباشد، گزینة دیگر اصلاح لختة خون از طریق یک اقدام پزشکی دیگر به نام ترومبکتومی مکانیکی است. در این اقدام دستگاهی خاص برای برداشتن لخته و جاگذاری یک استنت برای باز نگه داشتن شریان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پزشک معمولاً برای دسترسی به لخته از روش یکسانی به نام انحلال اندواسکولر استفاده می‌کند، که از طریق شریانی در کشالة ران انجام می‌پذیرد.
درمان‌های سکتة مغزی خونریزی دهنده مرتبط به خونریزی ساب‌آراکنوئید شامل همان مواردی است که در بالا برای آنوریسم ذکر شد. درمان‌های استروک خونریزی دهنده به علت وجود مجموعه‌ای از رگ‌های خونی غیر نرمال همچنین از گذاشتن کلیپ یا جراحی بای‌پس برای پیشگیری از خونریزی استفاده می‌کند.
بر مبنای نظر بیمارستان دانشگاهی نیوارک / University Hospital in Newark میزان مرگ و میر ناشی از سکتة مغزی هموراژیک بیشتر از سکتة مغزی ایسکمیک است. اغلب اوقات مواجهه با اثرات خونریزی حاد مرتبط به سکتة مغزی خونریزی دهنده حتی علی‌رغم پیشرفت‌های تکنولوژیک امروزی مشکل است.
بنابراین این موضوع اهمیت دارد که افراد دارای هرگونه علایم آنوریسم بلافاصله به پزشک مراجعه کنند./ 

Source:
What is the difference between stroke and aneurysm?
Last reviewed Thu 27 October 2016
By Markus MacGill
Reviewed by Alana Biggers, MD, MPH