اتروفی مغز (کاهش سلول‌های مغز)

• علایم اتروفی مغز
• علل اتروفی مغز
• تشخیص اتروفی مغز
• درمان اتروفی مغز
• آیا امکان معکوس کردن اتروفی مغز وجود دارد؟
• دورنما
• خلاصه

اتروفی (آتروفی) مغز به کاهش سلول‌های مغز یا کاهش تعداد اتصالات بین سلول‌های مغز اشاره دارد. مردم مبتلاء به اتروفی مغز به طور معمول بر اثر این نوع آسیب‌دیدگی مغز دچار کاهش عملکرد شناختی می‌شوند.
دو نوع اتروفی مغز وجود دارد: اتروفی کانونی، که در نواحی خاصی از مغز بروز می‌کند، و اتروفی فراگیر، که در کل مغز ایجاد می‌شود.
اتروفی مغز ممکن است بر اثر فرآیند طبیعی پیری بروز کند. دیگر علل شامل آسیب دیدگی، عفونت‌ها و برخی اختلالات زیربنایی پزشکی می‌شود.

علایم اتروفی مغز
اتروفی مغز می‌تواند بر یک نقطه یا نقاط متعددی در مغز تأثیر بگذارد.
علایم بسته به محدوده اتروفی و شدت آن متفاوتند.
بر مبنای اعلام "انستیتو ملی اختلالات نورولوژیک و استروک"، اتروفی مغز می‌تواند باعث ایجاد علایم و اختلالات زیر شود:

تشنج
تشنج، خیزش ناگهانی و غیر نرمال فعالیت الکتریکی در مغز است. دو نوع اصلی تشنج وجود دارد. یکی از آنها تشنج قسمتی یا بخشی است که فقط یک قسمت از مغز را درگیر می‌کند. نوع دوم تشنج فراگیر (جنرالیزه) است، که به هر دو طرف مغز آسیب می‌زند.
علایم تشنج بستگی به قسمت درگیر شده مغز دارد. برخی از مردم ممکن است دچار علایم قابل توجهی نشوند، حال آنکه دیگران ممکن است دچار یکی از علایم زیر یا تعداد بیشتری از آنها شوند:
• تغییرات رفتاری
• حرکات پرشی چشم
• مزه ترشی یا فلز در دهان
• درولینگ یا سرریز شدن آب دهان
• قفل شدن دندان‌ها
• خر خر کردن و خر و پف
• اسپاسم عضله
• حمله
• از دست دادن هشیاری

افاسیا
اصطلاح افاسیا به گروهی از علایم اشاره دارد که بر توانایی ارتباط‌گیری فرد اثر منفی می‌گذارند. برخی انواع افاسیا می‌توانند بر توانایی شخص در صحبت کردن یا فهم صحبت تأثیر بگذارند. انواع دیگر توانایی خواندن یا نوشتن را دچار مشکل می‌کنند.
بر مبنای اعلام "انجمن ملی افاسیا" هشت نوع مختلف آن وجود دارد. نوع افاسیای مبتلابه فرد به بخش‌ یا بخش‌های صدمه دیده در مغز بستگی دارد.
برخی موارد افاسیا نسبتاً خفیف هستند، حال آنکه مابقی به شدت در توانایی فرد برای ارتباط‌گیری تأثیر می‌گذارند.

زوال عقل (دمانس)
زوال عقل اصطلاحی برای تبیین گروهی از علایم مرتبط به نزول مداوم عملکرد مغز است. این علایم ممکن است شامل موارد زیر باشند:
• کاهش حافظه
• کند شدن فرآیند تفکر
• مشکلات زبان
• مسائل مرتبط به حرکت و هماهنگی
• ضعف داوری
• اختلال خلق
• کاهش همدلی
• توهم
• مشکلات انجام فعالیت‌های روزمره
چند نوع مختلف زوال عقل وجود دارد. بیماری آلزایمر شایع‌ترین نوع آن است.
ریسک ابتلاء به زوال عقل با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد، و این بیماری بیش از همه مردم سنین 65 و بالاتر را درگیر می‌کند. به هر حال، کارشناسان زوال عقل را بخشی طبیعی از فرآیند پیری تلقی نمی‌کنند.

علل اتروفی مغز
اتروفی مغز ممکن است بر اثر صدمات، یا آسیب تروماتیک مغز (TBI) یا استروک رخ دهد. این اختلال در عین حال ممکن است نتیجه یکی از موارد زیر باشد:
• انسفالیت
• نوروسیفلیس
• HIV
در برخی موارد اتروفی مغز ممکن است در نتیجه یک اختلال یا بیماری مزمن مثل موارد زیر ایجاد گردد:
• فلج مغزی
• مالتیپل اسکلروزیس (MS)
• بیماری هانتینگتون
• زوال عقل فرونتوتمپورال
• بیماری آلزایمر
• بیماری پیک
• انسفالومیوپاتی‌های میتوکندریایی، که گروهی از اختلالات هستند که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند
• لکودیستروفی‌ها، که گروهی از بیماری‌های نادر ژنتیکی هستند که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند

تشخیص اتروفی مغز
پزشک تشخیص اتروفی مغز را با گرفتن شرح حال کامل پزشکی و پرسش در مورد علایم مبتلابه فرد شروع می‌کند. این شامل طرح سؤال‌هایی در مورد زمان بروز علایم و وقایع یا اتفاقاتی می‌شود که می‌توانند به عنوان محرک عمل کنند.
پزشک همچنین ممکن است تست‌های مربوط به زبان یا حافظه با دیگر تست‌های مخصوص عملکرد مغز را انجام دهد.
اگر پزشک به ابتلاء فرد به اتروفی مغز مشکوک باشد، نیاز خواهد بود تا محدوده صدمه مغز و شدت آن ارزیابی شود.

درمان اتروفی مغز
گزینه‌های درمانی برای اتروفی مغز به میزان زیادی وابسته به محدوده آسیب، شدت و علت آن هستند. در ادامه فهرستی از گزینه‌های درمان بر مبنای علت ارائه شده‌اند.

صدمات
اتروفی مغز ممکن است به عنوان یک پیامد طولانی مدت صدمات بروز کند. در این مورد، درمان‌ها عمدتاً بر کمک به التیام بافت مغزی پیرامون محل صدمه به مرور زمان متمرکز می‌شوند.
صدمات مغزی به طور معمول نیاز به یک دوره توان‌یابی دارند که ممکن است شامل یکی از موارد زیر یا تعداد بیشتری از آنها باشد:
• فیزیوتراپی
• گفتاردرمانی
• مشاوره

عفونت‌ها
برای درمان عفونت‌های منجر به التهاب یا اتروفی مغز به دارودرمانی نیاز است.
پزشکان برای درمان عفونت‌های باکتریایی آنتی‌بیوتیک و برای درمان عفونت‌های ویروسی داروهای ضد ویروس تجویز می‌کنند.

اختلالات و بیماری‌ها
چند اختلال و بیماری مختلف می‌توانند به اتروفی مغز منجر شوند. بسیاری از این اختلالات در حال حاضر علاج ندارند، بنابراین درمان به طور معمول بر مدیریت علایم متمرکز می‌شود.
درمان می‌تواند شامل ترکیبی از دارو و مداواهایی مثل کاردرمانی یا گفتاردرمانی باشد. این درمان‌ها ممکن است برای کمک به تجدید عملکرد مغز برای یادگیری راهکارهایی در کمک به مقابله با آنها ضروری باشند.
برخی بیماری‌ها مثل مالتیپل اسکلروزیس، ممکن است باعث بروز علایم در یک چرخه شوند. پزشک یا تیم مراقبت پزشکی پلن درمانی آنها را بر مبنای مورد در دستور کار قرار می‌دهد.

آیا امکان معکوس کردن اتروفی مغز وجود دارد؟
تا همین اواخر بسیاری از دانشمندان مغز را ارگانی نسبتاً غیر قابل تغییر تلقی می‌کردند. به هر حال، تحقیق به شکلی فزاینده نشان می‌دهد که مغز در سراسر زندگی ساختارها و عملکرد خود را با شرایط منطبق می‌کند.
در حال حاضر مشخص نیست که آیا امکان معکوس کردن اتروفی مغز وجود دارد یا خیر. به هر حال، مغز می‌تواند چگونگی کارکرد خود را برای جبران صدمه دگرگون کند. در برخی موارد، این کار ممکن است برای تجدید عملکرد به مرور زمان کافی باشد.

ورزش و اتروفی مغز
یک مرور در سال 2011 عنوان می‌کند که ورزش به شکل منظم می‌تواند روند اتروفی مغز مرتبط به سالخوردگی یا زوال عقل را کُند یا حتی معکوس کند.
به هر حال، یک مطالعه مربوط به سال 2018 پی برده است که ورزش با شدت زیاد و تمرینات قدرتی اختلال شناختی را در مردم دچار موارد خفیف تا متوسط دمانس کُند نمی‌کنند. بنابراین برای تعیین تأثیر ورزش بر پیشگیری یا معکوس کردن روند اتروفی مغز به علت زوال عقل، اگر تأثیری وجود داشته باشد، به تحقیق بیشتری نیاز است.

دارو و معکوس کردن روند اتروفی مغز
دانشمندان در حال حاضر مشغول به تحقیق در مورد داروهایی هستند که می‌توانند اتروفی مغز را معکوس کنند. برای مثال، یک مطالعه مربوط به سال 2019 در این مورد تحقیق کرده است که داروی دونپزیل برای دمانس می‌تواند اتروفی مغز مرتبط به القاء الکل را در موش‌های صحرایی معکوس کند یا خیر.
محققان متوجه شده‌اند موش‌های تحت درمان با دونپزیل کاهشی در التهاب مغز را تجربه کردند و تعداد سلول‌های مغزی تازه در آنها افزایش یافت. به هر حال، روشن نیست که دونپزیل در مورد اتروفی مغز ناشی از علل دیگری غیر از صدمات ناشی از الکل تأثیر مشابهی دارد یا خیر.
همچنین روشن نیست که تأثیرات مشابهی در انسان ایجاد خواهد شد یا خیر. در این مورد به آزمون‌های بالینی با نمونه‌های انسانی نیاز است.

دورنما
دورنما برای اتروفی مغز بسته به محدوده و گستره صدمه و همچنین علت زیربنایی آن متفاوت است. در مورد مردم دچار موارد خفیف ممکن است پیامدهای طولانی مدت کمی مطرح باشد.
به هر حال وقتی اتروفی مغز به علت یک بیماری یا اختلال بروز کند، علایم ممکن است به مرور زمان بدتر شوند. درمان‌ها و مداواهای درازمدت می‌توانند به کند کردن این فرآیند منجر شده و به بیمار در مدیریت اختلالات شناختی ایجاد شده کمک کنند.
در مورد صدماتی مثل TBI، مراقبت فوری و مؤثر می‌توانند به شکل قابل ملاحظه‌ای دورنما را بهبود ببخشند.

خلاصه
اتروفی مغز به از دست دادن سلول‌های عصبی در مغز یا از دست دادن شماری از اتصالات بین نورون‌ها اشاره دارد. این کاهش می‌تواند نتیجه صدمه، عفونت، یا یک اختلال زیربنایی در سلامت باشد.
موارد خفیف اتروفی مغز ممکن است تأثیر کمی بر عملکرد روزانه داشته باشند. به هر حال، اتروفی مغز گاهی از اوقات به علایمی مثل تشنج، افاسیا، و زوال عقل منجر می‌شود. صدمات شدید می‌توانند مهلک باشند.
مردم در صورت مواجهه با علایم اتروفی مغز باید به پزشک مراجعه کنند. دکتر برای تشخیص علت اتروفی و توصیه درمان‌های مناسب وارد عمل خواهد شد./

• دکتر سیونگو هان، آرون کندولا
• ترجمۀ فرهنگ راد

Source:
Medical News Today
What to know about brain atrophy
Medically reviewed by Seunggu Han, M.D.
On January 8, 2020
New —
Written by Aaron Kandola